|
Fjalor i antonimeve |
Antonimet janë fjalë me kuptime të kundërta ky është fjalori i antonimeve i gjuhës shqipe me rreth 1500 fjalë.
Lista e fjalëve sipas alfabetit:
AFËR
larg
ABSOLUT
relativ
ABSTRAKT
konkret
AFËRSI
largësi
AFËRT
largët
AFROHEM
largohem
AFROJ
largoj
AFRUAR
larguar
AFRUES
largues
AI
ky
AJO
kjo
AKORDOHET
çakordohet
AKORDOJ
çakordoj
AKTIV
pasiv
ALLAFRËNGA
allaturka
ALLATURKA
allafrënga
ANALITIK
sintetik
ANALIZË
sintezë
ANAS (Banor i hershëm i një krahine a i një vendi)
ardhës
ANDEJ
këtej
ANDEJMI
këtejmi
ANDEJPARI (diku në ato anë)
këtejpari
ANDEJSHËM
këtejshëm
ANËSI
paanësi
ANËSISHT
paanësisht
ANION (jon me ngarkesë negative)
kation
ANODË (elektrodë e polit pozitiv)
katodë
ANORMAL
normal
ANSHËM
paanshëm
ANTIPATI
simpati
ANTIPATIK
simpatik
APOGJE (pika më e lartë)
perigje
ARDHËS
anas
ARDHUR
anas
ARMATIM
çarmatim
ARMATOS
çarmatos
ARMATOSEM
çarmatosem
ARMATOSUR
çarmatosur
ARMIK
mik
ARMIQËSI
miqësi
ARMIQËSISHT
miqësisht
ARMIQËSOHEM
miqësohem
ARMIQËSOJ
miqësoj
ARMIQËSOR
miqësor
ARTIFICIAL
natyror
ASGJË
gjithçka
ASHPËR
butë
ASHPËRSI
butësi
ATA
ne, këta
ATILLË
këtillë
ATJE
këtu
ATJESHËM
këtushëm
ATO
këto
ATY
këtu
ATYRE
këtyre
ATYSHËM
këtushëm
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
BAJAT
freskët
BANUAR
pabanuar
BANUESHËM
pabanueshëm
BARAZI
pabarazi
BARDHË
zezë
BARKDALË
barkfutur
BARKFUTUR
barkdalë
BARKGJERË
barkngushtë
BARKNGOPUR
barkzbrazur
BARKNGUSHTË
barkgjerë
BARKPLOT
barkzbrazur
BARKZBRAZUR
barkplot
BATICË
zbaticë
BAZUAR
pabazuar
BEKIM
mallkim
BEKOJ
mallkoj
BEKUAR
mallkuar
BËRË
pabërë
BIE
çoj
BINDUR
pabindur
BISHT
koka
BOSH
plot
BOTUESHËM
pabotueshëm
BRENDA
jashtë
BRENDAFISNOR
jashtëfisnor
BRENDAZI
jashtazi
BRENDSHËM
jashtëm
BRENDSHMI
jashtmi
BRUTO
neto
BUDALLA
mençur
BUDALLALLËK
mençuri
BUKËDHËNËS
bukëzi
BUKËZI
bukëdhënës
BUKUR
shëmtuar
BULLAFIQ
hajthëm
BULLUT (rakia e fundit që del nga kazani, fundi i kazanit)
balli i kazanit
BUNACË (det fare i qetë para ose pas stuhisë)
burë
BURBULE (gjellë që kishte brenda mish apo bulmet)
kreshmore
BURBULETUR
kreshmor
BURË (gjendje e trazuar e detit)
bunacë
BUTË
fortë
BUTËSI
fortësi, ashpërsi, vrazhdësi
BYMEHET
tkurret
BYMEJ
tkurr
BYMYER
tkurrur
BYMYES
tkurrës
BYMYESHËM
tkurrshëm
BYMYESHMËRI
tkurrshmëri
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
-C-
CEKËT
thellë
CENTRALIZOJ
decentralizoj
CIVIL
ushtarak, fetar
CURRAK (që e ka leshin/puplat të shkurtër ose të pakët)
leshtor, puplak
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
ÇAHJE (Që i ndahet lehtë tuli nga bërthama)
mishje
ÇAKORDOHET
akordohet
ÇAKORDOJ
akordoj
ÇARMATIM
armatim
ÇARMATOJ
armatos
ÇARMATOS
armatos
ÇARMATOSEM
armatosem
ÇARMATOSUR
armatosur
ÇEDUKOJ
edukoj
ÇEKUILIBËR
ekuilibër
ÇEKUILIBROJ
ekuilibroj
ÇEKUILIBRUAR
ekuilibruar
ÇEL
mbyll
ÇELET
mbyllet, zihet, vrenjtet
ÇELUR
mbyllur, errët, zymtë
ÇEMËROJ
emëroj
ÇEND
end
ÇËNJTEM
ënjtem
ÇËNJTUR
ënjtur
ÇIFT
tek
ÇINTERESIM
interesim
ÇINTERESOHEM
interesohem
ÇINTERESUAR
interesuar
ÇLIDH
lidh
ÇLIDHEM
lidhem
ÇLIROJ
pushtoj, robëroj
ÇLIRUAR
pushtuar, robëruar
ÇLODH
lodh
ÇLODHEM
lodhem
ÇLODHUR
lodhur
ÇMAGNETIZOHET
magnetizohet
ÇMAGNETIZOJ
magnetizoj
ÇMARTOHEM
martohem
ÇMBËSHTILLEM
mbështillem
ÇMBËSHTJELL
mbështjell
ÇMBLEDH
mbledh
ÇMBLIDHEM
mblidhem
ÇMBREH
mbreh
ÇMËRZIT
mërzit
ÇMËRZITEM
mërzitem
ÇMËSOHEM
mësohem
ÇMËSOJ
mësoj
ÇMËSYSH (prish syrin e keq)
mësysh
ÇMILITARIZOJ
militarizoj
ÇMILITARIZUAR
militarizuar
ÇMINOJ
minoj
ÇMOBILIZIM
mobilizim
ÇMOBILIZOHEM
mobilizohem
ÇMOBILIZOJ
mobilizoj
ÇMOBILIZUAR
mobilizuar
ÇMOBILIZUES
mobilizues
ÇMONTOJ
montoj
ÇMPREH
mpreh
ÇNDERSHËM
ndershëm
ÇNDRYSHK
ndryshk
ÇNDRYSHKET
ndryshket
ÇNGJIT
ngjit
ÇNGJITEM
ngjitem
ÇOHEM
ulem, bie
ÇOJ
sjell, bie, ul
ÇOKSIDOJ
oksidoj
ÇORGANIZOJ
organizoj
ÇORGANIZUAR
organizuar
ÇORGANIZUES
organizues
ÇORIENTOHEM
orientohem
ÇORIENTOJ
orientoj
ÇORIENTUES
orientues
ÇRADHIT
radhit
ÇREGJISTROHEM
regjistrohem
ÇREGJISTROJ
regjistroj
ÇRRAS
rras
ÇRRASET
rraset
ÇRRASËT (Që është i thurur rrallë për pëlhurat)
rrasët
ÇRREGULLOHET
rregullohet
ÇRREGULLOJ
rregulloj
ÇRREGULLT
rregullt
ÇRRETHOJ
rrethoj
ÇRRËNJOS
rrënjos
ÇRRËNJOSET
rrënjoset
ÇRROTULLOHEM (rrotullohem në anë të kundërt)
rrotullohem
ÇRROTULLOJ
rrotulloj
ÇRRUDH
rrudh
ÇRRUDHEM
rrudhem
ÇUAR
ulur
ÇYSHT
ysht
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
DAL
hyj
DALJE
hyrje.
DASHAKEQ
dashamir.
DASHAKEQËS
dashamirës.
DASHALIGËS
dashamirës.
DASHALIGËSI
dashamirësi.
DASHAMIR
dashakeq.
DASHAMIRËS
dashakeqës.
DASHAMIRËSI
dashaligësi
DEBI
kredi.
DEBITOR
kreditor.
DECENTRALIZËM
centralizëm.
DECENTRALIZOJ
centralizoj.
DEDUKSION
induksion.
DEDUKTIV
induktiv.
DEDUKTOJ
induktoj.
DEFICIT
suficit.
DEGËHOLLË
degëtrashë.
DEGËPAKË
degëshumë.
DEGËSHUMË
degëpakë.
DEGËTRASHË
degëhollë.
DEMASKOJ
maskoj.
DEMASKUAR
maskuar.
DENDËSOHET
rrallohet.
DENDËSOJ
rralloj.
DENDUR
rrallë.
DERËHAPUR
derëmbyllur.
DERËMBYLLUR
derëhapur.
DËM
dobi.
DËMSHËM
dobishëm.
DIELL
hije.
DIMËR
verë
DITË
natë.
DITËBARDHË
ditëzi.
DITËGJATË
ditëshkurtër.
DITËN
natën.
DITËSHKURTËR
ditëgjatë.
DITËZI
ditëbardhë.
DJATHTA
majta.
DJATHTAK
mëngjarash.
DJATHTAS
majtas.
DJATHTË
majtë.
DJEGUR
padjegur.
DOBËSOHEM
forcohem
DOBËSOJ
forcoj
DOBËSUAR
forcuar
DOBËT
fortë, shëndoshë.
DOBIPRURËS
dëmprurës.
DOBISHËM
dëmshëm.
DORËDJATHTË
mëngjarash.
DORËGJERË
dorëngushtë.
DORËLEHTË
dorërëndë.
DORËLIDHUR
dorëzgjidhur.
DORËMADH
dorëvogël.
DORËMBARË
dorëprapë.
DORËMBLEDHUR
dorëlëshuar.
DORËMBYLLUR
dorëhapur.
DORËNGATHËT
dorëshkathët.
DORËNGUSHTË
dorëgjerë.
DORËPRAPË
dorëmbarë.
DORËRËNDË
dorëlehtë.
DORËSHKATHËT
dorëngathët.
DORËSHPUAR
dorështrënguar.
DORËSHTRENJTË
dorëlirë.
DORËSHTRËNGUAR
dorëlëshuar.
DORËVOGËL
dorëmadh.
DORËZËNË
dorëthatë.
DREDH
zhdredh.
DREDHUR
shpërdredhur.
DREJT
shtrembër.
DREJTOHEM
shtrembërohem
DREJTOJ
shtrembëroj
DREJTPËRDREJT
tërthorazi.
DREJTPËRDREJTË
ndërmjetuar, tërthortë.
DRIDHEM
zhdridhet.
DRITË
hije, errësirë.
DRITËDASHËS
hijedashës
DRITËGJATË
dritëshkurtër.
DRITËGJATËSI
dritëshkurtësi.
DRITËLARGËSI
dritëshkurtësi.
DRITËLARGËT
dritëshkurtër.
DRITËPAKË
dritëshumë.
DRITËSHKURTËR
dritëgjatë, dritëlargët.
DRITËSHKURTËSI
dritëgjatësi.
DRITËSHUMË
dritëpakë.
DUA
urrej.
DUALIZËM
monizëm.
DUKEM
zhdukem.
DURUESHËM
padurueshëm.
DYLUGËT
dymysët.
DYMYSËT
dylugët.
DYTËSOR
parësor.
DHESHËM
qiellor.
DHËNËS
marrës.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
EDUKOHEM
çedukohem.
EDUKOJ
çedukoj.
EGËR
butë.
EGËRSI
butësi.
EKSPORT
import.
EKSPORTOJ
importoj.
EKSPORTUES
importues.
EKUILIBROJ
çekuilibroj.
EKUILIBRUAR
çekuilibruar.
EKZOGAMI
endogami.
EMËROJ
çemëroj.
END
çend.
ENDOGAMI
ekzogami.
EPILOG
prolog.
ERRËT
hapur
ESËLL
dejshëm.
ESËLLT
dehur.
ËMBËL
hidhur.
ËNJTEM
çënjtem.
ËNJTUR
çënjtur.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
FAJËSOHEM
shfajësohem.
FAJËSOJ
shfajësoj.
FAJTOR
pafajshëm.
FALSHËM
pafalshëm.
FATBARDHË
fatzi.
FATKEQ
fatmirë.
FATKEQËSISHT
fatmirësisht.
FATMIRËSISHT
fatkeqësisht.
FATZI
fatbardhë.
FEMËR
mashkull.
FEMËRON (pjell femër)
mashkullon.
FERR
parajsë.
FËLLIQ
pastroj.
FËLLIQASH
pastërtor.
FËLLIQËSI
pastërti.
FIJEDENDUR
fijerrallë.
FIJEGJATË
fijeshkurtër.
FIJEHOLLË
fijetrashë.
FIJERRALLË
fijedendur.
FIJESHKURTËR
fijegjatë.
FIJETRASHË
fijehollë.
FIKUR
ndezur.
FILLIM
fund.
FILLMIRË (ë ka qëllime a synime të mira)
fillzi.
FILLOJ
mbaroj
FILLZI
fillmirë.
FITIM
humbje.
FITOJ
humbas
FITORE
humbje.
FITUAR
humbur.
FJALËBUTË
fjalëvrazhdë.
FJALËKEQ
fjalëmirë.
FJALËMIRË
fjalëkeq.
FJALËPAKË
fjalëshumë.
FJALËSHUMË
fjalëpakë.
FJETUR
zgjuar.
FLETËDALJE
fletëhyrje.
FLETËGJERË
fletëngushtë.
FLETËHOLLË
fletëtrashë.
FLETËHYRJE
fletëdalje.
FLETËMADH
fletëvogël.
FLETËMBAJTËS
fletërënës.
FLETËNGUSHTË
fletëgjerë.
FLETËRËNËS
fletëmbajtës.
FLETËTRASHË
fletëhollë.
FLETËVOGËL
fletëmadh.
FLOKASHPËR
flokëbutë.
FLOKËBUTË
flokashpër.
FLOKËGJATË
flokëshkurtër.
FLOKËSHKURTËR
flokëgjatë.
FOLËS
memec.
FORMUAR
paformuar.
FORTË
dobët, butë.
FORTËSI
butësi.
FRENIM
nxitje.
FRENOJ
nxit.
FRYJ
shfryj.
FRYRË
shfryrë.
FSHEHTAS
haptas.
FSHEHTË
hapur.
FTOH
ngroh.
FTOHEM
ngrohem
FTOHTË
ngrohtë
FTOHTËSI
ngrohtësi
FUND
krye, fillim
FUNDIT
parë.
FUQISHËM
dobët.
FUQIZOHET
shfuqizohet
FUQIZOJ
shfuqizoj.
FUT
nxjerr
FUTEM
dal.
FUTUR
dalë.
Fjalor antonimesh
GATITU
qetësohu
GAJGË (Arrë që e ka lëvozhgën të hollë dhe i dalin thelpinjtë lehtë)
gunge.
GALLAGAN
shkurtabiq.
GALLAHUTË
shkurtabiqe.
GDHIHEM
ngrysem
GDHIRË
të ngrysurit
GËNJESHTËRT
vërtetë.
GËZIM
hidhërim.
GRYKËGJERË
grykëngushtë.
GRYKËNGUSHTË
grykëgjerë.
GRYKËPËRPJETË
Grykëposhtë.
GRYKËPOSHTË
grykëpërpjetë.
GUASKËHOLLË
guaskëtrashë.
GUASKËTRASHË
guaskëhollë.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
GJAKËMBËL
gjakhidhur
GJAKFTOHTË
gjaknxehtë.
GJAKFTOHTËSI
gjaknxehtësi.
GJAKHIDHUR
gjakëmbël.
GJAKNXEHTË
gjakftohtë.
GJAKNXEHTËSI
gjakftohtësi.
GJAKTHARTË
gjakëmbël.
GJALLË
vdekur.
GJATË
shkurtër.
GJEJ
humbas.
GJERË
ngushtë.
GJERËSI
ngushtësi.
GJETHEGJERË
gjethengushtë.
GJETHEMADH
gjethevogël.
GJETHEMBAJTËS
gjetherënës.
GJETHENGUSHTË
gjethegjerë.
GJETHERËNËS
gjethembajtës.
GJETHEVOGËL
gjethemadh.
GJIMADHE
vogël.
GJITHANSHËM
njëanshëm.
GJITHÇKA
asgjë.
GJIVOGËL
gjimadhe.
GJOKSGJERË
gjoksngushtë.
GJOKSNGUSHTË
gjoksgjerë.
GJUHËGJATË
gjuhëshkurtër.
GJUHËLËSHUAR
gjuhëmbajtur.
GJUHËMBAJTUR
gjuhëlëshuar.
GJUHËSHKURTËR
gjuhëgjatë.
GJUMËLEHTË
gjumërëndë.
GJUMËRËNDË
gjumëlehtë.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
HALLALL
haram.
HAP
mbyll.
HAPEM
mbyllem
HAPTAS
fshehtas.
HAPUR
mbyllur.
HARAM
hallall.
HEQ
vendos.
HERËT
vonë.
HERSHËM
vonë.
HETEROGJEN
homogjen.
HËNABRENDA
hënajashtë.
HËNAJASHTË
hënabrenda.
HIDHËRIM
gëzim.
HIDHËROHEM
gëzohem.
HIDHËROJ
gëzoj.
HIDHËRUAR
gëzuar.
HIDHUR
ëmbël.
HIJELEHTË
hijerëndë.
HIJERËNDË
hijelehtë.
HIP
zbres.
HIPER-
hipo-
HIPO-
hiper-
HIPOKRIT
sinqertë.
HIPOKRIZI
sinqeritet.
HOLLË
trashë.
HOMOGJEN
heterogjen.
HORIZONTAL
vertikal.
HOV
zbres.
HUMB
gjej, fitoj.
HUMBJE
fitim.
HUMBUR
fituar.
HYJ
dal.
HYRË
dalë.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
IDEAL
material.
IDEALIST
materialist.
IDEALIZËM
materializëm.
ILEGAL
legal.
ILEGALISHT
ligjërisht.
IMAGJINAR
real.
IMPORT
eksport.
IMPORTIM
eksportim.
IMPORTOJ
eksportoj.
IMPORTUES
eksportues.
INDIGJEN
ardhës.
INDIVIDUAL
kolektiv.
INDUKSION
deduksion.
INDUKTIV
deduktiv.
INDUKTOJ
deduktoj.
INKURAJOHEM
shkurajohem.
INKURAJOJ
shkurajoj.
INTEGROHEM
çintegrohet.
INTEGROJ
çintegroj.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
JASHTË
brenda.
JASHTËFISNOR
brendafisnor.
JASHTËM
brendshëm.
JASHTMI
brendshmi.
JETË
vdekje.
JETËGJATË
jetëshkurtër.
JETËSHKURTËR
jetëgjatë.
JO
po.
JOKALIMTARE
kalimtare.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
KALIMTAR
jokalimtar
KAMËS
skamës.
KAMUR
skamur.
KAP
lëshoj.
KAPËRTHEJ
shkapërthej.
KATION
anion.
KATODË
anodë.
KEQ
mirë.
KEQBESIM
mirëbesim.
KEQBËRËS
mirëbërës.
KEQDASHËS
mirëdashës, dashamir.
KEQDASHJE
mirëdashje, dashamirësi.
KEQËSOHEM
përmirësohem.
KEQKUPTIM
mirëkuptim.
KEQTINGËLLIM
harmoni.
KËMBËMBARË
këmbëprapë.
KËMBËPRAPË
këmbëmbarë.
KËRKESË
oferta.
KËTA
ata.
KËTEJ
andej.
KËTEJPARI
andejpari.
KËTEJSHËM
andejshëm.
KËTILLË
atillë.
KËTO
ato.
KËTU
aty; atje.
KËTUPARI
atypari.
KËTUSHËM
atyshëm, atjeshëm.
KËTYRE
atyre.
KJO
ajo.
KOKËMADH
kokëvogël.
KOKËPOSHTË
drejt
KOKËRRMADH
kokërrvogël.
KOKËRRVOGËL
kokërrmadh.
KOKËVOGËL
kokëmadh.
KOKLAVIT
shkoklavit
KOKLAVITEM
shkoklavitet.
KOKULL
konkav.
KOLEKTIV
individual.
KONKRET
abstrakt.
KONVERGJENCË
divergjencë.
KOPSIT
shkopsit.
KOPSITEM
shkopsitem.
KOPSITUR
shkopsitur.
KRAHËGJATË
krahëshkurtër.
KRAHËSHKURTËR
krahëgjatë.
KREDITOR
debitor.
KRIDHEM
shkridhem.
KRIHEM
shkrihem.
KRYE
fund.
KTHJELLËT
turbullt.
KTHJELLOHEM
turbullohem, vrenjtem.
KTHJELLOJ
turbulloj.
KUFIZUAR
gjerë.
KUPTUESHËM
pakuptueshëm.
KURDIS
shkurdis.
KURDISUR
shkurdisur.
KY
ai.
KYÇ
shkyç.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
LAG
thaj, ter.
LAGË
terë.
LAGËSHT
thatë.
LAGËT
thatë.
LAGUR
tharë.
LAIK
fetar.
LAKUESHËM
palakueshëm
LARG
afër.
LARGËSI
afërsi.
LARGËT
afërt
LARGOHEM
afrohem.
LARGOJ
afroj.
LARGUAR
afruar.
LARGUES
afrues.
LART
poshtë.
LARTË
ulët.
LASHTË
vonë, modern
LEGAL
ilegal.
LEHTË
rëndë
LEHTËSI
vështirësi.
LEHTËSOHEM
rëndohem.
LEHTËSOJ
rëndoj.
LEHTËSUES
rëndues.
LEJOJ
ndaloj.
LESHASHPËR
leshbutë.
LESHBUTË
leshashpër.
LË
ndaloj.
LËKURASHPËR
lëkurëlëmuar.
LËKURËHOLLË
lëkurëtrashë.
LËKURËTRASHË
lëkurëhollë.
LËMUAR
ashpër.
LËVIZJE
qetësi.
LËVOREHOLLË
lëvoretrashë.
LËVORETRASHË
lëvorehollë.
LËVOZHGËBUTË
lëvozhgëfortë.
LËVOZHGËFORTË
lëvozhgëbutë.
LËVOZHGËHOLLË
lëvozhgëtrashë.
LËVOZHGËTRASHË
lëvozhgëhollë.
LIDH
zgjidh.
LIDHEM
zgjidhem
LIDHUR
zgjidhur.
LIG
mirë.
LIGEM
majmem.
LIGËSHTOJ
shëndosh.
LIGËSHTUAR
shëndoshur.
LIND
vdes.
LIRË
zënë, shtrënguar, shtrenjtë.
LIRËSI
shtrenjtësi.
LIRËSOHET
shtrenjtësohet.
LIRËSOJ
shtrenjtësoj.
LIROHET
shtrëngohet.
LIROJ
shtrëngoj, shtrenjtoj.
LIRSHËM
shtrënguar, zënë.
LUAJTSHËM
paluajtshëm.
LUGËT
mysët.
LUGËTI
mysëti.
LUM
mjerë.
LUMTUR
mjerë.
LUMTURISHT
mjerisht.
Fjalor antonimesh
Fjalori i antonimeve
MADH
vogël.
MADHOR
mitur.
MAGNETIZOHET
çmagnetizohet.
MAGNETIZOJ
çmagnetizoj.
MAJTA
djathta.
MAJTAS
djathtas.
MAKRO-
mikro-.
MAKROBOTË
mikrobotë.
MAKROORGANIZËM
mikroorganizëm.
MAKSIMAL
minimal.
MAKSIMUM
minimum.
MALLKOJ
bekoj.
MARTOHEM
çmartohem.
MARRËS
dhënës, dërgues.
MASKOJ
demaskoj.
MASHKULL
femër.
MASHKULLI
grari.
MASHKULLON
femëron.
MASHKULLOR
femëror.
MASHKULLORE
femërore.
MATERIALIST
idealist.
MATERIALIZËM
idealizëm.
MBARË
prapë, mbrapsht.
MBARËSI
prapësi.
MBARIM
fillim.
MBAROJ
filloj.
MBATH
zbath.
MBATHEM
zbathem.
MBATHUR
zbathur.
MBËRTHEHEM
zbërthehem.
MBËRTHEJ
zbërthej.
MBËRTHYER
zbërthyer.
MBËSHTILLEM
çmbështillem.
MBËSHTJELL
çmbështjell;
MBI
nën.
MBIÇMOJ
nënçmoj.
MBIDHESHËM
nëndheshëm.
MBITOKËSOR
nëntokësor.
MBIUJËS
nënujës.
MBIUJOR
nënujor.
MBIUJSHËM
nënujshëm.
MBIVLERËSOJ
nënvlerësoj.
MBLEDHUR
shpërndarë.
MBLEDHUR
shtrirë.
MBRAPSHT
mbarë.
MBREH
çmbreh.
MBROJTSHËM
pambrojtshëm.
MBRUMË
ndormë.
MBULOHEM
zbulohem.
MBULOJ
zbuloj.
MBULUAR
zbuluar.
MBUSH
zbraz.
MBUSHEM
zbrazem
MBUSHUR
zbrazur.
MBYLL
hap
MBYLLEM
hapem
MBYLLUR
hapur
MENDJEGJERË
mendjengushtë.
MENDJEHOLLË
mendjetrashë.
MENDJENGUSHTË
mendjegjerë.
MENDJEPLOGËT
mendjeshkathët.
MENDJESHKATHËT
mendjeplogët.
MENDJETRASHË
mendjehollë.
METAFIZIK
dialektik.
METAFIZIKË
dialektikë.
MËNGJES
mbrëmje.
MËRGIM
afrim.
MIK
armik.
MIKRO-
makro-.
MIKROBOTË
makrobotë.
MINIMAL
maksimal.
MINIMUM
maksimum.
MINUS
plus.
MIQËSI
armiqësi.
MIQËSOHEM
armiqësohem.
MIQËSOJ
armiqësoj.
MIRË
keq
MIRËBESIM
keqbesim.
MIRËBËRËS
keqbërës.
MIRËDASHËS
keqdashës.
MIRËDASHJE
keqdashje.
MIRËKUPTIM
keqkuptim.
MIRËKUPTOHEM
keqkuptohem.
MIRËKUPTOJ
keqkuptoj.
MIRËNJOHËS
mosmirënjohës.
MIRËNJOHJE
mosmirënjohje.
MISHJE
çahje.
MITUR
rritur.
MJEKËRGJATË
mjekërshkurtër.
MJEKËRSHKURTËR
mjekërgjatë.
MJERË
lumtur.
MJERISHT
lumturisht.
MODERN
vjetër.
MOHËS
pohës.
MOHIM
pohim.
MOHOJ
pohoj.
MONIZËM
dualizëm.
MONOGAMI
poligami.
MONOTEIZËM
politeizëm.
MOSPASJE
pasje
MUNDËSI
pamundësi.
MYSËT
lugët
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
NADIR
zenit.
NATË
ditë.
NATËN
ditën.
NATYROR
artificial.
NDAJ
bashkoj.
NDASI
bashkim.
NDER
turp.
NDERË
thellë.
NDEROHEM
turpërohem.
NDEROJ
turpëroj.
NDEZ
shuaj
NDEZUR
fikur.
NDËRLIKUAR
thjeshtë.
NDËRMJETUAR
drejtpërdrejtë.
NDËRTIMTAR
shkatërrimtar.
NDËRTUES
shkatërrues.
NDIZEM
shuhem
NDORMË
mbrumë.
NDREQ
prish.
NDRITUR
errët.
NDRYJ
zhdryj.
NDRYSHËM
njëjtë.
NDRYSHIM
ngjashmëri.
NDRYSHUESHËM
pandryshueshëm.
NDYJ
pastroj.
NDYRACAK
pastërtor.
NDYRË
pastër.
NDYRËSI
pastërti.
NDYTË
pastër.
NEGATIV
pozitiv.
NEGATIVISHT
pozitivisht.
NETO
bruto.
NËN
mbi.
NËNÇMOJ
mbiçmoj.
NËNDHESHËM
mbidheshëm.
NËNFISH
shumëfish.
NËNVLERËSOJ
mbivlerësoj.
NGADALË
shpejt.
NGADALËSI
shpejtësi.
NGADALËSOHET
shpejtohet.
NGADALËSOJ
shpejtoj.
NGADALËSUAR
shpejtuar.
NGADALËSUES
shpejtues.
NGADALSHËM
shpejtë.
NGAHERË
asnjëherë.
NGALAKAQ
shkathët.
NGALLMOJ
shkallmoj.
NGARKOJ
shkarkoj.
NGARKUAR
shkarkuar.
NGATH
shkath.
NGATHEM
shkathem.
NGATHËT
shkathët.
NGATHËT
shkathët.
NGATHTËSI
shkathtësi.
NGINJUR
uritur.
NGOPUR
uritur.
NGORDHUR
gjallë.
NGRE
ul.
NGREH
shkreh.
NGREHUR
shkrehur.
NGRIHEM
ulem.
NGRIJ
shkrij
NGRITJE
rënie.
NGROH
ftoh.
NGROHEM
ftohem
NGROHTË
ftohtë.
NGROHTËSI
ftohtësi.
NGRYDHËT
shkrydhët.
NGRYSEM
gdhihet.
NGUCUR
lirshëm.
NGUL
shkul.
NGULEM
shkulem.
NGULUR
shkulur.
NGUSHTË
gjerë.
NGUSHTËSI
gjerësi.
NGUSHTOHEM
zgjerohem
NGUSHTOJ
zgjeroj.
NGJALLUR
dobët
NGJASHMËRI
ndryshim.
NGJAT
larg.
NGJESH
zgjesh.
NGJESHUR
shkrifët.
NGJISHEM
zgjishem.
NGJIT
shqit
NGJITEM
shqitem
NGJITËS
zbritës.
NGJITJE
rënie
NGJYRËÇELËT
errët.
NIS
mbaroj
NISEM
arrij.
NOMAD
ngulur.
NORMAL
anormal.
NOTON
zhytet.
NURBARDHË
nurzi.
NURZI
nurbardhë.
NXEH
ftoh.
NXEHEM
ftohet.
NXEHTË
ftohtë.
NXEHTËSI
ftohtësi.
NXIT
frenon.
NXITËS
qetësues.
NXITËS
qetësues.
NXITJE
frenim.
NXJERR
shtie
NYJSHËM
panyjshëm.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
-NJ-
NJËANSHËM
gjithanshëm
NJËANSHMËRI
shumanshmëri.
NJËFORMËSI
shumëformësi.
NJËFORMËSH
shumëformësh.
NJËJTË
ndryshëm.
NJËPJELLËSHE
shumëpjellëshe.
NJËQELIZOR
shumëqelizor.
NJËSH
veç.
NJOHUR
panjohur.
NJOM
thaj.
NJOMEM
thahem
NJOMË
thatë.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
OGURBARDHË
ogurzi.
OGURKEQ
ogurmirë.
OGURZI
ogurbardhë.
OKSIDOJ
çoksidoj.
OPTIMIST
pesimist
OPTIMIZËM
pesimizëm.
ORGANIZOJ
çorganizoj.
ORIENTOHEM
çorientohem.
ORIENTOJ
çorientoj.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
-P-
PA
edhe.
PAANËSI
anësi.
PAANËSISHT
anësisht.
PABANUAR
banuar.
PABANUESHËM
banueshëm.
PABARAZI
barazi.
PABAZUAR
bazuar.
PABESË
besnik.
PABËRË
bërë.
PABINDUR
bindur.
PABOTUESHËM
botueshëm.
PABRUMË
mbrumë.
PAFORMUAR
formuar.
PAK
shumë.
PAKËSOHEM
shumohem
PAKËSOJ
shtoj, shumoj.
PAKICË
shumicë.
PAKORË
përkorë.
PAKRYER
kryer.
PAKTË
bëshëm.
PAKUPTUESHËM
kuptueshëm.
PALAKUESHËM
lakueshëm.
PALOS
shpalos.
PANDRYSHUESHËM
ndryshueshëm
PANYJSHËM
nyjshëm.
PANJOHUR
njohur.
PARA
prapa
PARAARDHËS
pasardhës.
PARAJSË
ferr.
PARALINDUR
paslindur.
PARARENDËS
pasardhës.
PARË
fundit.
PARI
vegjëli.
PARMË
pasmë.
PARREGULLT
rregullt.
PAS
përpara.
PASARDHËS
paraardhësit.
PASIV
aktiv.
PASLINDUR
paralindur.
PASMË
përparmë.
PASTËR
pistë
PASUR
varfër.
PASUROHEM
varfërohem.
PASUROJ
varfëroj.
PASURUAR
varfëruar.
PASHËRUESHËM
shërueshëm.
PASHMANGSHËM
shmangshëm.
PASHQUAR
shquar.
PASHQUARSI
shquarsi.
PASHTJELLUAR
shtjelluar.
PASHTRUAR
shtruar.
PATRIC
plebe.
PAZËSHËM
zëshëm.
PENDËGJATË
pendëshkurtër.
PENDËSHKURTËR
pendëgjatë.
PENGDHËNËS
pengmarrës
PENGMARRËS
pengdhënës
PENGOJ
shpengoj
PERIGJE
apogje.
PESIMIST
optimist.
PESIMIZËM
optimizëm.
PËR
kundër.
PËRBËRË
thjeshtë.
PËRBRENDA
përjashta.
PËRCAKTUAR
papërcaktuar.
PËRCIPTAS
thellë.
PËRDREDH
shpërdredh.
PËRDRIDHEM
shpërdridhem
PËRFILL
shpërfill.
PËRFUNDOJ
filloj.
PËRFUNDSHËM
sipërm.
PËRGJITHËSI
veçanti.
PËRGJITHNJË
asnjëherë.
PËRGJITHSHËM
veçantë
PËRHAPUR
mbledhur.
PËRHERË
asnjëherë.
PËRHERSHËM
përkohshëm.
PËRJASHTA
përbrenda.
PËRJASHTËM
brendshëm.
PËRJETSHËM
përkohshëm.
PËRKËTEJ
andej
PËRKOHËSISHT
përgjithmonë
PËRKOHSHËM
përhershëm.
PËRKRAHËS
kundërshtar
PËRKULUR
drejt.
PËRMARRSHËM
pacipë
PËRMBLEDHUR
shpërndarë
PËRMIRËSOHEM
keqësohem.
PËRMIRËSOJ
keqësoj.
PËRNDARË
bashkuar
PËRPARA
prapa
PËRPARIM
prapambetje.
PËRPARMË
pasmë
PËRPARUAR
prapambetur.
PËRPJESËTIM
shpërpjesëtim.
PËRPJESËTIMOR
shpërpjesëtimor.
PËRPJETË
tatëpjetë.
PËRPOSH
përsipër.
PËRQENDROHEM
shpërqendrohem.
PËRQENDROJ
shpërqendroj.
PËRSIPËR
përposh.
PËRSHPEJTIM
ngadalësim.
PËRSHPEJTOJ
ngadalësoj.
PËRVEÇËM
përgjithshëm.
PIGME
vigan.
PIK
shpik.
PIKARRITJE
pikënisje.
PIKËNISJE
pikarritje.
PIS
pastër.
PISTË
pastër.
PJELLOR
shterpë.
PJELLORI
shterpësi.
PLEKS
shpleks
PLEKSEM
shpleksem
PLEKSUR
shpleksur.
PLOGËT
shkathët
PLOT
bosh
PLOTË
zbrazët
PLOTËSISHT
pjesërisht.
PLUS
minus.
PO
jo.
POHOJ
mohoj.
POHOR
mohor.
POHUES
mohues.
POLI-
mono-
POLIGAMI
monogami.
POLITEIZËM
monoteizëm.
POSHTË
lart
POSHTËM
sipërm.
POZITIV
negativ.
POZITIVISHT
negativisht.
PRANË
larg.
PRAPA
përpara.
PRAPAMBETUR
përparuar.
PRAPAVAJTËS
paravajtës.
PRAPAVAJTJE
përparim
PRAPË
mbarë.
PRAPËSI
mbarësi.
PRAPMË
mbarë
PRAPTHI
mbari.
PRISH
ndreq.
PRIVATISHT
zyrtarisht.
PRO
kundër.
PROFESIONALIZËM
amatorizëm, diletantizëm.
PROFESIONIST
amator
PROGRES
regres.
PROGRESIV
regresiv.
PROLOG
epilog.
PUNËBARDHË
punëzi.
PUNËSI
papunësi.
PUNËZI
punëbardhë.
PUPLAK
currak.
PUSHTOJ
çliroj.
PUSHTUAR
çliruar.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
-Q-
QAJ
qesh.
QAR
qeder
QARTË
turbull
QARTËSOHEM
turbullohem
QARTËSOJ
errësoj.
QAS
largoj.
QEDER
dobi.
QENDËR
periferi
QENDËRIKËS
qendërsynues.
QENDËRSYNUES
qendërikës.
QEP
shqep.
QESELIDHUR
qeseshpuar.
QESESHPUAR
qeselidhur.
QESH
qaj.
QETË
zhurmshëm.
QETËSOHU
gatitu.
QETËSUES
nxitës.
QËNDRUESHËM
lëkundshëm.
QIMEASHPËR
qimebutë.
QIMEBUTË
qimeashpër.
QIMEDENDUR
qimerrallë.
QIMEGJATË
qimeshkurtër.
QIMEHOLLË
qimetrashë.
QIMERRALLË
qimedendur.
QIMESHKURTËR
qimegjatë.
QIMETRASHË
qimehollë.
QIT
shtie
-R-
RADHIT
çradhit.
RE
vjetra.
REGRES
progres.
REGRESIV
progresiv.
REGJISTROHEM
çregjistrohem.
REGJISTROJ
çregjistroj.
RELATIV
absolut.
RESPEKTOJ
shkel.
RËNDË
lehtë.
RËNDOHEM
lehtësohem.
RËNDOJ
lehtësoj.
RËNDUES
lehtësues.
RËNIE
ngjitje.
RI
plak.
RUAJ
prish.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
-RR-
RRAFSHËT
thellë.
RRALLAS
dendur.
RRALLË
dendur
RRALLËHERË
shpeshherë.
RRALLOHET
dendësohet
RRALLOJ
shpeshtoj.
RRAS
çrras.
RRASËT
rrallë.
RREGULL
rrëmujë.
RREGULLOJ
çrregulloj.
RREGULLT
çrregullt.
RREGULLTAR
shekullar.
RREMË
vërtetë.
RREPTË
butë.
RRETHOJ
çrrethoj.
RRËMUJË
rregull.
RRËNJËS
ardhës.
RRËNJËSOR
ardhur.
RRËNJOS
çrrënjos.
RRËNJOSET
çrrënjoset.
RRËZOHEM
ngrihem.
RRËZOJ
ngre.
RRIT
pakësoj.
RRITET
pakësohet.
RRITËS
zbritës.
RRITUR
vogël.
RROTULLOJ
çrrotulloj.
RRUDH
çrrudh.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
SERIOZ
qeshur.
SËMUNDJE
shëndet.
SËMURË
shëndoshë.
SIMPATI
antipati.
SIMPATIK
antipatik.
SINQERITET
hipokrizi.
SINQERTË
hipokrit.
SINTETIK
analitik, natyror.
SINTETIZOJ
analizoj.
SINTETIZUES
analizues.
SINTEZË
analizë.
SIPËR
poshtë.
SIPËRFAQËSOR
thellë;
SIPËRFAQSHËM
thelluar.
SIPËRM
poshtëm.
SJELL
shpie
SKAMËS
kamës.
SKAMJE
kamje.
SKAMNOR
pasanik.
SKËTERRË
parajsë.
SKIÇ
drejt.
SPECIAL
zakonshëm.
SPONTAN
kultivuar.
START
mbërritje.
STATIK
dinamik.
STERE
lagë.
SUBJEKT
objekt.
SUBJEKTIV
objektiv.
SUBJEKTIVISHT
objektivisht.
SUFICIT
deficit.
SUKSES
dështim.
SULEM
tërhiqem.
SYHAPËT
sylesh.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
SHALËGJATË
shalëshkurtër.
SHALËSHKURTËR
shalëgjatë.
SHEKULLAR
rregulltar
SHEKULLAR
kishtar.
SHESHTË
thellë.
SHËMTOHEM
zbukurohem.
SHËMTOJ
zbukuroj.
SHËMTUAR
bukur.
SHËNDETSHËM
dobët.
SHËNDOSHË
sëmurë.
SHËRUESHËM
pashërueshëm.
SHFAJËSOJ
fajësoj.
SHFRENOHEM
frenohem.
SHFRENOJ
frenoj.
SHFRYHEM
fryhem.
SHFRYJ
fryj.
SHFRYRË
fryrë.
SHFRYTËZUAR
shfrytëzues.
SHFRYTËZUES
shfrytëzuar.
SHIFROJ
deshifroj.
SHKAPËRDERDH
bashkoj.
SHKARKOJ
ngarkoj.
SHKATËRROJ
ngatërroj.
SHKATH
ngath.
SHKATHEM
ngathem.
SHKATHËT
ngathët.
SHKATHTËSI
ngathtësi.
SHKELUR
pashkelur.
SHKLESE
mishje.
SHKOKLAVIT
koklavit.
SHKOKLAVITEM
koklavitem
SHKOPSIT
kopsit.
SHKOPSITEM
kopsitem.
SHKREH
ngreh.
SHKREHUR
ngrehur.
SHKRIFËT
ngjeshur.
SHKRIJ
ngrij
SHKRONJËZI
shkronjëbardhë.
SHKRYDHËT
ngrydhët.
SHKUL
ngul.
SHKULEM
ngulem
SHKURDIS
kurdis.
SHKURDISUR
kurdisur.
SHKURT
gjatë.
SHKURTËR
gjatë.
SHKURTOHEM
zgjatem
SHKURTOJ
zgjat.
SHKYÇ
kyç.
SHMANGSHËM
pashmangshëm.
SHPAKETOJ
paketoj.
SHPALOS
palos.
SHPEJT
ngadalë.
SHPEJTË
ngadalshëm.
SHPEJTËSI
ngadalësi.
SHPEJTOHEM
ngadalësohem
SHPEJTOJ
ngadalësoj.
SHPEJTUAR
ngadalësuar.
SHPEJTUES
ngadalësues.
SHPENGOJ
pengoj.
SHPESH
rrallë.
SHPESHHERË
rrallëherë.
SHPESHTË
rrallë.
SHPESHTOHET
rrallohet.
SHPESHTOJ
rralloj.
SHPËRDREDH
përdredh;
SHPËRDRIDHEM
përdridhem
SHPËRFILL
përfill.
SHPËRNDARË
përmbledhur.
SHPËRNGJASHMIM
përngjashmim.
SHPËRQENDROHEM
përqendrohem
SHPËRQENDROJ
përqendroj.
SHPËRQENDRUAR
përqendruar.
SHPËRVETIM
përvetim.
SHPIE
sjell
SHPIHEM
mpihem.
SHPIJ
mpij.
SHPIRTBARDHË
shpirtzi.
SHPIRTFËLLIQUR
shpirtpastër
SHPIRTGJERË
shpirtngushtë.
SHPIRTGJERËSI
shpirtngushtësi.
SHPIRTKEQ
shpirtmirë.
SHPIRTLARTË
shpirtulët.
SHPIRTLIGËSI
shpirtmirësi.
SHPIRTMADH
shpirtvogël
SHPIRTMADHËSI
shpirtvogëlsi
SHPIRTMIRË
shpirtkeq, shpirtlig.
SHPIRTMIRËSI
shpirtligësi.
SHPIRTNGUSHTË
shpirtgjerë.
SHPIRTNGUSHTËSI
shpirtgjerësi.
SHPIRTPASTËR
shpirtfëlliqur.
SHPIRTULËT
shpirtlartë.
SHPIRTVOGËL
shpirtmadh.
SHPIRTVOGËLSI
shpirtmadhësi.
SHPIRTZI
shpirtbardhë.
SHPITË
mpitë.
SHPJEGUESHËM
pashpjegueshëm.
SHPLEKS
pleks.
SHPLEKSEM
pleksem
SHPOLARIZOHET
polarizohet.
SHPOLARIZOJ
polarizoj.
SHPOPULLOHET
popullohet.
SHPOPULLOJ
populloj.
SHPOPULLUAR
populluar.
SHQEP
qep.
SHQIT
ngjit.
SHQITEM
ngjitem
SHQUAR
pashquar.
SHQUARSI
pashquarsi.
SHTATGJATË
shtatshkurtër.
SHTATLARTË
shtatulët.
SHTATMADH
shtatvogël.
SHTATPAKTË
shtatmadh.
SHTATSHKURTËR
shtatgjatë.
SHTATULËT
shtatlartë.
SHTATVOGËL
shtatmadh.
SHTENDOS
tendos.
SHTENDOSEM
tendosem
SHTERP
pjellor
SHTERPËSI
pjellori.
SHTIE
nxjerr
SHTIEKEQ
fjalëmirë.
SHTILLET
mbështillet.
SHTJELL
mbështjell.
SHTJELLUAR
pashtjelluar.
SHTJERR
tjerr.
SHTOHEM
pakësohem.
SHTOJ
pakësoj.
SHTREMBËR
drejtë
SHTREMBËROHEM
drejtohem
SHTREMBËROJ
drejtoj.
SHTRENJTË
lirë.
SHTRENJTËSI
lirësi.
SHTRENJTOHET
lirohet.
SHTRENJTOJ
liroj.
SHTRESËHOLLË
shtresëtrashë.
SHTRESËTRASHË
shtresëhollë.
SHTRËNGOJ
liroj.
SHTRIRË
mbledhur.
SHTRUAR
pashtruar.
SHTHUR
thur.
SHTHURUR
thurur.
SHUAJ
ndez.
SHUAR
ndezur.
SHUHEM
ndizem
SHUMANSHËM
njëanshëm
SHUMANSHMËRI
njëanshmëri.
SHUMË
pak.
SHUMËFISH
nënfish.
SHUMËFORMËSI
njëformësi.
SHUMËFORMËSH
njëformësh.
SHUMËNGJYRËSH
njëngjyrëshe.
SHUMËPJELLËSHE
njëpjellëshe.
SHUMËQELIZOR
njëqelizor.
SHUMICË
pakicë.
SHURDHËT
zëshëm.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
TANI
dikur.
TATËPJETË
përpjetë.
TAZE
bajat.
TEK
çift.
TENDOS
shtendos.
TENDOSEM
shtendosem.
TERË
lagë.
TERS
mbarë.
TËHU
tutje.
TKURR
bymej.
TKURREM
bymehem
TKURRËS
bymyes.
TKURRSHËM
bymyeshëm.
TKURRSHMËRI
bymyeshmëri.
TKURRUR
bymyer.
TRASH
holloj.
TRASHEM
hollohem.
TRASHË
hollë.
TRUPMADH
trupvogël.
TRUPVOGËL
trupmadh.
TURBULL
qartë.
TURBULLOHEM
kthjellohem
TURBULLOJ
kulloj.
TURBULLT
kulluar
TURBULLUAR
kulluar.
TURP
nder.
TUTJE
këtu.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
-TH-
THAJ
njom.
THATË
njomë
THELLË
cekët.
THELLË
përciptas.
THELLËSI
cektësi.
THJESHTË
përbërë
THJESHTOJ
ndërlikoj.
THUR
shthur.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
UJDISEM
prishem.
UL
ngre
ULEM
ngjitem
ULËT
lartë.
ULUR
çuar.
URITUR
ngopur.
URREJ
dua.
USHTARAK
civil.
Fjalor antonimesh
-V-
VARFËR
pasur.
VARFËROHEM
pasurohem.
VARFËROJ
pasuroj.
VARFËRUAR
pasuruar.
VDEKUR
gjallë.
VEÇANTË
përgjithshme.
VEGJËLI
pari.
VENDARRITJE
vendnisje.
VENDËS
ardhës.
VENDIMOR
këshillimor.
VENDNISJE
vendarritje.
VERTIKAL
horizontal.
VERTIKALE
horizontale.
VERTIKALISHT
horizontalisht.
VES
virtyt.
VESH
zhvesh.
VESHGJATË
veshshkurtër.
VESHSHKURTËR
Veshgjatë.
VESHUR
zhveshur.
VETJAK
përgjithshëm.
VËRTETË
gënjeshtër.
VËSHTIRË
lehtë.
VIDHOS
zhvidhos.
VIDHOSUR
zhvidhosur.
VIRDHEM
zvirdhem,
VIRTYT
ves.
VISHEM
zhvishem.
VJERDH
zvjerdh,
VJETËR
ri.
VOGËL
madh.
VONË
hershëm.
VRAZHDË
butë.
VRAZHDËSI
butësi.
VRENJT
kthjellon.
VRENJTEM
kthjellohem
VRENJTUR
kthjellët.
VULLNETDOBËT
vullnetfortë.
VULLNETFORTË
vullnetdobët.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
-XH-
XHENET
xhehenem.
XHEHENEM
xhenet.
YSHT
çysht
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
-Z-
ZBARDH
nxij.
ZAKONSHËM
jashtëzakonshëm.
ZBATICË
baticë.
ZBATH
mbath.
ZBATHEM
mbathem.
ZBATHUR
mbathur.
ZBËRTHEJ
mbërthej.
ZBËRTHYER
mbërthyer.
ZBËRTHYESHËM
pazbërthyeshëm.
ZBRAZ
mbush.
ZBRAZEM
mbushem
ZBRAZËT
mbushur.
ZBRES
ngjit
ZBRITËS
ngjitës.
ZBUKUROHEM
shëmtohem.
ZBUKUROJ
shëmtoj.
ZBULOHEM
mbulohem.
ZBULOJ
mbuloj.
ZBULUAR
mbuluar.
ZBULUAR
mbuluar.
ZEMËRGJERË
zemërngushtë.
ZEMËRGJERËSI
zemërngushtësi.
ZEMËRKEQ
zemërmirë.
ZEMËRLIGËSI
zemërmirësi.
ZEMËRMADH
zemërvogël.
ZEMËRMADHËSI
zemërvogëlsi.
ZEMËRMIRË
zemërkeq,
ZEMËRMIRËSI
zemërligësi.
ZEMËRNGUSHTË
zemërgjerë.
ZEMËRNGUSHTËSI
zemërgjerësi.
ZEMËRVOGËL
zemërmadh.
ZEMËRVOGËLSI
zemërmadhësi.
ZEMËRZI
shpirtkazmë
ZENIT
nadir.
ZEZË
bardhë.
ZË
lëshoj.
ZËNË
lirë.
ZËNË
lirshëm.
ZËSHËM
shurdhët.
ZGJAT
shkurtoj.
ZGJATEM
shkurtohem
ZGJERIM
ngushtim.
ZGJEROHEM
ngushtohem
ZGJEROJ
ngushtoj.
ZGJERUAR
ngushtuar.
ZGJESH
ngjesh.
ZGJESHUR
ngjeshur.
ZGJIDH
lidh.
ZGJIDHEM
lidhem
ZGJIDHUR
lidhur.
ZGJISHEM
ngjishem.
ZI
bardhë.
ZMADHOHEM
zvogëlohem
ZMADHOJ
zvogëloj.
ZMADHUAR
zvogëluar.
ZVOGËLOHEM
zmadhohem
ZVOGËLOJ
zmadhoj;
ZVOGËLUAR
zmadhuar.
ZYMTË
çelur.
Fjalori i antonimeve
Fjalori i antonimeve
ZHVISHEM
vishem.
ZHAPËHOLLË
zhapëtrashë.
ZHAPËTRASHË
zhapëhollë.
ZHDRYJ
ndryj.
ZHDUKEM
dukem.
ZHVESH
vesh.
ZHVESHUR
veshur.
ZHVIDHOSUR
vidhosur.
Fjalor antonimesh
Fjalori i Letersise
![fjalori-i-letersise[fjalot.blogspot.com]](http://www.shqipopedia.org/wp-content/uploads/2013/03/fjalori-i-letersisefjalot.blogspot.com_.jpg)
LISTA E FJALEVE:
ALEGORI
Shprehje e ideve dhe e mendimeve në një vepër
artistike tërthorazi, nëpërmjet figurave të gjalla e
konkrete; metaforë e gjatë; vepër artistike e ndërtuar
me figura të tilla.
ALITERACION
Përsëritja pranë e pranë e bashkëtingëlloreve ose e
rrokjeve të njëjta në vargje për ta rritur fuqinë
shprehëse të tingëllimit të tyre.
ANTITEZË
Vënia përballë e përqasja e dy nocioneve,
mendimeve a figurave të kundërta, që përdoret si mjet
stilistik për t’i dhënë shprehjes forcë e qartësi.
APOSTROFË
Figurë që ndërtohet duke ndërprerë papritur ligjërimin
dhe duke iu drejtuar me thirrje një njeriu ose një sendi
të personifikuar.
APOSTROFIM
Veprimi sipas kuptimit të foljes apostrofoj
APOSTROFOJ
I drejtohem me një apostrofë, i bëj thirrje.
ARGUMENT
Paraqitje e përmbledhur e përmbajtjes së një
vepre letrare.
ARITMIK
Që e ka të çrregullt ritmin; që i mungon ritmi.
ASONANCË
Rimë jo e plotë e dy a me shumë vargjeve, që kanë të
njëjta vetëm zanoret e theksuara dhe zanore të tjera të
fjalëve fundore.
BALADË
Poemë e vogël ose vjershë, në vargje të
rregullta, me karakter tregimtar, zakonisht me frymë
popullore e lirike, që jep një ngjarje historike,
legjendare a heroike.
BARDHË
Varg i bardhë; varg që nuk ka rimë me një tjetër.
CEZURË
Pushim i shkurtër brenda një vargu gjatë leximit,
që bëhet në një vend të caktuar, sipas metrit, për të
theksuar me mirë ritmin. Cezurë e vogël (e madhe).
Cezurë fundore.
DAKTIL
Në poezinë greke e latine: këmbë trerrokëshe, në të
cilat rrokja e parë është e gjatë, ndërsa dy të tjerat janë
të shkurtra; në poezinë e sotme: këmbë trerrokëshe, në
të cilën theksi tonik bie në rrokjen e parë (p.sh. Vijnë
vashat valle-valle, gushë-e-gji stolisura).
DAKTILIK
Që përbëhet prej daktilësh; që ka daktilë; rrëshqitës.
Varg daktilik.
DIALOG
Pjesë e një vepre letrare që përmban
bashkëbisedimin ndërmjet personazheve ose fjalët që
shkëmbejnë ata; vepër letrare e shkruar në formë
bashkëbisedimi. Arti (mjeshtëria) e dialogut.
DISONANCË
Rimë jo e plotë e dy a më shumë vargjeve, asonancë.
DITAR
Vepër letrare a pjesë e saj, e shkruar në trajtë
shënimesh të tilla.
DITIRAMB
Vjershë lirike madhështore, që lavdëron e
himnizon dikë dhe që është e ngjashme me odën.
Shkroi ditirambe.
DIVAN
Përmbledhje poezish lirike në letërsinë orientale, të
renditura sipas llojeve e formave të tyre. Shkruante
divane.
DRAMATIK
Që ka të bëjë me dramën, që i përket dramës, i
dramës; që është shkruar si dramë; që luan drama ose
që vë drama në skenë. Gjini dramatike gjini e letërsisë
që përfshin veprat e shkruara për t’u luajtur në skenë.
Vepër (pjesë) dramatike.
DRAMATIZËM
Karakteri shumë i nderë e tronditës i veprimit në
një vepër letrare, ajo që e bën dramatike një vepër.
Dramatizmi i veprës. Plot (pa) dramatizëm.
DRAMATIZOJ
1.Përpunoj dhe e bëj të përshtatshme për t’u vënë
në skenë një vepër tregimtare (një roman, një novelë
etj.), e kthej në dramë. Dramatizoi romanin «Njeriu me
top».
2. I jap një ngjarjeje, një gjendjeje etj. karakter
dramatik, e paraqit me të rëndë e me prekëse nga
ç’është në të vërtetë; zmadhoj karakterin shqetësues të
diçkaje, e bëj dramatike diçka. E dramatizonte gjendjen.
DRAMATURGJI
Tërësia e parimeve teorike dhe mjeshtëria e
hartimit të veprave dramatike, teoria e dramës; arti
dramatik; gjinia e dramës. Bazat (parimet) e
dramaturgjisë. Kërkesat (problemet, detyrat) e
dramaturgjisë. Në fushën e dramaturgjisë.
DRAMË
Gjini e letërsisë artistike që e pasqyron jetën
përmes veprimit skenik të personazheve dhe të
dialogëve e të monologëve të tyre; lloj i gjinisë
dramatike që përfshin vepra të tilla me karakter serioz
(ndryshe nga komedia), por jo heroik (ndryshe nga
tragjedia); vepër letrare e këtij lloji, zakonisht në prozë;
shfaqja e kësaj vepre në skenë. Drama shqiptare.
Dramë realiste. Dramë lirike (baritore).
DYKËMBËSH
Që ka dy këmbë (për vargje). Varg dykëmbësh.
DYMBËDHJETËRROKËSH
Që ka dymbëdhjetë rrokje. Varg dymbëdhjetërrokësh.
DYSTROFËSH
Që përbëhet nga dy strofa. Vjershë dystrofëshe.
DYSH
Strofë dyshe, strofë me dy vargje, dyvargësh.
DYVARGËSH
Strofë e thjeshtë me dy vargje zakonisht me rime të
puthur e me intonacion të njëjtë.
DHJETËVARGËSH
Që përbëhet nga dhjetë vargje, që ka dhjetë vargje.
Strofë dhjetëvargëshe.
EKSPRESIONIST
Që krijon sipas ekspresionizmit; që mbështetet në
ekspresionizëm. Art ekspresionist. Letërsi
ekspresioniste. Shkrimtar ekspresionist. Pikturë
(muzikë) ekspresioniste.
EKSPRESIONIZËM
Drejtim dekadent e formalist në letërsinë e në artin
borgjez të shekullit XX, sipas të cilit qëllimi kryesor i artit
dhe i letërsisë duhet të jetë shprehja e botës së
brendshme subjektive të krijuesit.
ELEGJI
Poezi lirike a pjesë muzikore me përmbajtje të trishtuar,
të përvajshme e plot dhembje shpirtërore. Elegji
politike. Elegjitë e Çajupit (e Nolit).
EMFAZË
Shprehësi e theksuar emocionale në të folur a
në të shkruar, që arrihet me mjete të ndryshme retorike
dhe me anë të intonacionit. Emfazë retorike. Emfazë e
tepruar. Interpreton me emfazë.
EPIGRAF
Citat i shkurtër a një fjalë e urtë popullore, që një
autor e vë në krye të veprës ose në fillim të një kapitulli,
për të treguar frymën a idenë themelore që përshkon
veprën. Epigraf i goditur. Vë një epigraf.
EPIGRAM
Vjershë e shkurtër, zakonisht satirike, që
përmban një mendim të mprehtë e thumbues. Shkruaj
një epigram.
EPIK
Që ka të bëjë me epikën, që i përket epikës; që
shkruan vepra tregimtare. Gjini (poezi) epike. Vepër
(poemë) epike. Figurë epike. Varg (stil) epik. Poet epik.
EPIKË
Njëra ndër tri gjinitë kryesore të krijimtarisë letrare që
paraqet në formë tregimi, në vargje ose në prozë,
ngjarje a vepra heroike e të lavdishme të një populli
ose të një njeriu; tërësia e veprave të këtij lloji. Epika
historike. Epika legjendare. Epika shqiptare. Epika
botërore (ballkanike).
EPIKO-LIRIK
Që ka të bëjë me epikën dhe me lirikën, që ka karakter
epik dhe lirik. Poezi epiko-lirike. Krijime epiko-lirike.
EPILOG
Kapitull i fundit ose pjesë përmbyllëse në një vepër
letrare, ku jepet zgjidhja e veprës a përfundimi i
ngjarjeve që shtjellohen në të ose flitet për fatin e
mëtejshëm të personazheve pasi ka kaluar një farë
kohe që nga ngjarjet e treguara.
EPISOD
1. Secila nga ngjarjet që shtjellohen në një vepër
letrare me karakter tregimtar e që kanë një farë
mëvetësie brenda kësaj vepre. Episod dramatik
(tragjik, komik).
2. Veprim i shkurtër a i pjesshëm që jepej në
dramat e grekëve të vjetër ndërmjet koreve.
EPITET
Fjalë përcaktuese që i shtohet emrit të një
frymori, të një sendi etj. për ta cilësuar e për të vënë në
dukje një tipar karakteristik të tij ose për t’i dhënë
ligjërimit forcë shprehëse e bukuri artistike; emër që i
ngjitet dikujt për ta lavdëruar ose për ta fyer. Epitet i
bukur (i goditur, i zgjedhur). Epitet fyes (përbuzës).
EPOPE
Lloj i letërsisë epike, poemë e madhe epike ose
vepër e madhe tregimtare ku përshkruhen ngjarje e
punë legjendare historike, që kanë të bëjnë me jetën e
një populli a të një kombi. Epopetë e Homerit. Shkruaj
një epope.
EPOS
1. Tërësia e krijimeve epike të një populli, në të cilat
tregohen ngjarjet e mëdha historike ose bëmat e
trimëritë e heronjve të tij legjendarë. Eposi popullor.
Eposi heroik. Eposi i kreshnikëve.
2. Gjini tregimtare zakonisht në vargje, lloj i poezisë
tregimtare që dallohet nga lirika dhe nga drama.
EROTIK
Që ka të bëjë me dashurinë, që i këndon dashurisë, i
dashurisë. Poezi (vargje, vjershë) erotike. Tregime
erotike. Lirika erotike.
ESE
Artikull i gjatë a studim me karakter kritik ose publicistik,
i cili trajton në mënyrë të përgjithshme, të lirë e jo të
gjithanshme a shteruese çështje shoqërore, shkencore,
letrare, kulturore etj.; vepër e përbërë prej disa
artikujsh, zakonisht të shkurtër e të ndryshëm, që
trajtojnë një temë e që kanë një titull të përbashkët;
sprovë. Ese kritike. Ese filozofike (shkencore, historike)
FABUL
1. Tregim i shkurtër, në vargje a në prozë, që ka si
personazhe kafshë, bimë ose sende, veprimet dhe
fjalët e të cilave kanë kuptim alegorik e japin një mësim
nga përvoja e jetës; përrallëz. Fabula e qengjit dhe e
ujkut. Fabulat e Ezopit.
2. Tërësia e ngjarjeve që janë renditur në një vepër
letrare njëra pas tjetrës; subjekt. Fabula e tregimit.
FARSË
Komedi e shkurtër me një akt, me përmbajtje të
lehtë, që luhet nga aktorët në mënyrë trashanike, me
efekte të jashtme e të tepruara; komedi me humor të
trashë.
FEJTON
Artikull satirik, që botohet në gazetë a në revistë dhe
fshikullon të metat e anët e dobëta në jetën e në
veprimtarinë e njerëzve. Fejton politik.
FEMËROR
Që e ka theksin në rrokjen e parafundit. Varg
femëror. Rimë femërore.
FIGURË
1. Realizim artistik, që mishëron veçori tipike të
jetës shoqërore, të njohura e të pasqyruara më parë në
ndërgjegjen e artistit a të shkrimtarit dhe që arrihet me
anën e një sistemi mjetesh lëndore, gjuhësore e
ndërtimore. Figurë artistike.
2. Fjalë a shprehje e përdorur në mënyrë të
figurshme, mënyrë e veçantë e ndërtimit të një fraze që
bëhet për të shprehur një ide, një ndjenjë etj. Dhe për
t’i dhënë ligjërimit forcë e gjallëri të veçantë. Figurë
stilistike (poetike, retorike).
FLUTURIM
Fluturim lirik, ndërprerja e fillit të tregimit të
ngjarjeve në një vepër letrare nga autori për të
shprehur me lirizëm ndjenjat e mendimet e veta.
FORMALIST
Që mbështetet në formalizëm;
Shkollë formaliste. Art formalist. Letërsi formaliste.
Piktor formalist. Estetët formalistë.
FORMALIZËM
Rrymë në artin e në letërsinë që, duke u nisur nga
baza filozofike idealiste e nga subjektivizmi, e sheh artin
si sferë «të ndërgjegjes së kulluar», të shkëputur e të
pavarur nga jeta dhe i kundërvihet realizmit, i jep
rëndësi vetëm formës si qëllim në vetvete, e shkëput
këtë nga përmbajtja, mohon përmbajtjen ideore dhe
rolin njohës e edukues të artit e të letërsisë. Formalizmi
i shekullit XIX (XX).
FORMË
Mënyra se si ndërtohet e organizohet një
vepër letrare e artistike; tërësia e mjeteve shprehëse e
figurative, që përcaktohen nga brendia, nga tema, nga
problematika dhe nga ideja e një vepre letrare e
artistike dhe shërbejnë për t’i mishëruar ato në figura të
gjalla artistike. Forma artistike. Format e vogla vepra a
krijime jo të mëdha nga vëllimi dhe jo të vështira nga
kompozicioni. Formë e lart ë(e përsosur). Forma dhe
përmbajtja. Elementet e formës.
FUNDOR
Rimë fundore. let. rimë me theks në rrokjen e fundit të
fjalëve që rimojnë.
FUTURIST
Ai që mbështetet në parimet e futurizmit; përkrahës e
ndjekës i futurizmit.
FUTURIZËM
Drejtim tejet formalist e dekadent i fillimit të shekullit XX
në letërsinë e në artin e disa vendeve borgjeze të
Evropës, i cili mohoi letërsinë realiste e artin realist të
së kaluarës e të kohës së vet, si edhe çdo trashëgim,
kulturor, u ngrit kundër përmbajtjes ideore të
krijimtarisë artistike e kundër brendisë kuptimore të
fjalës, e trajtoi njeriun thjesht si një mekanizëm e i
këndoi së shëmtuarës, duke u përpjekur të krijonte
gjoja një «stil» të ri, të ashtuquajturin «artin e së
ardhmes».
GALERI
Një varg i gjatë tipash ose figurash në një
vepër artistike. Galeri heronjsh (portretesh, figurash).
GOJËTAR
Ai që mban fjalime e ligjërata pa letër dhe flet
bukur e rrjedhshëm, ai që të bën për vete me forcën e
fjalës së tij. Gojëtar i madh (i shquar).
GROTESK
Mënyrë e paraqitjes artistike të gjërave reale e të
dukurive të jetës duke i zmadhuar tepër e me qëllim
disa anë të tyre, duke dhënë kontraste të forta e të
papritura ose figurë artistike e krijuar në këtë mënyrë;
vepër letrare ose artistike ku përdoret kjo mënyrë.
Mjeshtër i groteskut. E ka çuar deri në grotesk.
GROTESK
Që ka të bëjë me groteskun, që është krijuar me
mënyrat e groteskut. Figurë (karikaturë) groteske.
Personazh grotesk. Komedi groteske. Stil grotesk. Në
mënyrë groteske.
GJASHTËMBËDHJETËRROKËSH
Që ka gjashtëmbëdhjetë rrokje, që përbëhet nga
bashkimi i dy vargjeve tetërrokëshe. Varg
gjashtëmbëdhjetërrokësh.
GJASHTËVARGËSH
Që përbëhet nga gjashtë vargje, që ka gjashtë
vargje (për strofën). Strofë gjashtëvargëshe.
GJINI
Nënndarje në letërsi e në arte, që përfshin
vepra të cilat kanë një varg tiparesh dalluese të
përbashkëta, si mënyrën e pasqyrimit të realitetit e të
ndërtimit të subjektit, stilin, gjuhën etj. Gjinitë letrare
eposi, lirika, drama. Gjinitë muzikore. Gjini lirike (epike).
GJINOR
Që ka të bëjë me gjininë e një vepre letrare
e artistike. Tiparet gjinore të romanit.
HEKZAMETËR
Varg me gjashtë këmbë që është përdorur në poezinë
e lashtë.
HERO
Vepruesi kryesor i një vepre letrare, që jepet në
mënyrë më të plotë nga shkrimtari dhe luan një rol
vendimtar në përmbajtjen ideore të veprës.
Heroi kryesor. Heroi pozitiv. Heroi i romanit
HEROIK
Që bën fjalë për trimëritë e guximin e
heronjve, që u këndon bëmave të tyre. Eposi heroik.
Poemë heroike. Simfoni (sonatë, dramë muzikore)
heroike. Varg heroik,varg në metrikën e lashtë që ka
dhjetë rrokje e pesë theksa dhe që rimon me vargun
vijues.
HIPERBOLË
Figurë letrare që ndërtohet mbi bazën e
zmadhimit tej mase të qenieve, të sendeve, të vetive, të
dukurive etj., zakonisht nëpërmjet krahasimit, për të
theksuar më shumë një mendim a një ide dhe për të
bërë përshtypje më të madhe te lexuesi. Hiperbolë
letrare. E shpreh me një hiperbolë.
HIPERBOLIK
Që shprehet me anë të hiperbolës; që
mbështetet në hiperbolën, që ka shumë hiperbola; që
ka karakterin e një hiperbole. Satirë hiperbolike.
Krahasim hiperbolik. Stil hiperbolik.
HUMOR
Paraqitja e sendeve, e dukurive dhe e
veprimeve të njerëzve në veprat letrare e artistike duke
i vënë në lojë të metat e dobësitë e duke e bërë
lexuesin a shikuesin të qeshë; vepër letrare ose
artistike ku përdoret kjo formë paraqitjeje. Humor
muzikor. Humori i estradës. Humori dhe satira.
IDIL
1. Krijim i vogël në vargje, zakonisht me subjekt
dashurie, që paraqit jetën e barinjve në gji të natyrës
në mënyrë të idealizuar, pa brenga e pa kokëçarje.
2. Dashuri e thjeshtë dhe e pastër; ngjarje e vogël
dashurie, skenë dashurie. Lindi një idil.
3. Jetë pa trazime, jetë e qetë dhe e lumtur.
IMAZH
Figurë artistike që ndërtohet me alegori, me
metaforë, me krahasim etj. Imazhe artistike (realiste,
poetike). Imazhe të njohura. I mbushur me imazhe.
Jepet nëpërmjet imazhesh.
IMPRESIONIST
Përfaqësues e pasues a ithtar i impresionizmit.
Impresionistët evropianë.
IMPRESIONIST
Që ka të bëjë me impresionizmin ose me impresionistët,
i impresionizmit ose i impresionistëve; që është
karakteristik për impresionizmin ose për impresionistët,
që është bërë sipas parimeve të impresionizmit. Pikturë
(skulpturë, vepër) impresioniste. Letërsia (muzika)
impresioniste. Arti impresionist.
IMPRESIONIZËM
Rryma e parë formaliste e cila mohon
përmbajtjen shoqërore e ideshmërinë e artit e të
letërsisë, shkëputet nga traditat dhe synon kryesisht të
paraqitë drejtpërsëdrejti përshtypjet subjektive e të
çastit, ndijimet më të holla, përjetimet e impresionit vetjake
të artistit a të shkrimtarit. Impresionizmi francez.
Impresionizmi në pikturë (në muzikë, në letërsi).
INDIVIDUALITET
Tërësia e tipareve dhe e veçorive
individuale të krijimtarisë së një artisti a shkrimtari në
organizimin e përmbajtjes dhe të formës artistike, që
përcaktohen nga botëkuptimi i tij dhe që e dallojnë atë
nga të tjerët. Individualitet krijues. Individualiteti i
shkrimtarit (i artistit).
INTRIGË
Një varg veprimesh të ndërlikuara e ngjarjesh të
ngatërruara, me kthesa të papritura, që zbulojnë
interesat e qëllimet e kundërta të personazheve të një
vepre letrare dhe që ndikojnë në rrjedhën e zhvillimit të
subjektit të saj.
IRONI
Figurë stilistike, me anë të së cilës shkrimtari,
duke u dhënë fjalëve, shprehjeve etj. një kuptim të
kundërt nga ai që kanë në të vërtetë ose duke bërë
sikur pranon të kundërtën e asaj që mendon, përqesh
e vë në lojë dikë a diçka.
JAMB
Masë vargu a këmbë në poezinë klasike, e formuar nga
dy rrokje, prej të cilave e para është e shkurtër dhe e
dyta e gjatë; varg i përbërë prej këmbësh të tilla, që
përdorej kryesisht në poezinë satirike; fjalë dyrrokëshe
me theks në rrokjen e dytë. Gjinia e jambit. Skema e jambit.
KADENCË
Ritëm që përcaktohet nga mënyra e theksimit në
vargjet e poezisë.
KALORËSIAK
Që trajton tema të jetës së zbrazët e të
veprimtarisë së feudalëve oborrtarë në mesjetë (në
disa vende të Evropës). Letërsia kalorësiake. Poemë
kalorësiake. Roman kalorësiak. Heronj kalorësiakë.
KALLËZIMTAR
Tregimtar. Letërsi kallëzimtare. Stili kallëzimtar.
KANGJELE
Secila nga pjesët e një poeme të madhe, këngë.
Kangjelet e «Milosaos».
KANTATË
Lloj i poezisë lirike me karakter solemn, që është
frymëzuar nga një ngjarje e rëndësishme historike.
KAPËRCIM
Përsëritja e një fjale ose e disa fjalëve nga një
varg në vargun pasues për ta dhënë sa më të plotë
mendimin.
KARAKTER
Personazh që mishëron përmes tipareve
individuale disa anë e veçori thelbësore të
përfaqësuesve tipikë të një klase a shtrese shoqërore
ose të një grupi a mjedisi shoqëror në një epokë të
caktuar historike; tip. Karakter letrar. Karakter i plotë (i
gjallë). Karakter dramatik (tragjik).
KATASTROFË
Ngjarje vendimtare, që vjen në mënyrë të
papritur në fund të pjesës dhe zgjidh dramën me pasoja
tragjike për heroin (në tragjedinë greke).
KATËRKËMBËSH
Që përbëhet nga katër këmbë. Jamb katërkëmbësh.
KATËRSH
Strofë e përbërë prej katër vargjesh
KATËRVARGËSH
Që ka katër vargje, me katër vargje. Strofë
katërvargëshe.
KATËRROKËSH
Varg prej katër rrokjesh, me theks zakonisht në
rrokjen e tretë.
KËMBË
Njësi poetike a masë vargu që përbëhet nga një
grup rrokjesh të gjata e të shkurtra, të cilat përsëriten
në mënyrë ritmike (në poezinë greke e latine). Këmbë
jambike (daktilike).
KËNGË
Secila nga pjesët që përbëjnë një poemë të
madhe zakonisht epike ose didaskalike. Kënga e dytë
e Iliadës.
KLASICIZËM
Drejtim letrar e artistik në shekujt XVII-XVIII, që merrte si
model veprat e letërsisë e të artit antik dhe mbështetej
në një sistem të rreptë normash e rregullash estetike.
Klasicizmi frëng. Normat e ngurta të klasicizmit.
KLASIK
1. Pasues i klasicizmit.
2. Shkrimtar i letërsisë së vjetër greke a romake.
KOMEDI
Lloj i gjinisë dramatike, që përfshin veprat me
subjekt gazmor, të cilat godasin veset e sjelljet e këqija
të njerëzve, duke i vënë ato në lojë e duke i bërë
qesharake; tërësia e veprave të këtij lloji; vepër e këtij
lloji që mund të shfaqet në skenë; shfaqja e kësaj vepre
në skenë. Komedi muzikore.
KOMIK
Veçori e botës emocionale
që përshkon një vepër letrare ose artistike dhe që
buron nga mospërputhja ndërmjet asaj që paraqitet
dhe së vërtetës, ndërmjet fjalëve dhe veprave etj., duke
krijuar pamje e situata qesharake. Tragjikja dhe
komikja. Pasqyrimi i komikes në art.
KOMIZËM
na komike në një vepër letrare ose artistike, ajo që e
bën komike një vepër, karakteri komik i saj.
KOMPOZICION
Ndërtimi i brendshëm i një vepre letrare, muzikore
artistike, që përcaktohet nga synimi për të zbuluar më
mirë idenë e veprës; mënyra si janë lidhur e si janë
vendosur pjesët përbërëse të veprës. Kompozicioni i
romanit (i pikturës, i një opere).
KONFLIKT
Ndeshja ndërmjet synimeve të kundërta të
personazheve në një vepër letrare, të cilën e përdor
shkrimtari për të zbuluar veçoritë e karakterit të tyre
shoqëror.
KONTRAST
Mjet artistik, me anë të të cilit shkrimtari
ballafaqon figura artistike, karaktere, tipare e ide të
kundërta, për të pasqyruar më qartë kontradiktat që
ekzistojnë në natyrë e në shoqëri. Vepër (roman,
tregim) me kontraste
KRAHASIM
Figurë letrare që përdoret për ta bërë më të
gjallë e më të qartë mendimin e shprehur, duke vënë
pranë diçkaje më pak të njohur diçka tjetër të ngjashme
më të dhe më të njohur, më të qartë e më të
kuptueshme (p.sh. i bardhë si bora).
KRITIKË
Degë e shkencës mbi letërsinë e artin, që merret
me analizën e gjithanshme të veprave letrare e artistike
dhe i vlerëson ato nga ana ideore e artistike në bazë të
parimeve të caktuara, duke vënë në dukje anët e mira
dhe anët e dobëta të tyre në lidhje të ngushtë me
kërkesat ideore e artistike të kohës. Kritikë letrare
(artistike).
KRONIKË
Vepër letrare me temë historike, në të cilën
autori gjatë shtjellimit të ngjarjeve ndjek me përpikëri
rendin kohor.
KUNDËRPËRGJIGJE
Përgjigje që një personazh i veprës letrare i jep një
personazhi tjetër, ose që një aktor i jep një aktori
tjetër; replikë
KUPLET
Këngë satirike me disa vargje të ndara nga një refren,
që vë në lojë e godet veset e të metat e njerëzve dhe
këndohet zakonisht në estradë; refreni që, duke u
përsëritur, jep idenë kryesore të kësaj kënge. Shfaqje
me skeçe e kuplete.
LIBRET
Teksti letrar i një vepre muzikore që luhet në skenë,
teksti i një opere, operete etj. Libreti i operës
(i operetës). Autori i libretit. Shkroi libretin.
LIDHJE
Nyjë. Lidhja e një romani. Lidhja e subjektit.
LIRË
Varg i lirë, varg pa rimë.
LIRI
Liria poetike, heqje e shtesa tingujsh ose ndryshime
të tjera gjuhësore në vargjet për të ruajtur ritmin,
numrin e rrokjeve etj.
LIRIK
1. Që ka të bëjë me lirikën, që i përket lirikës, i
lirikës; që shkruan vepra të kësaj gjinie. Gjinia lirike.
Vepër (poemë, poezi) lirike. Poet lirik. Nota lirike.
Heroi lirik i poemës.
2. Ai që krijon vepra lirike, poet lirik.
LIRIKË
Gjini e letërsisë artistike e cila përfshin veprat që
shprehin në vargje ndjenjat, shqetësimet, dëshirat e
përjetimet e tjera të poetit; tërësia e veprave të kësaj
gjinie, poezia lirike. Lirika popullore. Lirika politike
(filozofike, patriotike, qytetare, dashurore). Lirika e
Naimit.
LIRIZËM
Karakteri lirik i një vepre letrare ose artistike, përmbajtja
lirike; të qenët lirik.
Lirizmi në poezi (në muzikë). Lirizmi në veprat e
Serembes.
LLOJ
Nënndarje e gjinive artistike, e cila përfshin
vepra që dallohen nga disa veçori të caktuara të
brendisë e të formës. Llojet e epikës (e dramatikës, e
lirikës). Romani është një nga llojet e epikës.
MADRIGAL
Vjershë e shkurtër ose këngë lirike, kryesisht me
përmbajtje dashurie, kushtuar gruas së zemrës.
MASË
Numri dhe mënyra e radhitjes së rrokjeve të
theksuara e të patheksuara në llojet e ndryshme të
vargjeve. Masa e vargut. Masat e një vjershe
MASHKULLOR
Që e ka theksin në rrokjen e fundit. Varg
mashkullor. Rimë mashkullore.
MBYLLUR
Rimë e mbyllur rimë e një strofe katërshe, ku vargu i
parë përkon me të katërtin dhe i dyti me të tretin
(skema abba ). Rrokje e mbyllur
MELODRAMATIK
Që lidhet me melodramën; që i përket melodramës,
i melodramës. Pjesë (shfaqje) melodramatike.
Rol melodramatik. Me karakter melodramatik.
MELODRAMË
1. Vepër dramatike moralizuese, ku veprimi
zhvillohet në mënyrë të tillë që ta mallëngjejë
spektatorin e ta mbajë atë në një gjendje të ngritur,
duke gërshetuar elementet e theksuara tragjike, me ato
sentimentale dhe duke shfrytëzuar efektet e jashtme e
situatat e papritura e artificiale.
2. Vepër dramatike, në të cilën fjala e
personazheve shoqërohet me muzikë e me këngë
3. Ngjarje ose gjendje, gjatë së cilës shfaqen
lirshëm lloj-lloj ndjenjash prekëse që shkaktojnë të qara
e të qeshura. Pati një melodramë.
METAFORË
Përdorimi i një fjale a i një shprehjeje me kuptim të
figurshëm në bazë të krahasimit sipas ngjashmërisë;
fjala a shprehja e përdorur me këtë kuptim; figura
letrare që ndërtohet me këtë mënyrë (p.sh. qesh
natyra, vullnet i çeliktë etj.) Metaforë e thjeshtë.
Metaforë letrare (gjuhësore).
METAFORIK
1. Që është përdorur me kuptim të figurshëm, të
mbështetur në krahasim, që është një metaforë. Kuptim
metaforik. Fjalë (frazë, shprehje) metaforike. Varg
metaforik. Në mënyrë metaforike.
2. Që ka shumë metafora, i pasur me metafora; i
figurshëm. Stil metaforik. Ligjëratë metaforike.
METËR
Ndërtimi i vargut sipas numrit e rendit të rrokjeve
të theksuara e të patheksuara; masa e vargut. Metër i
lirë. Metri i vargut. Llojet e metrave.
METONIMI
Përdorimi i një fjale a i një shprehjeje në vend të një
tjetre, duke u mbështetur në afrinë që kanë sendet e
dukuritë në hapësirë a në kohë, në lidhjet e tyre sipas
lëndës, sipas funksionit etj. (p.sh. «tryezë e pasur» në
vend të «gjellë a të ngrëna të shumta», «u rreshtua
klasa e tretë» në vend të «nxënësit e klasës së tretë»,
«u nis i tërë fshati» në vend të «fshatarët», «me hekur
e me zjarr» në vend të «me shpatë e me zjarr» etj.);
fjala a shprehja e përdorur me këtë kuptim; figura
letrare që ndërtohet me këtë mënyrë. Metonimi
gjuhësore (letrare).
METONIMIK
Që ka karakterin e metonimisë; që ka metonimi.
Shprehje metonimike. Kuptim (përdorim) metonimik.
METRIK
Që ka të bëjë me metrin si masë e vargut. Varg metrik.
METRIKË
Teoria mbi rregullat e ndërtimit të vargjeve dhe të
strofave; tërësia e masave të vargut. Metrika shqipe.
Metrika antike.
MINIATURË
Pjesë e vogël letrare e muzikore (skenë
dramatike, skeç etj.); skicë. Miniaturë teatrale
(dramaturgjike). Miniaturë orkestrale (instrumentale,
pianistike). Teatri i miniaturave.
MISTER
Dramë fetare në mesjetën e vonë, në të cilën
trajtoheshin tema nga bibla, të ndërthurura me skena
komike nga jeta e përditshme.
MODERNIZËM
Tërësi rrymash, drejtimesh e shkollash subjektiviste
e formaliste të artit në undit të shekullit XIX e
të shekullit XX (si kubizmi, futurizmi, abstraksionizmi
etj.), që i kundërvihen artit përparimtar realist, heqin
dorë nga pasqyrimi i realitetit.
MONOLOG
1. Pjesë në prozë ose në vargje në një vepër letrare,
që përmban kuvendimin e një personazhi me vetveten
ose që u drejtohet lexuesve, dëgjuesve a shikuesve (në
një shfaqje teatrale); pjesë dramatike me një
personazh, zakonisht me një akt a me një skenë të
vetme. Monolog lirik. Recitoi një monolog.
2. Shprehja e mendimeve dhe e ndjenjave të një
personazhi duke kuvenduar me vetveten si mjet artistik
që përdoret nga shkrimtarët në veprat letrare. Monolog
i brendshëm. Shfrytëzon shumë monologun (në një
vepër).
MOTIV
Pjesa më e thjeshtë përbërëse e subjektit të
një vepre letrare a artistike, që shërben si bërthamë
organizuese e saj; ideja kryesore, tek e cila mbështetet
një krijim artistik, tema e tij; fill që përshkon një vepër
letrare a krijim artistik nga fillimi deri në fund. Motivi
kryesor. Motive plotësuese (të njohura)
NATYRALIST
Pasues i natyralizmit.
NATYRALIST
1. Që ka të bëjë me natyralizmin, i natyralizmit. Shkolla
(rryma) natyraliste.
2. Që i përshkruan ose i paraqit me imtësi e
drejtpërdrejt, ashtu siç i sheh, hollësitë e jetës e të
dukurive, por pa bërë përgjithësimin dhe tipizimin e
tyre. Përshkrim natyralist. Skenë natyraliste.
NATYRALIZËM
1. Drejtim letrar dhe artistik i gjysmës së dytë të
shekullit XIX, që paraqiste me imtësi hollësitë e jashtme
të jetës e të dukurive, pa bërë përgjithësimin e tipizimin
e tyre, dhe që i zëvendësonte ligjet e zhvillimit të
shoqërisë me ligjet e thjeshta biologjike të natyrës.
Rryma e natyralizmit. Përfaqësuesit e natyralizmit.
2. Paraqitja në një vepër arti e jetës dhe e dukurive
drejtpërdrejt e me imtësi, pa bërë përgjithësimin dhe
tipizimin e tyre. Shfaqje natyralizmi.
NËNTËRROKËSH
Që është i përbërë nga nëntë rrokje. Varg nëntërrokësh.
NYJË
Ngjarja e parë që shënon fillimin e vargut të
ngjarjeve kryesore të subjektit në një vepër letrare.
Nyja e një romani. Nyja e parë e dramës.
NJËMBËDHJETËRROKËSH
Që ka njëmbëdhjetë rrokje (për vargjet). Varg njëmbëdhjetërrokësh.
ODE
Vjershë lirike a këngë solemne, me frymë të ngritur, që
u kushtohet ngjarjeve historike të shënuara a njerëzve
të shquar ose që shpreh me forcë ndjenjat e dashurisë,
të nderimit, të gëzimit, të miqësisë etj. Odet e
Serembes. Shkroi ode.
OKTAVË
Tetësh, Shkruan me oktava.
PAMFLET
Shkrim i shkurtër satirik, me temë aktuale, që godet
ashpër një njeri a një shfaqje të jetës shoqërore e
politike. Pamflet politik. Pamflet i ashpër
PARAFRAZË
1. Fjali a shprehje që jep në mënyrë përshkruese
kuptimin e një fjale a të një shprehjeje të caktuar,
parafrazim (p.sh. «ajo që e ka lindur e rritur» në vend
të «e ëma», «ai që shkruan këtë letër» ose «autori i
kësaj letre» në vend të «unë» etj.).
2. Shpjegimi me fjalët e veta i një pjese letrare të
vështirë a të errët; shpjegimi me fjalë të tjera i
përmbajtjes së një vepre, i ideve të saj etj.
3. Përkthim i lirë dhe i zgjeruar i një vepre, i një
vjershe etj.
PARAFRAZIM
Veprimi dhe rrjedhimi i tij sipas kuptimeve të foljes parafrazoj
PARAFRAZOJ
1. Jap në mënyrë përshkruese përmbajtjen e një
fjale a të një shprehjeje të caktuar; përsërit me fjalët e
mia mendimin e një tjetri ose diçka që kam lexuar a
dëgjuar. Nuk i ka dhënë fjalë për fjalë ato që dëgjoi
por i ka parafrazuar.
2. Shpjegoj me fjalët e mia një pjesë letrare të
vështirë a të errët; shpjegoj me fjalë të tjera
përmbajtjen e një vepre, idetë e saj etj. Parafrazoi
tregimin.
3. Përkthej në mënyrë të lirë dhe të zgjeruar një
vepër, një tekst, një vjershë etj.
PARAFUNDOR
1. Që gjendet para rrokjes së fundit të një fjale;
që bie në rrokjen e parafundit. Rrokja parafundore.
Theks parafundor.
2. Që krijohet nga rënia e theksit në rrokjen e
parafundit të dy fjalëve, të cilat bëjnë rimë. Rimë
parafundore.
PARALELIZËM
Krahasim i zgjeruar ndërmjet dy a më shumë
sendesh, dukurish etj. me anë ndërtimesh sintaksore të
ngjashme, që vihen njëri pas tjetrit. Paralelizëm i
figurshëm.
PARITËM
Që nuk ka ritëm. Varg i paritëm.
PARODI
Imitim qesharak a satirik i një vepre letrare, i stilit
të saj etj.; vepër letrare satirike që imiton në mënyrë
qesharake a satirike një vepër letrare serioze, stilin e
saj etj.; pjesë e tillë për teatrin e estradës, që zakonisht
shoqërohet me muzikë. Parodi e njohur. Parodi e miteve biblike.
PARODIZOJ
Imitoj një vepër letrare, stilin e saj etj. në mënyrë
qesharake e satirike; e kthej një vepër, një pjesë etj. në
parodi; shkruaj një parodi.
PASTHIRRMË
Figurë retorike, me anë të së cilës autori shpreh
një ndjenjë të fortë një thirrje çudie, urrejtje, gëzim, frikë etj.
PATOS
Frymëzimi emocional dhe tërësia e ndjenjave të
ngritura, që përshkojnë një vepër letrare a artistike;
idetë e larta e të zjarrta që përshkojnë veprën artistike
ose ekzekutimin e saj. Patos ideor (patriotik). Patosi i
veprës. I këndon me patos.
PEIZAZH
Përshkrimi i natyrës në një vepër letrare.
Mjeshtër peizazhi. Peizazhet e romanit «Lumi i
vdekur».
PERIFRAZË
Shprehje a grup fjalësh që përdoren në vend të
emrit të një njeriu, të emërtimit të një sendi, të një
dukurie etj. për të nxjerrë në pah shenja të
qenësishme, tipare, veti a cilësi të tyre ose për të
paraqitur në mënyrë të gjallë e më artistikisht figurën e
tyre.
PERSONAZH
Individualiteti i krijuar nga shkrimtari në një vepër
nëpërmjet tipareve vetjake të të cilit mishërohen disa
anë tipik të një karakteri shoqëror, të kuptuara dhe ta
vlerësuara sipas një botëkuptimi të caktuar ideologjik.
Personazh kryesor (i dorës së dytë). Personazh
pozitiv (negativ). Personazh tipik.
PERSONIFIKIM
1. Veprimi sipas, kuptimeve të foljes personifikoj.
2. Figurë që krijohet kur i veshim një kafshe, një
sendi, etj. vetitë a tiparet e një njeriu. Ka shumë
personifikime.
PESËKËMBËSH
Që përbëhet nga pesë këmbë si masë vargu. Varg
pesëkëmbësh.
PESËRROKËSH
Që ka pesë rrokje. Fjalë pesërrokëshe. Varg pesërrokësh.
PESËSH
Që përbëhet nga pesë njësi ose që ka një pjesë me
pesë njësi. Strofë pesëshe, strofë me pesë vargje.
PËRKTHESË
Refren.
PËRLIGJJE
Përputhja e veprimeve të një personazhi me
gjendjen a me prejardhjen e tij shoqërore, me nivelin e
tij, me mjedisin ku jeton etj., motivim.
PËRSËRITJE
Figurë stilistike që krijohet duke përdorur disa
herë me radhë të njëjtën fjalë ose frazë për të shprehur
diçka me forcë të veçantë (p.sh. Krujë o qytet i bekuar
/ Prite, prite Skënderbenë.).
PËRSHKRIM
Lloj tregimtar i prozës së shkurtër letrare a
publicistike, në të cilin jepen, pa hyrë në analizën e
lidhjeve të brendshme të gjërave, tiparet e një njeriu, të
natyrës etj. ose përshkruhet një dukuri e jetës, një
ngjarje etj. Përshkrim letrar. Përshkrim i shkurtër (i
goditur). Botoi një përshkrim tërheqës.
PËRSHTATJE
Vepër letrare e përkthyer lirisht, së cilës i janë
bërë disa ndryshime lidhur me mjedisin, me rrethanat,
me vendin e me kohën kur zhvillohet ngjarja etj., pa iu
larguar në përgjithësi origjinalit. Përshtatje me vlerë
artistike (e bërë me mjeshtëri).
PLEONAZËM
Figurë stilistike që përbëhet nga disa fjalë me
kuptim të njëjtë ose shumë të afërt dhe që përdoret
zakonisht për t’i dhënë forcë e gjallëri shprehjes (p.sh.
Ishte shumë plak, i vjetër, i thyer.).
POEMË
Vepër e gjatë lirike ose epike e shkruar në
vargje. Poemë lirike. Poemë epike. Poemë satirike.
Poema e Naimit «Bagëti e Bujqësi».
POETIK
Që ka të bëjë me poezinë, që i përket poezisë, i
poezisë; që është karakteristik për poezinë; që është
në vargje; që përmban vjersha. Krijimtaria poetike.
Vepër poetike. Vëllim poetik vëllim me vjersha.
POETIKË
1. Degë e shkencës për letërsinë që merret me
studimin e veçorive të krijimtarisë letrare (të rrëfimit, të
subjektit, të ndërtimit dhe të mjeteve të tjera artistike).
2. Tërësia e mjeteve artistike dhe veçoritë e stilit të një
shkrimtari ose të një drejtimi letrar. Poetika popullore.
Poetika e romantizmit. Poetika e Ndre Mjedës.
PORTRET
Përshkrimi i pamjes së jashtme të një njeriu së
bashku me vetitë e tij shpirtërore e morale; përshkrimi i
një sendi a dukurie; lloj shkrimi që bën përshkrim të
tillë. Portreti i komunistit. Portreti i gruas në letërsi.
Portreti i fshatit.
PORTRETIZOJ
Përshkruaj pamjen e jashtme të një njeriu, së
bashku me vetitë e tij shpirtërore e morale, bëj portretin
e dikujt a të diçkaje. Portretizon heroin e ditëve tona. E
portretizon me mjeshtëri.
PROLOG
Hyrje në një vepër letrare (roman, dramë etj.),
zakonisht në trajtë monologu, që e lidh lexuesin me
temën e veprës ose e njeh me disa ngjarje që kanë
ndodhur më parë, por nuk trajtohen në vepër; kund.
epilog. Prologu i romanit (i dramës, i filmit).
PROTAGONIST
Personazhi kryesor i një vepre letrare (kryesisht
në prozë); personazhi kryesor pozitiv, heroi kryesor.
Protagonisti i veprës.
PROTOTIP
Njeriu i vërtetë që mishëron tiparet kryesore të
një grupi njerëzish dhe i shërben shkrimtarit për të
krijuar një tip të caktuar në veprën e tij letrare.
PROZAIK
Që i ngjan tepër prozës; që i mungon fryma
poetike, që përmban prozaizma (zakonisht për një
vepër poetike). Vepër prozaike. Është prozaike.
PROZAIZËM
Mungesë e frymës poetike në një vepër artistike,
nënvlerësim i mjeteve shprehëse që janë karakteristike
për artin. Prozaizëm i rëndomtë (i theksuar). Ra në
prozaizëm. Poema vuan nga prozaizmi.
PROZODI
Tërësia e elementeve gjuhësore e ritmike (gjatësia dhe
shkurtësia e zanoreve, theksi, rima, ritmi, ngritja e ulja e
tonit etj.), sipas të cilave ndërtohet një sistem i caktuar
vjershërimi; metrikë.
PROZODIK
Që ka të bëjë me prozodinë, që i përket prozodisë, i
prozodisë. Mjete prozodike.
PULËZA
Shenjëzat.
PUTHUR
Rimë e puthur: rimë në strofa ku vargjet rimojnë dy e
nga dy njëri pas tjetrit.
RAPSOD
1. Këngëtar popullor, që këndon krijime të epikës
legjendare e historike; këngëtar popullor që këndon
dhe krijon këngë epike e trimërie nga jeta e sotme.
Rapsod popullor. Krijime të rapsodëve. Këndon
rapsodi me lahutë.
2. Këngëtar shëtitës në Greqinë e lashtë, që
këndonte këngë nga poemat e Homerit dhe këngë të
tjera legjendare.
RAPSODI
1. Këngë popullore legjendare ose trimërie, këngë
kreshnikësh; këngë e krijuar nga një rapsod me temë
nga ngjarjet e mëdha të jetës së sotme. Rapsodi
popullore. Rapsoditë e kreshnikëve. Rapsoditë e
Veriut. Përmbledhje rapsodish.
2. Pjesë nga poemat e Homerit ose nga një vepër
epike a legjendare, që këndohej nga rapsodët në
Greqinë e lashtë.
REALIST
Që mbështetet në parimet krijuese të
realizmit; që e pasqyron realitetin me vërtetësi. Vepër
realiste. Art realist. Shkrimtar realist. Drejtim realist.
REALIZËM
Metodë e njohjes dhe e pasqyrimit artistik të
jetës, sipas së cilës shkrimtari ose artisti i riprodhon
jetën dhe karakteret me vërtetësi dhe në lidhje me
rrethanat tipike të formimit e të zhvillimit të tyre; drejtim
në art dhe në letërsi, që ndjek parimet e kësaj metode;
paraqitja e jetës dhe e botës në një vepër letrare ose
artistike sipas kësaj metode.
REFREN
Strofë, varg a fjalë që përsëritet rregullisht në fund të
pjesëve të një vjershe ose të një kënge.
RETORIK
1. Që i përket retorikës, i retorikës; që bëhet sipas
rregullave të retorikës. Vepër retorike. Rregulla
retorike. Vjershë retorike. Mjete retorike. Figurë
retorike, figurë që përdoret për t’i dhënë më tepër
gjallëri stilit.
RIMË
Përputhje e plotë e rrokjeve të fundit të dy a më shumë
vargjeve, duke filluar nga zanorja e theksuar. Rimë e
brendshme (e puthur, e kryqëzuar, e mbyllur). Rimë
femërore përputhja e fjalëve me theks në rrokjen e
parafundit. Rimë mashkullore përputhja e fjalëve me
theks në rrokjen e fundit. Rimë foljore përputhja e plotë
e rrokjeve të foljeve në fund të vargjeve.
RIMON
Bën rimë.
RIMUAR
Që ka rimë, që është me rimë, që rimon me një tjetër.
Vargje të rimuar. Fjalë të rimuara.
RITËM
Përsëritje e rregullt e rrokjeve të theksuara e të
patheksuara ose e rrokjeve të gjata e të shkurtra në një
varg. Ritëm poetik. Ritmi i vargut. Skema e ritmit.
RITMIK
Që ka të bëjë me ritmin, i ritmit; që ka një
ritëm të caktuar. Theksi ritmik. Vargu ritmik.
RITMIKË
Mënyra e organizimit të ritmit në një poezi
ose në një pjesë muzikore; tërësia e veçorive të ritmit
në një vepër; dega e teorisë së letërsisë dhe e muzikës
që merret me studimin e kësaj mënyre dhe të këtyre
veçorive. Ritmika popullore.
ROMAN
Vepër letrare e gjatë, zakonisht në prozë, e cila
pasqyron një rreth të gjerë ngjarjesh e dukurish nga
jeta dhe karaktere, që shtjellohen në zhvillimin e tyre
dhe në lidhjet e ndërlikuara me kohën e me jetën e
shoqërisë; gjinia letrare që përfshin këto lloj veprash.
Roman i gjatë (i shkurtër). Roman shoqëror (historik,
epik, psikologjik). Roman kalorësiak (policor,
fantastik). Roman në vargje. Autor romanësh. Heroi i
romanit. Cikël romanësh. Shkruaj (botoj) një roman.
ROMANCË
Vjershë e shkurtër lirike, që u kushtohet
zakonisht ndjenjave dhe vihet në muzikë.
RUBAI
Strofë e poezisë lirike të popujve të Lindjes që përbëhet
nga katër vargje, nga të cilat vargu i parë, i dytë dhe i
katërt rimojnë në mes tyre, kurse i treti është i lirë.
RRËSHQITËS
Që e ka theksin në rrokjen e tretë para fundit
(për rimën e vargjeve). Rimë rrëshqitëse.
SAGË
Këngë epike popullore ose legjendë e përhapur
sidomos në vendet skandinave e në Islandë në
mesjetën e hershme. Sagë historike. Saga të lashta.
Sagat norvegjeze (daneze).
SASI
Zgjatja e shqiptimit të një tingulli; zgjatja e
shqiptimit të një rrokjeje në një varg.
SATIRË
Vepër letrare ose shkrim, që fshikullon me anë të
ironisë së hidhur e therëse dhe të sarkazmit të metat,
veset e anët e tjera të dobëta të njerëzve a të
shoqërisë; vet. nj. gjinia letrare që përfshin këto vepra;
tërësia e veprave satirike të një autori.
Satirë e mprehtë (e ashpër, e hidhur, therëse). Satirat
e Çajupit. Shkroi një satirë.
SENDËRGJI
Diçka e krijuar me mjete të stërholluara, jo në mënyrë
të natyrshme e të vetvetishme; mjet i sajuar për të
zëvendësuar diçka të natyrshme ose për të mbuluar
ndonjë cen trupor etj.; sajim.
Stil plot me sendërgji, stil me shprehje të
panatyrshme, me stoli të tepruara
SENTIMENTAL
1. Që preket shumë shpejt në ndjenjat, tepër i
ndjeshëm. Njeri sentimental. Psherëtima sentimentale.
2. Që i kushtohet shumë botës së ndjenjave të
njeriut, që e përshkruan njeriun dhe natyrën me shumë
ndjenjë e zbukurime. Letërsia sentimentale. Roman
sentimental. Ndikime sentimentale.
SENTIMENTALIZËM
1. Vetia e njeriut sentimental, të qenët sentimental;
qëndrim tepër zemërbutë, që niset nga ndjenjat dhe jo
nga vlerësimi objektiv i realitetit.
2. Drejtim letrar i gjysmës së dytë të shekullit XVIII,
që e përqendronte tepër vëmendjen te pasqyrimi i jetës
së brendshme, i ndjenjave të njeriut dhe i natyrës, duke
i paraqitur gjërat në mënyrë të idealizuar.
SIMBOL
Figurë me domethënie të dyfishtë, në të cilën
përgjithësohen dukuri të rëndësishme të realitetit, që
mishërohen në mënyrë konkrete nëpërmjet heronjve,
ngjarjeve, sendeve etj.
SIMBOLIST
Që mbështetet në simbolizëm, që është
ithtar i simbolizmit; që krijohet sipas parimeve e
metodës së simbolizmit. Poet simbolist. Poezia
simboliste.
SINEKDOKË
Përdorimi i një fjale emërtuese duke i dhënë një kuptim
më të gjerë ose më të ngushtë, duke përmendur pjesën
për të tërën ose të tërën për pjesën, njëjësin për
shumësin etj. (p.sh. shqiptari në vend të shqiptarët,
fshati në vend të fshatarët etj.).
SINTAKSË
Sintaksa poetike, ndërtim i posaçëm i fjalisë për t`i
dhënë fuqi e gjallëri shprehjes.
SITUATË
Çaste të një vepre dramatike gjatë të cilave
veprimi merr tipare më të theksuara në një drejtim.
Situata komike (tragjike).
SKICË
Përshkrim i shkurtër faktesh e ngjarjesh, të
jetuara a të para drejtpërdrejt nga autori, që paraqiten
me një stil të thjeshtë e të rrjedhshëm, zakonisht në
shtypin periodik. Skicë letrare.
SONET
Vjershë lirike prej 14 vargjesh, e ndarë në katër strofa,
dy të parat prej katër vargjesh dhe dy të fundit prej tre
vargjesh, zakonisht njëmbëdhjetërrokësh e me rima të
gërshetuara në mënyra të ndryshme; tingëllimë.
Sonetet e Mjedës (e Serembes).
STIL
Tërësia e veçorive themelore ideoartistike, e
mjeteve dhe e mënyrave të shprehjes, që bien në sy në
krijimtarinë e një shkrimtari, të një artisti, të një rryme a
të një epoke dhe që përsëriten pak a shumë në një
sërë veprash. Stil romantik. Stil realist. Stili gotik. Stili
bizantin. Stili i arkitekturës popullore. Stili i epokës (i
kohës) sonë. Stili i Naim Frashërit (i Çajupit, i Migjenit).
STILISTIK
1. Që ka të bëjë me stilin, i stilit. Ngjyrime (veçori)
stilistike. Shtresimi stilistik.
Mjetet stilistike. Sinonime stilistike. Figurat stilistike.
Norma stilistike. Shënimet stilistike në fjalor.
2. Që ka të bëjë me stilistikën, që lidhet me stilistikën.
STROFË
Tufë prej disa vargjesh, të lidhura nga ana kuptimore
dhe shpesh me rimë ndërmjet tyre, nga të cilat
përbëhet një vjershë a një poemë. Strofë katërshe
(tetëshe). Strofa e parë dhe e fundit. Vjershë me
katër strofa. Mësoi dy strofa përmendsh.
SHESTIM
Përvijimi i përgjithshëm që bëhet në mendjen e
shkrimtarit për përmbajtjen dhe për formën artistike të
një vepre letrare.
SHKALLËZIM
Figurë stilistike, e cila krijohet duke e paraqitur
mendimin me fjalë që vijnë njëra pas tjetrës më të
fuqishme ose më të dobëta. Shkallëzim ngjitës (zbritës).
SHTATËRROKËSH
Varg i përbërë nga shtatë rrokje. Shtatërrokëshi
përdoret rrallë në poezinë popullore.
TABLO
Pjesë e një vepre dramatike ose nënndarje e
një akti, në të cilën ndërron dekori, pamje; pjesë
muzikore, artistike etj. e mëvetësishme, që trajton një
temë nga jeta. Tabloja e parë. Tablo muzikore
(koreografike). Dramë me tre akte e me pesë tablo.
TETËRROKËSH
Varg i përbërë nga tetë rrokje. Tetërrokëshi në poezinë
popullore. Përdor tetërrokëshin.
TINGËLLIMË
Poezi lirike me katër strofa, prej të cilave dy të
parat kanë nga katër vargje e dy të dytat nga tre vargje
zakonisht njëmbëdhjetërrokëshe e me sistem rimash të
ndryshme; sonet. Ka shkruar tingëllima. Recitoi një
tingëllimë. I kushtoi një tingëllimë.
TIP
Personazh në tiparet vetjake të të cilit
mishërohen artistikisht veçoritë e përbashkëta e më
thelbësore të një klase a shtrese shoqërore, të një
kombësie a kombi etj. Tipi i revolucionarit ( i komunistit).
Tipi i punëtorit (i kooperativistit). Tipi i borgjezit (i
feudalit). Tipi i intelektualit. Tipi i burokratit. Tipi i
malësorit shqiptar.
TIPIK
Që mishëron artistikisht veçoritë e
përbashkëta e më thelbësore të një grupi shoqëror, të
një klase, të një kombi a të dukurive në një periudhë të
caktuar historike, që bëhet përfaqësues i tyre. Hero
tipik. Personazhe tipike në rrethana tipike.
TIPIZOJ
Zgjedh atë që është tipike për një grup të
caktuar njerëzish ose për një varg dukurish të jetës dhe
e mishëroj atë të përgjithësuar në mënyrë krijuese në
figurat artistike duke theksuar ato anë që zbulojnë më
mirë thelbin e tyre dhe që shprehin më qartë qëndrimin
e shkrimtarit.
TIPOLOGJI
Klasifikimi i qenieve, sendeve, i gjuhëve dhe i dukurive
të ndryshme sipas tipareve thelbësore të përbashkëta,
ndarja e tyre në tipa. Tipologjia e gjuhëve. gjuh.
Tipologjia e romanit
TRADITË
Trashëgim i arritjeve më të mira në fushën e
letërsisë e të artit, gjithçka e mirë e përparimtare që na
kanë lënë brezat e kaluar në këtë fushë. Ruajtja e
traditave. Mbështetja në traditën.
TRAGJIK
1. Që ka të bëjë me tragjedinë, që i përket
tragjedisë, i tragjedisë; që është karakteristik për
tragjedinë, që të mallëngjen e të prek thellë. Pjesë
tragjike. Personazh tragjik. Aktor tragjik. Role tragjike.
Poet tragjik.
2. Veçori e botës emocionale
që përshkon një vepër letrare ose artistike, e dhënë
nëpërmjet një gjendjeje pa rrugëdalje që vjen nga
mospërputhja ndërmjet synimeve të heroit e mundësisë
së realizimit të tyre dhe që e çon atë në një fund të
hidhur; tragjizëm. Tragjikja dhe komikja. Tragjikja dhe
heroikja. Pasqyrimi i tragjikes në letërsi.
TRAGJIKOMEDI
Lloj i gjinisë dramatike me elemente të tragjedisë
e të komedisë, të lidhura e të pleksura organikisht;
vepër letrare e këtij lloji me elemente tragjike e komike,
e cila ka zakonisht një fund të gëzuar; shfaqja e kësaj
vepre në skenë. Personazhet e tragjikomedisë.
TRAGJIKOMIK
Që përmban elemente të tragjedisë dhe të
komedisë të lidhura e të pleksura organikisht; që të bën
të mallëngjehesh, e të qeshësh njëkohësisht; i trishtuar
dhe qesharak. Vepër tragjikomike. Personazh
tragjikomik.
TRAGJIZËM
Ana tragjike në një vepër letrare ose artistike,
ajo që e bën tragjike një vepër, karakteri tragjik i saj.
Tragjizmi i romanit (i karaktereve).
TREGIM
Vepër e vogël letrare në prozë, në të cilën
përshkruhet zakonisht në një vijë një çast ose një
ngjarje me rëndësi nga jeta e një heroi a personazhi,
pa dhënë në mënyrë të hollësishme se ç’ka ndodhur
më përpara a më pas. Tregim i gjatë(i shkurtër).
Tregim historik (humoristik, fantastik). Tregim në vargje.
Vëllim me tregime. Lexoj (shkruaj) një tregim.
TRERROKËSH
Që është i përbërë nga tri rrokje. Fjalë trerrokëshe.
Varg trerrokësh.
TRESH
Strofë treshe, strofë me tre vargje.
TRILLIM
Krijimi i një ngjarjeje a i një karakteri, që nuk
është ashtu në jetën e përditshme, por që jepet si diçka
e vërtetë që mund të ndeshet a mund të ngjasë; krijim
imagjinar, fantazi. Trillim artistik (poetik).
TROKE
Masë vargu a këmbë në poezinë klasike, e formuar nga
dy rrokje, prej të cilave e para është e gjatë dhe e dyta
e shkurtër.
TROP
Fjalë a shprehje që përdoret me kuptim të figurshëm
për t’i dhënë ligjërimit fuqi shprehëse më të madhe.
Metafora është një lloj tropi.
THIRRJE
Fjalë që shkrimtari ua drejton dukurive të
natyrshme, sendeve, lexuesve etj. dhe që përbëjnë një
mjet poetik për të përforcuar shprehjen e ndjenjave.
THYER
Varg i thyer, varg i rregullt, që për arsye
theksimi, intonacioni etj. copëzohet e shkruhet i ndarë.
UNË
Uni. Tërësia e tipareve që përbëjnë thelbin
e njeriut si individ i caktuar dhe për të cilat ai është i
vetëdijshëm, qenia e vet, vetvetja në botën që e
rrethon njeriun; veçoritë e botës së krijuesit, të
shprehura në vepër
UTOPI
1. Përfytyrim ideal i shoqërisë njerëzore ose i një rendi
shoqëror të përsosur pa shfrytëzim dhe pa luftë,
ëndërrim i parealizueshëm, ëndërr, fantazi.
2. Vepër në të cilën shkrimtari paraqet si diçka të
vërtetë një ëndërr ose një përfytyrim për një vend me
rend shoqëror ideal.
UTOPIK
Që paraqit një utopi. Vepër utopike. Roman utopik.
VARG
Njësi poetike, që përbëhet prej fjalësh e fjalish të
shkruara në një radhë dhe që ka një ritëm e një numër
të caktuar rrokjesh; vet. sh. Vjershë, poezi. Varg i
bardhë vargu që nuk ka rimë me ndonjë varg tjetër.
Varg i dyzuar dy lloje vargjesh të lidhura në një varg të
vetëm. Varg heroik varg në metrikën e lashtë që ka
dhjetë rrokje e pesë theksa dhe që rimon me vargun
vijues. Varg i lirë lloj vargu që nuk ka një numër të
caktuar rrokjesh, theksash ritmikë e pauzash ose nuk
formon strofa me rima, sipas skemave tradicionale të
metrikës. Varg pesërrokësh. Varg i përzier. Varg i
thyer varg që për arsye theksimi, intonacioni etj.
copëzohet a shkruhet i ndarë. Strofë me katër vargje.
Roman në vargje. Shkruan (thur) vargje.
VARGËZIM
Sistem parimesh, rregullash e mënyrash për të
thurur vargje, tërësia e kërkesave për të bërë vjersha,
teknika për të thurur vargje. Vargëzim metrik.
VENDOS
Bëj që të veprojë në një mjedis të caktuar (në
romane, në drama etj.).
E ka vendosur heroin e tij në rrethana tipike.
VEPRIM
Ngjarja a tërësia e ngjarjeve që zbulojnë
konfliktin dhe që zhvillohen njëra pas tjetrës e sipas një
plani të caktuar në një vepër letrare. Veprim dramatik
(skenik). Veprimi i romanit. Koha e veprimit të dramës.
VEPRUES
Që kryen veprimin në një vepër letrare. Personazhi veprues.
VËRTETËSI
Veçori e brendisë së një vepre letrare a
artistike, që buron nga vlerësimi i dukurive të jetës në
përputhje me të vërtetën objektive. Vërtetësia artistike.
E pasqyron jetën me vërtetësi.
VISORE
1. Vend i hapur që e zë syri të gjithë; pamja e
përgjithshme e natyrës së një vendi të caktuar, peizazh.
2. Përshkrimi i një vendi a i një dukurie natyrore në
një vepër letrare, peizazh. Visore e goditur.
ZBRITËS
Që vjen duke zbritur nga një njësi më e madhe në
një njësi më të vogël; Varg zbritës
ZGJIDHJE
Pjesa e fundit e një vepre letrare, që vjen pas
pikës më të lartë të ngjarjeve e të veprimeve dhe që
tregon se si zbërthehet e si përfundon konflikti.
-ZH-
ZHANËR
Lloj, Zhanret letrare. Zhanri i romanit
ZHDREJTË
Tregim i zhdrejtë, tregim që bëhet jo nga
autori i veprës, por nëpërmjet një personazhi.
Fjalor mjeksor anglisht
Fjalor mjeksor anglisht
Dictionary of Medicine in English (Free download)
Fjalor mjeksor anglisht falas free download.
Ky është një fjalor falas për shkarkim dhe është një fjalor mjeksor për ata që dinë gjuhën angleze. Është fjalori bazë i mjekësisë dhe ka mbi 4000 mijë terma të ndryshëm të cilët janë të shpjeguar të gjithë në gjuhën angleze. Ku është e mundur ka dhe ndonjë skicë për dhënien sa më të mirë të kuptimit. Ky fjalor mjeksor është freeware, pra për shkarkim falas. Është mjaft i dobishëm për të gjithë studentët e mjekësisë.
Ky fjalor terminologjik është mjaft praktik dhe nuk e rëndon sistemin, duke qënë i lehtë dhe me opsione të ndryshme e bën më të kollajtë kërkimin e termave të ndryshëm nëse nuk e dimë saktësisht çfarë po kërkojmë apo edhe për gjetjen e termave një grupe.
Si fillim ta shkarkojmë pastaj merremi më kërkimin e termave dhe më përdorimin e tij. Për shkarkimin e programit klikoni këtu. Fjalori mjeksor është krijuar nga Aurelian S. Ivan MD, MS Sam Vaknin, PhD
Më tepër informacion për fjalorin e terminologjisë mjekësore mund të gjeni në sajtin zyrtar ketu.
 |
| Fjalor Mjekësor Anglisht Shpjegues |
Pasi e kemi shkarkuar dhe instaluar për përdorimin e fjalëve klikojmë te butoni Browse (Shfleto) dhe kërkojmë psh.: vitamin A dhe do të na dalë rezultati të cilin kemi mundësi edhe ta printojmë.
Një lloj tjetër kërkimi është me Wildcards (kërkimi me simbole) i cili na lejon të gjëjmë grupe fjalësh, fjalë të ngjashme apo, dhe fjalë që nuk i dimë mirë ose që nuk na kujtohen. Psh.:
Përdorim simbolin e asteriskut * të kombinuar me Hyp* do të na dalin të gjitha termat mjekësorë që gjenden në databazë që fillojnë me hyp siç e tregon dhe imazhi i mëposhtëm.
Kombinime të tjera kërkimesh me simbole janë
| hyp* | Të gjitha fjalët që fillojnë me hyp |
| hyp*c | Të gjitha fjalët që fillojnë me hyp dhe mbarojnë me c |
| c??a* | Të gjitha fjalët që fillojnë me c të pasuara nga 2 gërma çfarëdo, gërma e katër është a, e pasuar nga cilado gërmë |
| a????a | Të gjitha fjalët që fillojnë me a dhe mbarojnë me a, por janë me 6 shkronja. |
Fjalor mjeksor anglisht
Mund t’i testoni edhe vetë këto variante që kur t’ju duhen të keni një farë ideje.
Tjetër lloj kërkimi që ofrohet është Definitions (Shpjegimi i termit). Shkruajmë psh.: syndrome dhe do të na shfaqen të gjitha fjalët që në shpjegimin e termit kanë fjalën syndrome.
Më shumë ndihmë rreth përdorimit të programit të fjalorit mjekësor mund të gjendet tek butoni i ndihmës ku tregohen më me hollësi të gjitha funksionet e këtij softueri.
Per te vajtur te fjalori i mjekesise në gjuhen shqipe kliko Fjalori i mjekesise
Per te vajtur te fjalori i anatomik në gjuhen shqipe kliko Fjalor anatomik.
Fjalor mjeksor anglisht
Fjalori i Sharjeve
 |
| Fjalori i Sharjeve |
L
Lista e fjalëve të fjalorit sipas alfabetit:
BAGËTI
Njeri i trashë e i pagdhendur, kafshë; i paditur.
BAJGË
Njeri i ndyrë e i poshtër, njeri pa vlerë, pa
karakter dhe i pacipë
BALASH
Njeri i paturp, njeri të cilit i ka plasur cipa.
BALTAVEC
I qullët në punë, i ngathët; dembel.
BARKBUALL
Që e ka barkun të madh si të buallit
BARKDERR
Që e ka barkun të madh nga të ngjallurit, barkmadh; që
s’ngopet kurrë, i pangopur.
BARKDOSË
Që e ka barkun të madh nga të ngjallurit, barkmadhe; që
s’ngopet kurrë, e pangopur.
BARKDREQ
Ai që jeton me punën e të tjerëve, ai që ha në kurriz të të
tjerëve.
BARKLESH
I ngathët nga mendja, budalla.
BESËQEN
Që nuk e mban besën e dhënë, i pabesë.
BIR
Qen bir qeni
BOLLËSHARDE
Grua e egër dhe e keqe, grua që të ha shpirtin e
të helmon jetën
BRUMË
Njeri i qullët, që e heq kushdo për hunde.
BUDALLA
1. Ai që është i metë nga mendja, ai që nuk e ka gjykimin dhe
arsyen e një njeriu të zakonshëm; ai që është i trashë nga
mendja, që nuk është i mprehtë
2. Ai që flet a sillet pa menduar, ai që nuk vepron me arsye të
shëndoshë si të gjithë; ai që nuk mendon shumë e sillet si i
krisur
BUF
Njeri i plogët e i trashë nga mendja, matuf,
torollak. Buf kënete
BUSHTËR
Grua që s’mban qëndrim të mirë moral,
grua e ligë, e përdalë, bishttundur; grua llafazane e
ngatërrestare.
BUZËDERR
Që i ka buzët të trash a e të zgjatura si të derrit.
BYTHË
I fundit.
Bytha e kusisë!
COPËLAN
Leckaman.
CULLË
Bark, mullë.
Culla e thiut!
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
DELENXHI
Njeri i poshtër, i paturp e i pasjellshëm; njeri i pandershëm,
njeri pa karakter, faqezi; maskara.
DOBIÇ
Fëmijë i lindur jashtë martese, kopil.
Njeri i prapë e dredharak, mashtrues.
DOÇ
Kopil, dobiç.
DOSË
Femra e derrit
Grua a vajzë e pandershme, bushtër.
DRANG
Këlysh maceje; këlyshi i disa kafshëve të egra.
Drangu i dreqit. Drang lugati.
DREGAMAN
Që është plot me dregëza. Djalë dregaman. Vajzë dregamane.
DUDUK
Pipëz a zamare e bërë me lëvore shelgu ose me rabush qepe.
Njeri pa mend në kokë, njeri i lehtë; njeri i trashë nga mendja.
DUDUM
Halldup. Njeri i trashë nga mendja, njeri i humbur e budalla,
leshko. Ik, ore dudum!
Fjalori i Sharjeve
DHËMB
Cacër pa dhembe njeri i matufosur e i rrëgjuar që
nuk vlen me për asgjë.
DHËMBAC
Që i ka dhëmbët të rrallë e të vegjël, që s’ka dhëmbë të rregullt.
DHËMBËÇAKALL
Që i ka dhëmbët të mëdhenj e të gjatë, me dhëmbë si të çakallit
DHËMBËÇATALL
Që ka dhëmbë të shtrembër e të dale jashtë radhe, që ka
stërdhëmb, me dhëmbë si çatall, dhëmbëkatarosh.
DHËMBËDALË
Që ka disa dhëmbë të dale përpara dhëmbëve të tjerë; që i
dalin dhëmbët përpara, me dhëmbë të dale. Shtriga dhëmbëdalë.
DHËMBËGJATË
Që i ka dhëmbët të gjatë, me dhëmbë të gjatë.
DHËMBËJASHTË
Që i ka dhëmbët shumë të dalë, saqë i dalin përpara nga
jashtë, dhëmbëdalë.
DHËMBËKATAROSH
Që i ka dhëmbët kataroshë, që ka stërdhëmb.
DHËMBËKRIMBUR
Që i ka dhëmbët të prishur, me dhëmbë të krimbur.
DHËMBËQEN
Që i ka dhëmbët të mëdhenj e me majë si të qenit, me dhëmbë
si të qenit.
DHËMBËQITUR
Që ngërdheshet a që zbardh dhëmbët vazhdimisht, që rri me
dhëmbët jashtë.
DHËMBËSQEPAR
Që i ka dhëmbët të mëdhenj e të mprehtë, me dhëmbë të
mëdhenj e të mprehtë.
DHËMBËSHATË
Që i ka dhembët shumë të gjerë e të mëdhenj, me dhëmbët si
shatë.
DHËMBËTHYER
Që ka dhëmbë të thyer, që ka thyer dhëmbët, me dhëmbët të thyer.
DHËMBO
Njeri me dhëmbë jo të rregullt (të shtrembër, të rrallë, të dale
përpara etj.).
Fjalori i Sharjeve
EDEPSËZ
I paturp, i pacipë; i poshtër. Njeri edepsëz.
FAQERROGOZ
Që i ka plasur cipa, që nuk ka turp; i pacipë, faqezi.
FARASHUK
Që ka shumë fara të mbledhura brenda si lëmsh (për pjeprin).
I lehtë nga mendja, budalla; kungull. Djalë farashuk.
FARË
Farë e keqe!
FEÇKË
Zgjatim i madh i hundës së elefantit në trajtën e një gypi të
lëvizshëm; zgjatim i turirit të disa kafshëve si derri etj.
Fytyrë e shëmtuar, turi.
FEÇKËDERR
Që e ka turirin të zgjatur si të derrit, i shëmtuar në fytyrë,
turiderr
FIRAUN
Njeri i keq, shpirtkazmë; njeri i djallëzuar e i pabesë. Ç’na e
punoi, firauni!
FLOKËSHTRIGË
Grua me flokë të gjatë e të shprishur.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
GABERR
I trashë nga mendja; i pagdhendur. Djalë gaberr.
GALLOF
Korbi i bardhë.
Njeri me trup të madh, jo të shkathët e të pahijshëm;
njeri i trashë nga mendja, guhak.
GËRDALLË
Kalë i vjetër dhe i dobët sa i duken kockat.
Njeri me trup të gjatë dhe shumë të dobët; njeri i
plakur dhe shumë i dobët. Gërdallë e gjatë. Gërdallë plakë.
GËRDHUQ
Plak shumë i vjetër, me trup të rrëgjuar dhe pa fuqi.
Plak gërdhuq.
GËRXH
Shkëmb i ashpër, me thepa; vend, me shkëmbinj të mprehtë e
të thepisur, vend shkëmbor e i egër.
Gërxho! njeri i trashe nga mendja
GËRXHEL
Gërxho
GËRXHO
1. Plak i rrëgjuar dhe i dobësuar, që nuk është në gjendje të
gjykojë thellë, plak: matuf.
2. Njeri i pagdhendur.
GOJAÇ
1. Ai që e ka gojën të madhe; ai që e ka gojën të shtrembër.
2. Belbacak, gagaç.
3. Ai që flet shumë, llafazan.
4. Ai që merr nëpër gojë të tjerët, ai që flet keq për të tjerët.
GOJASH
Gojaç.
GOJËBUALL
1. Që e ka gojën të madhe si të buallit, me gojë të madhe.
2. Që flet shumë, që nxjerr nga goja të lara e të palara.
GOJËÇORAP
1. Që e ka gojën shumë të madhe, me gojë të madhe. Burrë gojëçorap.
2. Që flet shumë e pa përgjegjësi; që e ka gojën të shthurur,
që flet të lara e të palara, që flet mbarë e prapë.
GOJËKAMARE
1. Që e ka gojën shumë të madhe, gojëçorap.
2. Që flet shumë, që nuk i pushon goja së foluri.
GOJËLOPATË
Që flet shumë, që nuk i pushon goja, llafazan i madh.
GOJËPIPERKË
Gojëspec.
GOMAR
Njeri i trashë nga mendja, budalla; hajvan. Gomar i madh.
Mori mendjen e atij gomari. Gomar qenka! Gomar me veshë.
GOMARICË
Femra e gomarit,
Gomare.
GRIFSHË
Zog më i madh se harabeli, me ngjyrë të murrme e me
çafkë në kokë, që nxjerr një zë të çjerrë.
Grua a vajzë llafazane e grindavece, që çirret e
bërtet shumë kur flet. Grifshë e keqe!
GROMËSIRË
Gazrat që dalin në mënyrë të pavullnetshme nga goja e me një
zhurmë të papëlqyer, zakonisht pas ngrënies; zhurma e
papëlqyer që shkaktohet gjatë daljes së këtyre gazrave.
Njeri i fëlliqur, njeri i keq. Mos e dëgjo atë gromësirë!
GROPË
Të bëfsha gropën!
GUSHËMADH
Që nuk ngopet së ngrëni, që ha shumë (zakonisht për shpendët).
GUSHËSHPUAR
Që ha shumë, që nuk ngopet së ngrëni; grykës, llupës.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
GJARPËR
Njeri i keq e i pabesë; armik dinak.
GJË
Gjë e keqe.Gjë e ndyrë.
Është gjë e ngathët.
GJUHUSTËR
Që flet shumë dhe me thumba, që i merr të gjithë nëpër gojë
duke i sulmuar më fjalë therëse (për gratë). Vajzë (grua)
gjuhustër.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
HAJVAN
Njeri i trashë nga mendja, budalla, gomar. Ç`hajvan qenka!
HALLDUP
Pushtuesi osman; tradhtar vendas, që mbante anën e pushtuesit osman.
Njeri i pagdhendur ose i trashë nga mendja; njeri i keq. Ik, or halldup.
HONXHOBONXHO
Njeri i pavlerë e pa ndonjë cilësi të mirë morale, njeri pa ideale të larta
Shtet honxhobonxhosh.
HORR
Njeri me vese të këqija që sillet keq, pi ose luan kumar;
njeri pa cipë e pa nder; rrugaç. Horr i horrave horr shumë i keq.
Ishte horr i madh. Mos i beso atij horri!
E bëri horr dikë e shau rëndë dikë, e turpëroi dhe e poshtëroi, e bëri rezil.
HORRE
Fermërorja e fjalës horr
HUNDËDERR
1. Që e ka hundën të kthyer nga jashtë, që është me hundë të
ngritur si të derrit.
2. Kokëfortë.
HUNDËFEÇKË
Që e ka hundën të gjatë si feçkë.
HUNDËPATATE
Që e ka hundën të madhe e të fryrë si patate. Burrë hundëpatate.
HUNDËPATËLLXHAN
Që e ka hundën të gjatë e të trashë.
HUNDËSPEC
1. Që e ka hundën të kuqe.
2. Që kërkon sherr, grindavec.
HUNDËSQEP
Që e ka hundën të hollë e me majë të kthyer si sqep. Djalë
hundësqep.
HUT
Një lloj bufi, me kokë të madhe e të rrumbullakët, me
sqep të shkurtër e të kthyer, që rron nëpër pyje dhe këndon
natën sikur vajton
Njeri i trashë nga mendja; njeri i shushatur, matuf.
IDIOT
1. Njeri me zhvillim mendor shumë të mangët që nga lindja, ai që
vuan nga idiotësia. Pamje (shikim) idioti. Fytyrë idioti.
2. Ai që është i metë ose shumë i trashë nga mendja; ai që sillet,
flet a vepron si i tillë. Fjalë idioti. Sjellje (punë) idioti. Çfarë idioti!
Fjalori i Sharjeve
KACAN
Dorështrënguar, koprrac.
KAFSHË
Njeri i trashë dhe i pasjellshëm, shtazë, bagëti.
KAISH
Rrip mesi i ngushtë; qengël, nënbarkëse; rrip.
Rrip lëkure që e përdor berberi për të mprehur briskun
Njeri i trashë nga mendja, rrip. Ishte kaish fare.
KEQ
Farë e keqe (e ligë) i thuhet dikujt që ka prejardhje të keqe shoqërore
ose që është i keq si njeri.
KËLYSH
Pjellë e keqe, shërbëtor i ndyrë i dikujt.
KËNETË
Buf kënete! njeri i shëndoshë e i plogët, përtac e i trashë nga mendja.
KËRMË
Kufomë e një kafshe të vrarë ose të ngordhur, që ka mbetur
disa ditë pa u mbuluar, ka filluar të prishet dhe mban erë;
ngordhësirë, cofëtinë; mish shumë i dobët e fare pa dhjamë.
Njeri shumë i dobët nga trupi ose kafshe e dobët, e
bërë kockë e lëkurë, ngordhësirë.
KËRPUDHË
Njeri i padëshirueshëm që shfaqet papritur diku dhe bën
jetë parazitare. Kërpudhë plehu.
KËRRIÇ
I vogli i gomaricës, pulisht, visk.
Djalë i ri, jo i zgjuar a mendjelehtë ose pa përvojë në jetë; njeri i papjekur
KLOUN
Njeri që sillet e vepron në shoqëri si palaço.
KOKËBUALL
1. Që e ka kokën të madhe si të buallit, kokëmadh.
2. Kokëgdhe; kokëfortë.
KOKËBUCELË
Që e ka kokën të madhe, kokëmadh.
KOKËCJAP
Që e ka kokën si të cjapit (për djemtë e burrat).
KOKËGOMAR
1. Që e ka kokën të madhe sa të gomarit.
2. Shumë i trashë nga mendja, që s’ia pret fare.
KOKËMUSHKË
Që ngul këmbë me kokëfortësi në të vetën, që nuk do të bindet,
që nuk pranon çfarë i thonë; kokëfortë, kokëshkëmb.
KOKËTUL
Që i kupton gjërat me shumë vështirësi, që nuk mund të mësojë
asgjë; kokëmish.
KOKËVIÇ
1. Që e ka kokën të madhe si të viçit (zakonisht për djem e fëmijë të rritur).
2. Kokëtrashë.
KOLERË
Sëmundje e rëndë ngjitëse
Njeri i fëlliqur, njeri i keq; gjë shumë e keqe dhe e fëlliqur.
KOPUK
Horr. Ishte një kopuk që s’e kishte shokun.
KRAP
Njeri i trashë nga mendja dhe jo i shkathët.
KROMASH
Që i ka rënë kroma, zgjebarak.
KRYETUL
Kokëtul.
KUÇKË
1. Femra e qenit, bushtër.
2. Grua a vajzë e përdalë, grua a vajzë bishtdredhur, bushtër.
KUDËR
Bushtër. Kudra e qenit. Ik, moj kudër!
KUNGULL
Njeri i trashë nga mendja, budalla. Ik, ore kungull!
KUNGULLAC
Njeri budalla.
KUSI
Bytha e kusisë, shumë i zi.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
LAMASH
1. I varfër, i veshur keq dhe i vuajtur; lypës.
2. Që sillet rrugëve, rrugaç.
3. Që kërkon të hajë e të pijë në kurriz të të tjerëve, që i pëlqen qelepiri.
LAPER
1. Leckaman.
2. Që sillet rrugëve e flet fjalë të ndyra, rrugaç; gojëndyrë, gojëlëshuar.
Djalë laper. Grua lapere.
LARASKË
Shpend i ngjashëm me sorrën
Vajzë a grua jo e hijshme, me trup të dobët e të thatë, llafazane e grindavece.
LASKAR
Dru i trashë e i gjatë që përdoret për të ulur a për të ngritur gurin e mullirit
Njeri me trup të madh e i trashë nga mendja, shul.
LEPUR
Njeri që ka frikë shumë, frikacak i madh.
LËNGJERË
Lëngu i kuq që del kur shtypen ullinjtë, lëngu i bërsive të
ullinjve, kuqël; llumi i vajit që mbetet në fund të një ene.
Njeri i ndyrë, që sillet keq dhe urrehet nga të tjerët, fundërrinë.
LIG
Farë e ligë!
LOPË
Vajzë a grua me trup të madh e të shëndoshë dhe shumë e ngathët.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
MACE
Grua a vajzë e egër dhe grindavece; grifshë. Është një mace ajo!
MANGË
Njeri që bredh rrugëve pa punë e rron në kurriz të të tjerëve,
rrugaç; njeri dinak.
MARROQ
Që vepron e sillet si i marrë, që nuk i ka mendtë plotësisht në
rregull, i metë nga mendja; budalla, torollak.
MARRUK
Marroq.
MASKARA
Njeri i poshtër, i pandershëm e i pacipë. Maskara i ndyrë!
Është maskara.
MEÇKË
1. Femra e qenit, bushtër, shakë.
2. Turiri i zgjatur i derrit, feçkë. Gjithë derrat një meçkë kanë.
3. Grua e ligë, grua e përdalë; grua llafazane.
MI
1. Surrat miu. I thuhet një njeriu që e ka fytyrën thatime, të
ngushtë e të zgjatur.
2. Njeri pa vlerë; njeri që rri fshehur nëpër vende të
mbyllura e të errëta; frikacak; ai që e ka zakon të kërkojë diçka
vrimave ose që punon a vepron fshehurazi.
MUT
Njeri i keq, i poshtër, i ndyrë.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
PALAÇO
Njeri që bëhet qesharak në shoqëri me sjelljet e
veprimet e tij; njeri pa karakter e i ulët.
PAQYLL
Njeri i metë nga mendja, teveqel; njeri i trashë, budalla. Paqyll i
madh.
PIS
I pistë. Djalë pis. Vajzë pise.
Pise e madhe është. Laje atë pisin! Mos e prano atë pis.
PIZEVENG
Njeri i pandershëm; njeri i poshtër, maskara, dallaveraxhi e
hileqar.
PORDHAC
1. Që pjerdh shumë, pordhash.
2. Që flet shumë, por që s’bën punë; që shet mend, që
trimërohet kot e mburret me të madhe, por që në të vërtetë ka
frikë; frikacak.
PORDHAMAN
Pordhac.
PORDHASH
Pordhac.
PORDHËMADH
Që bën pordhë me zhurmë të madhe; pordhaman, pordhac
POSHTËR
I ulët nga morali e nga karakteri, i pandershëm, shumë i keq;
që shpreh a përmend diçka të pandershme
PUÇRRAK
Puçrranjos.
PUÇRRANJOS
Që e ka fytyrën ose lëkurën gjithnjë me puçrra, që është
mbushur tërë puçrra. Fëmijë puçrranjos.
PUFTE
Njeri mendjelehtë; njeri frikacak, që nuk është i zoti për asgjë.
PURTHANIK
Që e heq vazhdimisht barku dhe është i dobët nga shëndeti;
që ndyn vazhdimisht. Fëmijë purthanik.
PUSHT
Ai që shkon shumë pas femrave; maskara. Pusht i ndyrë!
PUTANË
Grua a vajzë e përdalë, kurvë, lavire.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
QAFAK
Qafok
QAFËDERR
Që e ka qafën të trashë e të shkurtër si të derrit; që është
shumë i shëndoshë e i dhjamur.
QAFOK
Qafështrembër (zakonisht për njerëzit)
QELBAC
Që është i ndyrë sa të ngjall neveri, qelbanik. Djalë qelbac. Grua qelbace.
QELBANIK
1. Që rri shumë i papastër që e mban veten, veshjen dhe vendin
përreth shumë të fëlliqur, i ndyrë. Fëmijë qelbanik. Vajzë (grua)
qelbanike.
2. Që ka plot vese të ulëta, që është i prishur nga ana morale
e shpirtërore, i ndyrë, i fëlliqur.
QELBËSIRË
Njeri me vese të ulëta e i prishur nga ana morale, qelbanik.
QEN
Njeri i keq, i pabesë dhe shumë i ulët. Qen i pabesë.
Qentë fashistë. Qeni i qenit. Qen bir qeni njeri i keq që rrjedh
nga prindër të këqij. Ia tregoj unë, qenit. Qenit tregoji shkopin.
QENE
Vajzë a grua e keqe, zemërligë dhe e pabesë. Ç`ia punoi, ajo qenia!
QENËRI
1. Tërësia e qenve, qentë.
2. Tërësia e njerëzve të këqij e të pabesë, tufë qensh.
3. Punë e keqe dhe e ulët që i bëhet dikujt, poshtërsi.
QEROS
1. Ai që ka sëmundjen e qeres në kokë dhe që i kanë rënë flokët prej saj.
2. Njeri të cilit i kanë rënë krejt flokët, tullac.
QYP
Njeri i trashë.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
REZIL
1. Njeri i pacipë e i pafytyrë, njeri i poshtër. Mos rri me atë rezil!
2. I pacipë e i pafytyrë, i poshtër.
RRJEPURAK
Që rrjep të tjerët, hajdut.
RROTË
Njeri i trashë nga mendja, budalla. Është rrotë nga mendja. Është rrotë mulliri.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
SOJSËZ
Që i përket një familjeje me cilësi e veti të dobëta; që e ka
prejardhjen nga një derë e keqe. Njeri sojsëz.
SORRAK
I pacipë, i paturp, i ulët, faqezi
SPRIJË
Qenie e mitologjisë shqiptare që përfytyrohej si
një përbindësh i pangopur, i ngjashëm me kuçedrën.
Grua e keqe, shpirtligë. Ishte një sprijë e keqe.
STROKAQ
Që e ka zënë zgjebja, i zgjebosur.
I dobët, i pafuqishëm. Ku bën punë ai strokaq.
SY
Të plaçin sytë! ku e ke mendjen, që e bën diçka keq ose
që e dëmton diçka!
SYLUGAT
Që i hap sytë shumë nga lakmia; i pangopur.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
SHAJTIM
Diçka shumë e hidhur, helm, farmak
Iu bëftë shajtim buka! Qenka bërë shajtim kjo gjellë (kjo kafe).
SHAKË
Bushtër. Shakë e keqe! Shakë rrugësh!
SHTAZË
Njeri i trashë e i pasjellshëm, kafshë; njeri i
egër, mizor, i pamëshirshëm. Shtazë me fytyrë njeriu. Hante si
shtazë.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
TARTABIQE
1, Kandërr vogël me trup të rrumbullakët e të shtypur, me ngjyrë
vishnje të errët e me një erë të rëndë, që jeton si parazit në
banesa, nëpër plasat a vrimat e mureve, të dërrasave, të
shtretërve etj. ose në vende të errëta dhe që u thith njerëzve
gjakun kur flenë;
2, Njeri që të mërzit vazhdimisht për punët e veta,
njeri i bezdisshëm e i pacipë. Është një tartabiqe ai
TARTAKUT
1. Sëmundje e rëndë që u bie kuajve ose gomarëve e që shfaqet
me të dridhura.
2. Njeri i ulët, njeri i keq.
TENEQE
Teneqe e shpuar!
TOPALL
I çalë; çalaman. Plak (fëmijë) topall. Grua topalle.
Ka një këmbë topalle. Është topall nga të dyja këmbët.
TRUNG
Njeri pa mend, njeri i trashë, budalla, kërcu. Është trung fare.
TURI
Pjesa e fytyrës së njeriut, që ka gojën, nofullat dhe
hundën; fytyra e njeriut; surrat. Zgjati turinjtë. E goditi turinjve. Ia
përplasi derën në turi. E ka turirin si të miut. S’ia sheh dot turirin.
U bë edhe turiri i tij të shajë!
TURIBOLLË
Që e ka fytyrën të trashë e të fryrë si të bollës.
TURIDERR
Që i ka nofullat të zgjatura e të kthyera pak lart si të derrit.
TURIMACE
Që e ka fytyrën të vogël, të mbledhur e të imët si turiri i maces.
Kishte shpifur ajo turimacja.
TURIMAJMUN
Që e ka fytyrën të shëmtuar si turiri i majmunit.
Ai turimajmuni na prishi punët.
TURIMI
Që e ka fytyrën fare të vogël, të hollë e shumë të hequr si turiri
i miut. S’e shoh dot me sy turimiun.
TURIQEN
Që i ka nofullat të mëdha e të zgjatura përpara si të qenit.
Erdhi edhe turiqeni.
TURISPEC
1. Që e ka turirin e gjatë e të tërhequr si spec; që e ka ngjyrën e
fytyrës të kuqërremtë e të ndezur.
2. Inatçi, zemërak që merr inat menjëherë.
Ishte një turispec ai, që s’durohej.
TURIZI
1. Që e ka fytyrën të zeshkët a të nxirë.
2. Që është gjithnjë i vrenjtur, i zymtë në fytyrë, që nuk i qesh
buza kurrë; nursëz. Njeri turizi.
TUTKUN
I trashë nga mendja, që nuk ia pret, që ia hedhin lehtë të tjerët;
që nuk është në gjendje t’i dalë zot vetes, i humbur. Njeri tutkun.
Çfarë tutkuni paska qenë!
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
URITH
Njeri me trup shumë të vogël; mistrec. Ik more urith!
VESHCURR
Që i ka llapat e veshëve të vogla a të prera
VESHGJATË
Që i ka llapat e veshëve të gjata
Veshgomar.
VIÇ
Njeri i papjekur nga mendja; njeri i trashë dhe pa përvojë.
VIÇOK
Viç motak.
Njeri i papjekur, viç.
VJEDHACAK
Që vjedh sende të vogla; vjedhës.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
XHADI
1. Grua e përdalë lavire.
2. Grua shumë grindavece, llafazane dhe ngatërrestare; shtrigë.
ZAGAR
Burrë a djalë që sillet rrugëve kot dhe bredh pas femrave; rrugaç. Zagar rrugësh.
ZARBANIK
Leckaman, zhelan.
ZARBË
Leckë e vjetër, zhele.
Njeri i ndytë, i pavlerë dhe që bredh rrugëve, rrugaç.
Ik, mor zarbë!
ZDËRRANIK
Që s’i pushon goja, llafazan. Djalë zdërranik.
Nuk i pushon goja zdërranikut. Mbylle, moj zdërranike.
ZDËRRE
1. Sëmundje që shfaqet me dalje jashtë shpesh e hollë, bark.
2. Grua a vajzë llafazane, zdërranike. S’i pushonte goja, zdërres.
3. Gojë. E ka hapur shumë zdërren. Mbylle zdërren!
ZEKË
Lopë a dele fare e zezë.
Grua a vajzë ezmere.
ZILE
Derr me zile. fare i pagdhendur, shumë i trashë nga mendja; i pabindur.
ZULLAP
Kafshë e egër mishngrënëse; bishë.
Njeri i trashë nga mendja e i pagdhendur;
njeri i çrregullt e shëmtak, që zakonisht sillet poshtë e lart e nuk
bën ndonjë punë të dobishme. Ç’e do atë zullap!
ZUSKË
Grua që nuk mban qëndrim të mirë moral, grua e ligë; bushtër.
Ajo zuska e kishte fajin.
ZUZAR
Ai që sillet kot rrugëve e bën punë të këqija, rrugaç; ai që fut
hundët kudo; ai që shkon shumë pas grave; njeri i poshtër.
ZVERKDERR
Që e ka qafën të trashë, që e ka zverkun si të derrit, qafëderr.
ZYBË
Njeri i humbur e i pazoti; njeri i trashë nga mendja.
Fjalori i Sharjeve
Fjalori i Sharjeve
ZHANGËLLICË
Këmborë e keqe që nxjerr tinguj jo të këndshëm.
Grua llafazane. Filloi zhangëllica.
ZHARGË
Këpucë të vjetra e të grisura, që nuk qëndrojnë mirë
në këmbë dhe zvarriten kur ecim; shkarpa.
Grua e ligë e gojështhurur, që sillet poshtë e lart.
ZHELEMADH
Zhelan, leckaman.
ZHUGË
Zgjebe.
Njeri i fëlliqur; njeri zgjebarak. Zhugë e keqe!
ZHUGËZ
Zgjebe.
Njeri i fëlliqur; njeri zgjebarak. Zhugë e keqe!
ZHULANJO
Që nuk e mban veten pastër, i ndyrë, i fëlliqur; që është bërë tërë zhul
Fjalori i Sharjeve
Abetare Shqip Online
Shkronja A
Ariu i Murrmë
Shkronja A
Ariu i Bardhë
Shkronja B
Shkronja B
Bufi
Bufi
Shkronja C
Shkronja C
Cjapi
Cjapi
Shkronja Ç
Shkronja Ç
Shkronja Ç
Çakalli
Çakalli
Shkronja Ç
Abetare Shqip
Shkronja D
Shkronja D
Deveja
Deveja
Shkronja DH
Shkronja DH
Dhelpra
Dhelpra
Shkronja DH
Shkronja E
.jpg "Abetare Shqip - Shkronja E")
.jpg "Abetare Shqip - Elefanti")
Elefanti ia bën
.jpg "Abetare Shqip - Elefanti")
Shkronja E
Elefanti
.jpg "Abetare Shqip - Elefanti")
Elefanti
Shkronja Ë
.jpg "Abetare shqip - shkkonja Ë")
.jpg "Abetare shqip - Ëngjëlli i Detit")
.jpg "Abetare shqip - Ëngjëlli i Detit")
Shkronja Ë
Ëngjëlli i Detit
Ëngjëlli i Detit
Shkronja F
.jpg "Abetare shqip - Shkonja F")
Flutura
Shkronja F
Flutura
Shkronja F
Shkronja G
.jpg "Abetare shqip - Shkronja G")
Gomari ia bën
Shkronja G
Gomari
Gomari
Shkronja G
Shkronja GJ
Shkronja GJ
Gjarpri ia bën
Shkronja GJ
Gjarpri
Shkronja GJ
Gjarpri
lakueshëm e dredhues, me lëkurë me luspa, që ka
dhëmbë me helm ose që i mbështillet gjahut rretheqark
dhe e shtrëngon.
Shkronja GJ
Shkronja H
.jpg "Abetare shqip - Hipopotami")
.jpg&container=blogger&gadget=a&rewriteMime=image%2F* "Abetare shqip - Hipopotami")
.jpg "Abetare shqip - Hipopotami")
Hipopotami
.jpg "Abetare shqip - Hipopotami")
Hipopotami
Shkronja H
Shkronja I
.jpg "Abetare shqip - Shkronja I")
.jpg "Abetare shqip - Iriqi")
Iriqi ia bën
.jpg "Abetare shqip - Iriqi")
Iriqi
Shkronja I
Iriqi
Shkronja I
Shkronja J
.jpg "Abetare shqip - Shkronja J")
Shkronja J
Jaguari ia bën
Shkronja J
Jaguari
Jaguari
leopardin, që rron në Amerikë dhe që ushqehet me mish.
Shkronja J
Shkronja K
.jpg "Abetare shqip - Shkronja K")
.jpg "Abetare shqip - Kaposhi")
.jpg "Abetare shqip - Kaposhi")
Shkronja K
Kaposhi
Kaposhi ia bën
.jpg "Abetare shqip - Kaposhi")
Kaposhi
.jpg "Abetare shqip - Shkronja L")
.jpg "Abetare shqip - Luani")
Luani ia bën
.jpg "Abetare shqip - Luani")
.jpg "Abetare shqip - Luani")
Shkronja LL
.jpg "Abetare shqip - shkronja LL")
.jpg "Abetare Shqip - Lloska")
.jpg "Abetare Shqip - Lloska")
Shkronja M
.jpg "Abetare shqip - shkronja M")
.jpg "Abetare shqip - Majmuni")
Majmuni ia bën
.jpg "Abetare shqip - majmuni")
.jpg "Abetare shqip - Majmuni")
Shkronja M
Shkronja M
Shkronja N
.jpg "Abetarja shqip - Shkronja NJ")
.jpg "Abetarja shqip - Nuselala")
Nuselala ia bën
.jpg "Abetarja shqip - Nuselala")
.jpg "Abetarja shqip - Nuselala")
Shkronja N
Shkronja N
Shkronja NJ
.jpg "Abetarja shqip - Shkronja NJ")
.jpg "Abetarja shqip - Njila")
Shkronja NJ
Shkronja NJ
Shkronja O
.jpg "Abetarja shqip - Shkronja O")
.jpg "Abetarja shqip - Oktapodi")
.jpg "Abetarja shqip - Oktapodi")
.jpg "Abetarja shqip - Oktapodi")
Shkronja O
Shkronja P
.jpg)
.jpg)
Panda ia bën
.jpg)
.jpg)
Shkronja P
Shkronja P
Shkronja Q
Qeni ia bën
Shkronja Q
Shkronja Q
Shkronja R
Rinoceronti ia bën
Shkronja R
Shkronja R
Shkronja RR
.jpg "Abetarja shqip - Shkronja RR")
.JPG "Abetarja shqip - Rrëqebulli")
Rrëqebulli ia bën
.jpg "Abetarja shqip - Rrëqebulli")
Shkronja RR
.jpg "Abetarja shqip - Rrëqebulli")
Shkronja RR
Shkronja S
.jpg "Abetarja shqip - Shkronja S")
.jpg "Abetarja shqip - Sorkadhja")
Sorkadhja ia bën
.jpg "Abetarja shqip - Sorkadhja")
.jpg "Abetarja shqip - Sorkadhja")
Shkronja S
Shkronja S
Shkronja SH
.jpg "Abetare shqip - Shkronja SH")
.JPG "Abetare shqip - Shqiponja")
Shqiponja ia bën
.jpg "Abetare Shqip - Shqiponja")
.jpg "Abetare Shqip - Shqiponja")
Shkronja SH
Shkronja SH
Shkronja T
.jpg "Abetare Shqip - shkonja T")
.jpg "Abetare Shqip - Tigri")
Tigri ia bën
.jpg "Abetare Shqip - Tigri")
.jpg "Abetare Shqip - Tigri")
Shkronja T
Tigri është kafshë e madhe grabitqare e familjes së
maceve, me trup të gjatë e të mbuluar me qime të
verdha në të kuqe, me breza të zinj për së gjeri dhe me
bisht të gjatë, që jeton në Azi (kryesisht në Indi).
Shkronja T
Shkronja TH
.jpg "Abetare Shqip - Shkronja TH")
.JPG "Abetare Shqip - Thëllëza")
.jpg "Abetare Shqip - Thëllëza")
.jpg "Abetare Shqip - Thëllëza")
Shkronja TH
Shkronja TH
Shkronja U
.jpg "Abetare shqip - shkronja U")
.jpg "Abetare Shqip - Ujku")
Ujku ia bën
.jpg "Abetare Shqip - Ujku")
.jpg "Abetare Shqip - Ujku")
Shkronja U
Shkronja U
Shkronja V
.jpg "Abetare Shqip - Shkronja V")
.jpg "Abetare Shqip - Vidra")
Vidra ia bën
.jpg "Abetare Shqip - Vidra")
.jpg "Abetare Shqip - Vidra")
Shkronja V
Shkronja V
Shkronja X
.jpg "Abetare Shqip - Shkronja X")
.jpg "Abetare Shqip - Xixëllonja")
Xixëllonja bën
.jpg "Abetare Shqip - Xillëllonja")
.jpg "Abetare Shqip - Xixëllonja")
Shkronja X
Shkronja X
Shkronja XH
.jpg "Abetarja Shqip - Shkronja XH")
.JPG "Abetarja Shqip - Xhixhimësi")
.jpg "Abetarja Shqip - Xhixhimësi")
.jpg "Abetarja Shqip - Xhixhimësi")
Shkronja XH
Shkronja XH
.jpg "Abetarja Shqip - Shkronja Y")
.jpg "Abetare Shqip - Ylli i Detit")
.jpg "Abetare Shqip - Ylli i Detit")
.jpg "Abetare Shqip - Ylli i Detit")
Shkronja Y
Shkronja Y
Shkronja Z
.jpg "Abetarja Shqip - Shkronja Z")
.jpg "Abetarja Shqip - Zebra")
>
Zebra ia bën
.jpg "Abetarja Shqip - Zebra")
.jpg "Abetarja Shqip - Zebra")
Shkronja Z
Shkronja Z
Shkronja ZH
.jpg)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
Shkronja ZH
Fjalor maqedonisht shqip
Albanian Macedonian Dictionary
Албански македонски речник
| aeroplan | авион |
| a e dini | знаетели |
| a shkoni | одители |
| a doni? | сакатели |
| afër | близу |
| afërt (i) | близок |
| agjensi turistike | туриетичко биро |
| akrepa | сказалки |
| akt | чин |
| akullore | сладолед |
| amfiteatër | амфитеатар |
| anemi | слабокрвност |
| angjinare | артичок |
| arbitri | судија |
| argjendar | златар |
| argjentari | златарнииа |
| artist | артист |
| asgjë | ништо |
| asnjëherë | никогаш |
| astmë | астма |
| ateron (ulet aeroplani) | слетува |
| atje | таму |
| atlete | патики |
| autoparlant | звучник |
| avokat | адвокат |
Fjalori shqip maqedonisht
Fjalori shqip maqedonisht
| baba | татко |
| bagazh | багаж |
| bakalaro | бакалар |
| bakllava | баклава |
| balerinë | балерина |
| ballkon | балкон |
| banane | банана |
| banjo | бања |
| banknotë | банкнота |
| baras | Нерешен |
| barbun | барбун |
| bardhë (i) | бел |
| barkë | чамец |
| bashkëshort | сопруг |
| bashkëshortja | сопруга |
| batanie | ќебе |
| baxhanak | баџанак |
| besnik | верен |
| bie borë | Врне снег. |
| bie shi | Врне дожд. |
| biletari | благајна |
| biletë udhëtimi | возна карта |
| binar hekurudhor | колосек |
| birrari | пивница |
| bizele | грашак |
| blihet | купува |
| bluzë | блуза |
| bravapunues | бравар |
| bravë | брава |
| brekë | гаќи |
| brenda | внатре |
| breshkë | желка |
| brinjë | ребро |
| brisk | жилет |
| bronkit | бронхитис |
| bubullon | Грми |
| bukë e pjekur dy herë | двопек |
| bukur (e) | убава |
| bukur (i) | убав |
| burri i tezes | тетин |
| butik | бутик |
| byrek me djathë | бурек со сирење |
| byrek me mish | бурек со месо |
| byzylyk floriri | златна белезија |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| centimetër | сантиметар |
| cirk | циркус |
| çaj me limon | чај со лимон |
| çaj me rum | час со рум |
| çajnik | чајарник |
| çarçaf | чаршав |
| çek bankar | банкарски чек |
| çek turistik | туристички чек |
| çeles | клуч |
| çelur (e) | светло |
| çelur (i) | отворено |
| çfarë | што? |
| çokollatë | чоколада |
| çorape | чорапи |
| çorbë e thartë | кисела чорба |
| çorbë peshku | рибја чорба |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| dajë | вујко |
| dalje | излез |
| dalje kryesore | главен излез |
| dardhë | круша |
| dekadë | деценија |
| dënim | казна |
| dentist | дентист |
| derë | врата |
| dërgues | испраќач |
| deri në mesditë | до пладне |
| derr i egër | дивасвиња |
| dëshmitar | сведок |
| det | море |
| diabet | шеќерна болест |
| diamant | дијамант |
| dielli shkëlqen | Сонцето свети. |
| dimër | зима |
| dirigjent | диригент |
| disko | диско |
| ditë | ден |
| ditë pune | работен ден |
| djalë | син |
| djelë (e) | недела |
| dobët (i) | слаб |
| domate | домат |
| dorashka | ракавици |
| drejtor | директор |
| drenushë | срна |
| dritare | Ѕрозорец |
| dritë | светло |
| dua | сакам |
| dush | туш |
| duzinë | дузина |
| dy | два |
| dy mijë | две илјади |
| dy milion | два милиони |
| dyherë | двапати |
| dymbëdhjetë | дванаесет |
| dymbedhjeti (i) | дванаесетти |
| dyqan | дуќан |
| dyqan bulmeti | млекарница |
| dyqan i bukës | лебарница |
| dyqan lulesh | цвеќарница |
| dyqan makinash | автопродавница |
| dyqan peshku | рибарница |
| dyqani frutash & perimesh | пиљарница |
| dyqindti (i) | двестоти |
| dyshek | душек |
| dyti (i) | втор |
| dyzet | четириесет |
| dyzeti (i) | четириесетти |
| dhemb | заби |
| dhembje në lugth | болки во желудникот |
| dhendër | зет |
| dhjam | брух |
| dhjetë | десет |
| dhjetë herë | десетпати |
| dhjetë mijë | четири илјади |
| dhjetëmijti (i) | десетилјадити |
| dhjeti (i) | десетти |
| Dhjetor | декември |
| dhomë pritjesh | чекална |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| ekspozitë | изложба |
| e di | знам |
| e pamundur | невозможно |
| elegante | елегантна |
| enjte (e) | четврток |
| ëmbël (i) | сладок |
| ëmbëltore | слаткарница |
| enjte (e) | четврток |
| faleminderit | Благодарам! |
| fanelle | поткошула |
| farmaci | аптека |
| fasule | грав |
| fatkeqësisht | штета |
| faturë (llogari) | сметка |
| fëlliqur (i) | валкан |
| fëmijë | дете |
| festë | иразник |
| fiku | смоква |
| filxhan | филџан |
| fitore | победа |
| flokë | коса |
| floktore | фризерка |
| flori | злато |
| fluturon | полетува |
| fotoaparat | фотографски апарат |
| fotograf | фотограф |
| freskët (e) | свеж |
| frigorifer | фрижидер, ладилник |
| fruth | сипаници |
| ftohtë (i) | студен |
| ftua | дуња |
| fuqishëm (i) | силен |
| furçë | четка |
| furçë dhëmbësh | четка за заби |
| furçë rroje | четкичка за бричење |
| furrë me mikrovalë | микробранова печка |
| fustan | фустан |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| gafore | ракови |
| galeri | галерИЈа |
| garderoba | гардероба |
| gërshërë | ножички |
| gëzof | бунда |
| gëzuar | На здравје! |
| gol | гол |
| gotë | чаша |
| gotë | чашка |
| gram | Грам |
| gramafon | грамафон |
| grip | грип |
| xhajesha | стрина |
| guacë | школки |
| gur në tëmth | камен во жолчка |
| gur në veshkë | камен во бубрег |
| Gusht | август |
| Gëzuar ditëlindjen! | Среќен роденден! |
| Gëzuar ditëlindjen! | Среќен именден! |
| Gëzuar Krishlindjet! | Среќен Божиќ! |
| Gëzuar Vitin e Ri. | Среќна Нова година! |
| gjashtë | шест |
| gjashtëdhjetë | шеесет |
| gjashtëdhjeti (i) | шеесетти |
| gjashtëmbëdhjetë | шеснаесет |
| gjashtëmbëdhjeti (i) | шеснаесетти |
| gjashti (i) | шести |
| gjatë (i) | долг |
| gjellebebëres | готвач |
| gjerdan argjendi | сребрен гердан |
| gjithsesi | секако |
| gjoks | гради |
| gjuha | јазик |
| gjysh | дедо |
| gjyshe | баба |
| gjysma | половина |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| hallvë | алва |
| hamall | носач |
| hekur | пегла |
| helikopter | хеликоптер |
| hënë (e) | понеделник |
| herët në mëngjes | изутрина |
| hidhur (i) | горчлив |
| hidroplan | хидроавион |
| hipodrom | хиподром |
| hollë (i) | тенок |
| hyrje | влез |
| ilaç | лек |
| infarkt | инфаркт |
| infermiere | болничарка |
| infermiere | болничарка |
| informacione | информации |
| intelegjente | интелегентна |
| iriqi deti | морски еж |
| Janar | јануари |
| jashtë | надвор |
| javë | седмица |
| jelek | градник |
| jelek | елек |
| jeshil | зелен |
| jo | не |
| ju bëftë mirë | добар апетит |
| ju lutem | Ве молам |
Fjalor shqip maqedonisht
| ka mjegull | има магла |
| kabinë | кабина |
| kaçka (arrë) | зрев |
| kafe e ftohtë | ладно кафе |
| kafe ekspres | гафе експрес |
| kafe me qumësht | бело кафе |
| kafe me shllak | кафе со шлаг |
| kafe turke | турско кафе |
| kakao | какао |
| kaltër (i) | син |
| kamer | филмска камера |
| kamerier | келнер |
| kameriere | Келнерка |
| kanape | кауч |
| kapar | капар |
| Kapele | капа |
| kapelë republikë | шешир |
| kaproll | елен |
| karat | карат |
| karrige | столица |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| lajthi | лешник |
| lamtumirë | Збогум! |
| laramane | тарено |
| larë në flori (i) | позлатен |
| larg | далеку |
| largët (i) | далечен |
| lart | горе |
| lartë (i) | висок |
| lavatriçe | машина за перење |
| lehtë (i) | лесен |
| lepur | зајах |
| lesh | волна |
| lesh i pastër | чиста волна |
| letër kredie | кредитно писмо |
| leter me vlerë | вредносно писмо |
| leter tualeti | тоалетна хартија |
| librari | книжарница |
| librezë kursimi | штедна книшка |
| liker | ликер |
| limon | лимон |
| limonadë | лимонада |
| lista e çmimeve | Ценовник |
| litër | литар |
| lojra | играчки |
| lojtar | играч |
| luleshtrydhe | јагоди |
| llampë elektrike | сијалица |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| magnetofon | магнетофон |
| madh (i) | голем |
| Maj | мај |
| makarona te trasha | резанци |
| makinë qepje | машина за шиење |
| makinë shkrimi | машина за пишување |
| mall | стока |
| manaferrë | капина |
| manikyr | лак за нокти |
| marrje parash | исплата |
| Mars | март |
| martë (e) | вторник |
| marule | салата зелена |
| mbrëmë | синоќа |
| mbrojtës | бек |
| mbulesë tavoline | чаршав за маса |
| mbyllur (e) | темно |
| më jepni… | дајте ми… |
| me kënaqësi | со задоволство |
| me mëngë’ të gjata | со долги ракави |
| me mëngë te shkurtëra | со куси ракави |
| me plotë afsh | страсна |
| më thoni | речете ми |
| më tregoni | покажете ми |
| më vjen keq | миежал |
| mekanik | механичар |
| mendafsh | свила |
| mëndafsh artificial | вештачка свила |
| mëndafsh natyror | природна свила |
| mënge (me) | со ракави |
| mengë (pa) | без ракави |
| menjëherë | веднаш |
| mërkurë (e) | среда |
| mesnatë | појшоќ |
| metër | метар |
| metër katror | квадратен метар |
| metër kub | кубен метар |
| milimetër | милиметар |
| minutë | Минута |
| mirë | добро |
| mirë (e) | добра |
| mirë (i) | добар |
| mirë se erdhët | добро дојдовте |
| mirë se ju gjetëm | добро ве најдовме |
| mirëdita | добар ден |
| mirëmbrëma | добра вечер |
| mirupafshim | до гледање |
| mish i thatë | пршута |
| mjaltë | мед |
| mjë milion | милион |
| mjek | доктор |
| mobilje | намештај |
| mollë | јаболко |
| motër | сестра |
| muaj | месец |
| mundet | може |
| mushkëri | џигер |
| myshteri | клиент |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| natë | ноќ |
| natën e mirë | добра ноќ |
| ndeshje | натпревар |
| ndihma e shpejtë | итна помош |
| ndihma e shpejtë | срза помош |
| në agim | взори |
| në mbremje | навечер |
| në mëngjes | наутро |
| në mesditë | на пладне |
| nënë | маЈка |
| nëntë | девет |
| nëntëdhjetë | девеесет |
| nëntëdhjeti (i) | деведесетти |
| nëntëmbëdhjetë | деветнаесет |
| nënti (i) | деветти |
| Nëntor | ноември |
| ngadalë | полека |
| ngadalshëm (i) | спор |
| ngjyrë flokësh | боја за коса |
| ngjyrëtrëndafili | розе |
| ngrirë (e) | смрзнат |
| ngrohtë (e) | топол |
| ngrohtë (i) | топол |
| nuk dua | не сакам |
| nuk e di | не знам |
| nuk ka dyshim | нема сомнение |
| nuk shkoj | не одам |
| një | еден |
| një e dhjeta | десетина |
| një e katëta | четвртина |
| një e teta | осмина |
| një e treta | третина |
| një mijë | илјада |
| njëherë | еднаш |
| njëmbëdhjetë | единаесет |
| njëmbëdhjeti (i) | единаесетти |
| njëmijti (i) | илјадити |
| njëmiliarditi (i) | милијардити |
| njëmilionti (i) | милионити |
| njëngjyrëshe | еднобоен |
| njëqind | сто |
| njëqind herë | стопати |
| njëqind mijë | сто илјади |
| njëqindmijti (i) | стоилјадити |
| njëqindti (i) | стоти |
| njëzetë | дваесет |
| njëzeti (i) | дваесетти |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| ombrellë | чадор |
| omletë | омлет |
| opera | опера |
| ora | часовник |
| Ora a saktë | точно време |
| orari i udhëtimit | ред на возење |
| orë me zile | будилник |
| oriz | ориз |
| oriz | рижото |
| pabesë (i) | неверен |
| paç fat | среќно! |
| pagesë | уплата |
| pagesë | плаќање |
| pajisje për kuzhmë | кујнски прибор |
| pajisje sportive | спортска опрема |
| pak | малку |
| pallat | палата |
| pallto | палто |
| pambuk | памук |
| pantallona | панталони |
| papuçe | папучи |
| para buke | предјадење |
| para fjetjes | пред спиење |
| paradite | претпладне |
| parashutë | падобран |
| pardesy | мантил |
| pari (i) | прв |
| pas buke | појадење |
| pas mesnate | по полноќ |
| pasdite | попладне |
| pashijshme (e) | невкусно |
| pasqyrë | огледало |
| pasqyrë | огледало |
| pastë | колачи |
| pastë dhëmbësh | паста за заби |
| pastër (i) | чист |
| pastoj | после |
| pasur (i) | богат |
| patape | компири |
| patë | патка |
| patrulia policore | полициска патрола |
| pelerinë | наметка |
| pelerinë për shi | наметка за дожд |
| pëlhurë | платно |
| pëllumb | гулаб |
| penallti | пенал |
| perde | завеси |
| përforcues | засилувач |
| përherë | секогаш |
| përhimtë (i) | сив |
| përmbajtja | содржина |
| përmendore | споменик |
| përpara | напред |
| përshëndetje | поздрави |
| përzier (e) | мешан |
| pesë | пет |
| pesëdhjetë | пеесет |
| pesëdhjeti (i) | педесетти |
| pesëmbëdhjetë | петнаесет |
| pesëmbedhjeti (i) | петнаесетти |
| pesëqind mijë | петстотини ил |
| pesëqindti (i) | петстоти |
| pesti (i) | петти |
| pilot | пилот |
| pishinë | базен |
| pizhame | пижама |
| pjatë për sallatë | чинија за салата |
| pjatë për supë | чинија за супа |
| pjekur (e) | печен |
| pjepër | диња |
| pjeshkë | кајсија |
| plazh | плажа |
| po | да |
| polic trafiku | сообраќаец |
| policia | полиција |
| porosi | аорачка |
| portier | портир |
| portier | голман |
| portokal | портокал |
| portokalli | портокалоа |
| poshtë | долу |
| postier | nonrrap |
| pozicion jashtë loje | офсајд |
| pranues | примач |
| pranverë | пролет |
| prapa | назад |
| prekshme (e) | чувствителна |
| premte (e) | петок |
| Prill | април |
| prindër | родители |
| pritni, një moment | причекајте за момент! |
| prush (në) | нажар |
| publik | публика |
| pudër | пудер |
| puding | пудинг |
| pulë | кошка |
| pushim | пауза |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| qafa | врат |
| qendërsulmues | центарфор |
| qendra | центар |
| qershi | Иреша |
| Qershor | јуни |
| qilim | тепих |
| qilima | теписи |
| radio | радио |
| radioaparat | радиоапарат |
| raki | Ракија |
| regjisor | режисер |
| rendë (i) | тежок |
| restorant | ресторант |
| reumatizëm | реума |
| ri (i) | нов |
| rol | улога |
| rosë | гуска |
| rum | рум |
| rresht | редица |
| rrip | ремен |
| rrobaqepës | кројач |
| rruga kryesore | главна улица |
| rrugë | улица |
| rrush | грозје |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| sa | колку |
| sanduiç | сендаич |
| sallam | салама |
| sallatë e përzier | мешана салата |
| sallate franceze | француска салата |
| sallatë frutash | овошна салата |
| sallatë greke | грчка салата |
| sallatë jeshile | зелена салата |
| sallatë me vezë | салатасојајца |
| sallatë ruse | руска салата |
| sapun | сапун |
| sardele | сардела |
| sekondë | секунда |
| selino | целер |
| semurë (i) | болен |
| Si ështe koha? | Какво е времето? |
| Si jeni? | Како сте? |
| siguresë | осигурувач |
| simpatike | симпатична |
| sinqertë (e) | искрена |
| skarë (në) | на скара |
| sklerozë | склероза |
| skuadër | тим |
| skumbri | скуша |
| sobë elektrike | електрична печка |
| sobë me gaz | плинска печка |
| sobe nafte | нафтена печка |
| solist | солист |
| sonte | вечерва |
| spinaq | спанаќ |
| spital | болница |
| sportel | шалтер |
| stadium | стадион |
| stjuardesë | стјуардеса |
| stof | штоф |
| sulmues i majtë | лево крило |
| supë pule | пилешка супа |
| sustë | федер |
| suxhuk i hollë | колбаси |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| shall | шал |
| shalqi | лубеница |
| shami | шамивче |
| shekull | век |
| shëmtuar (i) | грд |
| shenja | ознаки |
| sheqer | шеќер |
| shesh | плоштад |
| shijshme | вгусно |
| shitës | продавач |
| shitëse | продавачка |
| shitet | продава |
| shitje me të lirë | распродажба |
| shkoj | одам |
| shkrepëse | запалка |
| Shkurt | февруари |
| shkurtër (i) | кус |
| shpejt | брзо |
| shpejtë (i) | брз |
| shtatë | седум |
| shtatëdhjetë | седумдесет |
| shtatëdhjeti (i) | седумдесетти |
| shtatëmbëdbjetë | седумнаесет |
| shtati (i) | седми |
| Shtator | септември |
| shtunë (e) | сабота |
| shumë | многу |
| shumë e kripur | пресолено |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| taketuke | пепелник |
| taksë poste | поитгарина |
| tani | Гсега |
| tavolinë | масичка |
| taze | пресен |
| të mbetura | остаток |
| teatër | театар |
| tekstil | текстил |
| telefon | телефон |
| telegram | телефама |
| televizior | телевизор |
| temperaturë | температура |
| tepër | премногу |
| terminal | терминал |
| tetë | осум |
| tetëdhjetë | осумдесет |
| tetëdhjeti (i) | осумдесетти |
| tetëmbëdhjetë | осумаесет |
| teti (i) | осми |
| Tetor | октомври |
| tifoz | навивачи |
| ton | тон |
| ton (peshk) | туна |
| top | топка |
| tortë | торта |
| trajner | тренер |
| trangull | краставички |
| trashë (i) | дебел |
| tre | три |
| tre mijë | три илјади |
| tregëtar | трговец |
| trembëdhjetë | тринаесет |
| trembedhjeti (i) | тринаесетти |
| tren ekspres | експресен |
| tren mallrash | парнитоварен |
| tren udhëtarësh | патнички |
| treti (i) | трет |
| tridhjetë | триесет |
| tridhjeti (i) | триесетти |
| tru | мозок |
| tualet | тоалет |
| tualet burrash | тоалет за мажи |
| tualet grash | тоалет за дами |
| tuberkulozë | туберкулоза |
| tumor | тумор |
| tungjatjeta | Здраво! |
| tymosur (e) | чаден |
| thëllëzë | еребица |
| thertore | месарница |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor shqip maqedonisht
| udhë e mbarë | среќен пат! |
| udhëtar | патник |
| ujë mineral | кисела вода |
| ulët (i) | низок |
| unazë ari | златен прстен |
| vagon fjetjeje | спална кола |
| vaj – uthull | масло-оцет |
| vajzë | ќерка |
| vaksinë | вакцина |
| varfër (i) | сиромав |
| varreza | гробишта |
| vaskë | када |
| vathë argjendi | сребрена обетка |
| vegla | алат |
| vëlla | брат |
| verandë | тераса |
| verdhë (i) | жолт…жолта |
| verë | лето |
| verë (pija) | вино |
| vermut | вермут |
| veshkë | бубрег |
| vezë e zier | варенојајце |
| vishnjë | вишна |
| vit | година |
| viti i ri | нова година |
| vjehrra | свекрва |
| vjehrri | свекор |
| vjeshtë | есен |
| vjetër (i) | стар |
| vjollcë | виолетов |
| vogël (i) | мал |
| vula postare | поштенски печат |
| xhaketë | сако |
| xhaxha | чичко |
| zero | Онула |
| zi (i) | ирн |
| zier (e) | варен |
| zier dhe e pjekur (e) | похован |
| zile | ѕвонче |
| zinxhir | синџирче |
| zjarrfikës | цожарникари |
| zog | пиле |
| zonjë | госпоѓо |
| zonjushe | госпоѓице |
| zotëri | господине |
| zyrë informacioni | служба за информации |
Fjalor shqip maqedonisht
Fjalor Shqip Gjermanisht është një fjalor me rreth njëmijë fjalët me kryesore për fillestarët.Kjo listë fjalës është e vlefshme për të gjithë ata që janë te interesuar për të mësuar gjuhën gjermane. Shqipopedia ka bërë dhe po bën një punë shumë serioze në fushën e mësimit të gjuhëve të huaja. Veçanërisht në menyrë autodidakte pasi nxënësi e krijon vetë programin dhe shpejtësinë mësimeve. Për gjuhën gjermane është krijuar edhe një fjalor akoma më i madh, linkun e keni më poshtë. Gjithashtu është krijuar edhe kursi i gjuhës gjermase si dhe mësime me dialogë gjermanisht. Mesim te kendshem!
Për të shkuar të FJALORI GJERMANISHT SHQIP online klikoni këtu
(fjalor me zë, ilustrime dhe lakimet e fjalëve, fjalori më i madh dhe më i mirë i gjuhës gjermane online)
Lista e fjalëve sipas alfabetit:
Fjalor Shqip Gjermanisht
Fjalor Shqip Gjermanisht
|
abetare
|
Fibel (die)
|
|
|
abuzim
|
Mißbrauch (der)
|
|
|
administrim
|
Verwaltung
|
|
|
adoleshent
|
Jugendlicher (der)
|
|
|
adoleshente
|
Jugendliche (die)
|
|
|
adresë
|
Adresse (die)
|
|
|
aeroplan
|
Flugzeug
|
|
|
aeroport
|
Flughafen
|
|
|
afër
|
nah, nahe
|
|
|
afërsisht
|
etwa
|
|
|
ah
|
Buche (die) (der)
|
|
|
ai
|
er
|
|
|
ajo
|
sie
|
|
|
aktor
|
Schauspieler (der)
|
|
|
akullore
|
Eiscreme
|
|
|
album
|
Album (das)
|
|
|
altruizëm
|
Altruismus (der)
|
|
|
ambasada
|
Botschaft
|
|
|
ambicioz
|
ehrgeizig
|
|
|
amfiteatër
|
Amphitheater (das)
|
|
|
anglisht
|
Englisch (das)
|
|
|
aparat-fotografik
|
Fotoapparat (der)
|
|
|
apartament
|
Wohnung (die)
|
|
|
aristokraci
|
Aristokratie (die)
|
|
|
arkeologjik
|
archäologisch
|
|
|
armë
|
Waffe (die)
|
|
|
armik
|
Feind (der)
|
|
|
armike
|
Feindin (die)
|
|
|
arrë
|
Nuss (die)
|
|
|
arrij
|
ankommen
|
|
|
arsim
|
Erziehung (die), Lehre (die)
|
|
|
artist
|
Künstler (der)
|
|
|
artiste
|
Künstlerin (die)
|
|
|
ata
|
sie
|
|
|
atëherë
|
dann, danach
|
|
|
atje
|
dort
|
|
|
atmosferë
|
Atmosphäre (die)
|
|
|
atmosferik
|
atmosphärisch
|
|
|
ato
|
sie
|
|
|
atyre (i)
|
ihre
|
|
|
Austri
|
Österreich (das)
|
|
|
autobiografi
|
Autobiographie (die)
|
|
|
autobus
|
Bus (der)
|
|
|
autodidakt
|
Autodidakt (der)
|
|
|
autonom
|
autonom
|
Fjalor Shqip Gjermanisht
Fjalor Shqip Gjermanisht
|
baba
|
Vater (der)
|
|
|
ballkon
|
Balkon (der)
|
|
|
banesë
|
Wohnung (die)
|
|
|
banjo
|
Badezimmer (das)
|
|
|
banoj
|
wohnen
|
|
|
banor
|
Bewohner (der), Einwohner (der)
|
|
|
barabartë (i)
|
gleich
|
|
|
bardhë (i)
|
weiß
|
|
|
bark
|
Bauch
|
|
|
barkë
|
Boot (das)
|
|
|
bashkë
|
zusammen
|
|
|
batanije
|
Bettdecke (die), Decke (die)
|
|
|
bëj
|
machen
|
|
|
beqar
|
Ledig (der)
|
|
|
beqare
|
Ledig (die)
|
|
|
besnik
|
treu
|
|
|
besoj
|
glauben
|
|
|
beu
|
Bey (der)
|
|
|
biçikletë
|
Fahrrad (das)
|
|
|
bie
|
bringen, fallen, schlagen
|
|
|
biletë
|
Billett (das), Eintrittskarte (die)
|
|
|
birrë
|
Bier
|
|
|
biseda
|
gesprach (das)
|
|
|
bisedoj
|
unterhalten
|
|
|
blej
|
kaufen
|
|
|
blerës
|
Kunde
|
|
|
blerje
|
Einkauf
|
|
|
bletar
|
Imker (der)
|
|
|
blu
|
blau
|
|
|
bojë (ngjyrë)
|
Farbe (die)
|
|
|
bojë gri
|
grau
|
|
|
borë
|
Schnee (der)
|
|
|
breg
|
Küste (die)
|
|
|
bregdet
|
Küste (die), Strand (der)
|
|
|
brenda
|
drinnen, innen
|
|
|
brryll
|
Ellenbogen (der)
|
|
|
budalla
|
dumm, Dummkopf
|
|
|
bukë
|
das Brot (das), die Mahlzeit (die)
|
|
|
bukë e zezë
|
das Schwarzbrot (das)
|
|
|
bukë misri
|
das Maisbrot (das)
|
|
|
bukëpjekës
|
der Bäcker (der)
|
|
|
bukur (i)
|
schön
|
|
|
bukurosh
|
schön
|
|
|
burim
|
Quelle (die)
|
|
|
burrë
|
Mann (der)
|
Fjalor Shqip Gjermanisht
Fjalor Shqip Gjermanisht
|
caktoj
|
bestimmen, festsetzen
|
|
|
ciceron
|
Fremdenführer (der)
|
|
|
cigare
|
Zigarette (die)
|
|
|
cila
|
welche
|
|
|
c’kemi
|
Wie geht’s
|
|
çaj
|
Tee (der)
|
|
|
çantë
|
Tasche (die)
|
|
|
çdo
|
jeder
|
|
|
çelës
|
Schlüssel (der)
|
|
|
çelur
|
offen
|
|
|
çerek
|
Viertel
|
|
|
çfarë
|
was
|
|
|
çmim
|
Preis (der)
|
|
|
çmontoj
|
zerlegen
|
|
|
çorape
|
Strumpf (der)
|
|
|
çorbë
|
Eintopf (der)
|
Fjalor Shqip Gjermanisht
Fjalor Shqip Gjermanisht
|
dajë
|
Onkel (mütterlicherseits)
|
|
|
dal
|
hinausgehen
|
|
|
dal shëtitje
|
spazieren gehen
|
|
|
dardhë
|
Birne (die)
|
|
|
darkë
|
Abendessen (das)
|
|
|
dashur (i)
|
lieber
|
|
|
dashuri
|
Liebe (die)
|
|
|
dashuroj
|
lieben
|
|
|
data
|
Datum
|
|
|
dëborë
|
Schnee (der)
|
|
|
dëgjo
|
Hör zu!
|
|
|
dëgjoj
|
hören, zuhören
|
|
|
depo
|
Lager
|
|
|
derë
|
Tür (die)
|
|
|
dërgim
|
Versand (der)
|
|
|
deri
|
bis
|
|
|
dëshiroj
|
wünschen
|
|
|
det
|
Meer (das)
|
|
|
detyrë
|
Aufgabe (die), Auftrag (der)
|
|
|
detyrë e shtëpisë
|
Hausaufgabe (die)
|
|
|
di
|
wissen
|
|
|
diçka
|
etwas
|
|
|
diell
|
Sonne (die)
|
|
|
diellor
|
solar
|
|
|
dimër
|
Winter (der)
|
|
|
dimëror
|
winterlich
|
|
|
disa
|
einige
|
|
|
ditë
|
Tag (der)
|
|
|
divan
|
Sofa (das)
|
|
|
djalë
|
Junge (der)
|
|
|
djathë
|
Käse (der)
|
|
|
djathtas
|
rechts
|
|
|
dollap
|
Schrank (der)
|
|
|
dordoleci
|
Schneemann (der)
|
|
|
dorë
|
Hand (die)
|
|
|
drejt
|
gerade, zu
|
|
|
drejtor
|
Direktor (der)
|
|
|
drekë
|
Mittagessen (das)
|
|
|
dritare
|
Fenster (das)
|
|
|
dritë
|
Licht (das)
|
|
|
dua
|
lieben, wollen
|
|
|
duhet
|
es ist nötig, dass, man muss, müssen
|
|
|
dukem
|
aussehen, scheinen
|
|
|
dush
|
Dusche (die)
|
|
|
dy
|
zwei
|
|
|
dy mijë
|
zweitausend
|
|
|
dymbëdhjetë
|
zwölf
|
|
|
dyqan
|
Geschäft (das), Laden (der)
|
|
|
dyqind
|
zweihundert
|
|
|
dysheme
|
Fußboden (der)
|
|
|
dyzet
|
vierzig
|
Fjalor Shqip Gjermanisht
Fjalor Shqip Gjermanisht
|
dhe
|
und
|
|
dhëmbi
|
Zahn (der)
|
|
dhjes
|
scheißen
|
|
dhjetë
|
zehn
|
|
dhjetë mijë
|
zehntausend
|
|
dhjetor
|
Dezember (der)
|
|
dhomë
|
Zimmer (das)
|
|
dhomë ndënjeje
|
Wohnzimmer (das)
|
|
dhomë gjumi
|
Schlafzimmer (das)
|
|
dhomë punë
|
Arbeitszimmer (das)
|
|
dhuratë
|
Geschenk (das)
|
|
dhuroj
|
schenken
|
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
e
|
nach
|
|
|
e diel
|
Sonntag (der)
|
|
|
e enjte
|
Donnerstag (der)
|
|
|
e hënë
|
Montag (der)
|
|
|
e martë
|
Dienstag (der)
|
|
|
e mërkurë
|
Mittwoch (der)
|
|
|
e premte
|
Freitag (der)
|
|
|
e shtunë
|
Samstag (der)
|
|
|
e shtunë
|
Samstag (der)
|
|
|
eci
|
laufen
|
|
|
edhe
|
auch
|
|
|
eja
|
Komm!
|
|
|
elefant
|
Elefant (der)
|
|
|
emër
|
Name (der)
|
|
|
emigroj
|
emigrieren
|
|
|
emision
|
Sendung
|
|
|
endacak
|
Streicher (der)
|
|
|
ende
|
noch
|
|
|
enjë
|
Wacholder (der)
|
|
|
era e re
|
neue Zeitrechnung (die), Neuzeit (die)
|
|
|
eskursion
|
Ausflug (der)
|
|
|
ethe
|
Fieber (das)
|
|
|
etnografi
|
Ethnographie (die)
|
|
|
etnologji
|
Ethnologie (die)
|
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
ëhë
|
aha
|
|
|
ëmbëltore
|
die Konditorei (die)
|
|
|
ëngjëll
|
Engel (der)
|
|
|
është
|
ist
|
|
falas
|
kostenlos
|
|
|
faleminderit
|
danke
|
|
|
familje
|
Familie (die)
|
|
|
faqe
|
Gesicht (das)
|
|
|
feja
|
Religion (die)
|
|
|
fëmijë
|
Kind (das)
|
|
|
festiv
|
festlich
|
|
|
fik
|
Feige (die)
|
|
|
fillim
|
Anfang (der)
|
|
|
filloj
|
anfangen, beginnen
|
|
|
filxhan
|
Tasse (die)
|
|
|
fjalë
|
Wort (das)
|
|
|
fjalor
|
Wörterbuch
|
|
|
fjetur (i)
|
ruhig
|
|
|
flas
|
spreche
|
|
|
fle
|
schlafen
|
|
|
fletore
|
Heft (das)
|
|
|
flutur
|
Schmetterling (der)
|
|
|
fole
|
Nest (das)
|
|
|
fotografi
|
Foto (das)
|
|
|
fqinj
|
Nachbar
|
|
|
francez
|
Franzose (der)
|
|
|
frëngjisht
|
Französisch Sprache (das)
|
|
|
freskët (i)
|
frisch
|
|
|
fshat
|
Dorf (das)
|
|
|
fshatar
|
Bauer, Dorfbewohner (der)
|
|
|
fshij
|
kehren, wischen, fegen
|
|
|
ftohtë (i)
|
kalt
|
|
|
fund
|
Boden (der), Ende (das)
|
|
|
fundjavë
|
Wochenende (das)
|
|
|
furrë
|
der Ofen (der), die Bäckerei
|
|
|
furtarr
|
der Bäcker (der)
|
|
|
fus
|
hineinstecken
|
|
|
fushë
|
Ebene (die), Feld (das)
|
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Shqip Gjermanisht
|
garazh
|
Garage (die)
|
|
|
gatshëm (i)
|
hilfsbereit
|
|
|
gazetë
|
Zeitung (die)
|
|
|
genjej
|
belüge, jmd anlügen
|
|
|
gënjeshtar
|
Lügner
|
|
|
gënjeshtër
|
Lüge (die)
|
|
|
gërshërë
|
Schere (die)
|
|
|
gëzohem
|
freuen
|
|
|
Gëzuar!
|
Prost!
|
|
|
gëzuar (i)
|
fröhlich
|
|
|
gic
|
Ferkel
|
|
|
gomë
|
Radiergummi (der)
|
|
|
gorillë
|
Gorilla (der)
|
|
|
gotë
|
Glas (das)
|
|
|
gramatikë
|
Grammatik (die)
|
|
|
gri
|
grau
|
|
|
grua
|
Frau (die)
|
|
|
grup
|
Gruppe (die)
|
|
|
gusht
|
August (der)
|
|
|
guximtar
|
mutig
|
Fjalor Shqip Gjermanisht
Fjalor Shqip Gjermanisht
|
gjalpë
|
Butter
|
|
|
gjashtë
|
sechs
|
|
|
gjashtë mijë
|
sechstausend
|
|
|
gjashtëdhjetë
|
sechzig
|
|
|
gjashtëmbëdhjetë
|
sechzehn
|
|
|
gjashtëqind
|
sechshundert
|
|
|
gjatë
|
während
|
|
|
gjatë (i)
|
lang
|
|
|
gjatë ditës
|
tagsüber
|
|
|
gjelbër (i)
|
grün
|
|
|
gjendem
|
sich befinden
|
|
|
gjerë (i)
|
breit
|
|
|
gjerman
|
deutsch
|
|
|
Gjermani
|
Deutschland (das)
|
|
|
gjermanisht
|
Deutsch (das)
|
|
|
gjethe
|
Laub (das), Zweige (die)
|
|
|
gjimnastikë
|
Gymnastik (die)
|
|
|
gjimnaz
|
Gymnasium
|
|
|
gjithmonë
|
immer, ständig
|
|
|
gjuha gjermane
|
Deutsch (das)
|
|
|
gjuha shqipe
|
Albanisch (das)
|
|
|
gjumë
|
Schlaf (der)
|
|
|
Gjumë të ëmbël!
|
Süße Träume!
|
|
|
gjysh
|
Großvater (der)
|
|
|
gjyshe
|
Großmutter (die)
|
|
|
gjysmë
|
halb, Hälfte (die)
|
Fjalor Shqip Gjermanisht
Fjalor Shqip Gjermanisht
|
ha
|
essen
|
|
|
hallë
|
Tante (die)
|
|
|
hap
|
öffnen
|
|
|
hapur
|
geöffnet, offen
|
|
|
harroj
|
vergessen
|
|
|
hedh
|
werfen
|
|
|
hekuros
|
bügeln
|
|
|
hënë
|
Mond (der)
|
|
|
heq
|
ziehen
|
|
|
hershëm (i)
|
früh
|
|
|
hezitoj
|
zögern
|
|
|
hi
|
Asche (die)
|
|
|
hipi
|
aufsitzen, einsteigen
|
|
|
hirtë (i)
|
grau
|
|
|
histori
|
Geschichte (die)
|
|
|
historian
|
Historiker (der)
|
|
|
hotel
|
Hotel (das)
|
|
|
huaj (i)
|
fremd
|
|
|
hundë
|
Nase (die)
|
|
|
hyj
|
eintreten
|
Fjalor Shqip Gjermanisht
Fjalor Shqip Gjermanisht
|
ik pirdhu
|
verpiss dich
|
|
|
inxhinier
|
Ingenieur (der)
|
|
ja
|
da ist, da sind
|
|
|
jam
|
sein
|
|
|
janar
|
Januar (der)
|
|
|
janë
|
sie sind
|
|
|
jap
|
geben
|
|
|
jashtë
|
außen
|
|
|
jastëk
|
Kissen (das)
|
|
|
javë
|
Woche (die)
|
|
|
javor
|
wöchentlich
|
|
|
je
|
du bist
|
|
|
jemi
|
wir sind
|
|
|
jeni
|
ihr seid
|
|
|
jetë
|
Leben (das)
|
|
|
jetoj
|
leben
|
|
|
jo
|
nein
|
|
|
ju
|
ihr
|
|
|
jug
|
Süden (der)
|
|
|
justifikim
|
Ausrede (die)
|
Fjalor Shqip Gjermanisht
Fjalor Shqip Gjermanisht
|
kabinë
|
Kabine (die)
|
|
|
kafe
|
Kaffee (der)
|
|
|
kafene
|
Cafe
|
|
|
kafshoj
|
beißen
|
|
|
kalendar
|
Kalender (der)
|
|
|
kaloj
|
überqueren, vorbeifahren
|
|
|
kaltër (i)
|
hellblau
|
|
|
kam
|
haben
|
|
|
kambana
|
Glocke (die)
|
|
|
kapele
|
Hut (der)
|
|
|
karrige
|
Stuhl (der)
|
|
|
kartolinë
|
Postkarte (die)
|
|
|
Kasap
|
Metzger
|
|
|
kat
|
Stockwerk (das)
|
|
|
katër
|
vier
|
|
|
katërmbëdhjetë
|
vierzehn
|
|
|
katërqind
|
vierhundert
|
|
|
katror
|
quadratisch
|
|
|
këmbë
|
Fuß (der)
|
|
|
këndoj
|
singen
|
|
|
këngë
|
Lied (das)
|
|
|
këpucë
|
Schuh (der)
|
|
|
keq (i)
|
schlecht
|
|
|
kërcej
|
Tanzen
|
|
|
kërkoj
|
suchen
|
|
|
këtu
|
hier
|
|
|
kilogram
|
Kilogramm (das)
|
|
|
kinema
|
Kino (das)
|
|
|
kjo
|
diese
|
|
|
klient
|
Kunde
|
|
|
kohë
|
Zeit (die)
|
|
|
koleg
|
Kollege
|
|
|
kolege
|
Kollegin
|
|
|
koleksion
|
Kollektion (die), Sammlung (die)
|
|
|
kollë
|
Husten (der)
|
|
|
kolleksion pullash
|
Briefmarkensammlung (die)
|
|
|
kometë
|
Komet (der)
|
|
|
komod
|
gemütlich
|
|
|
komodinë
|
Kommode
|
|
|
kompjuter
|
Rechner
|
|
|
konsultim
|
Gespräch, Beratung, Nachhilfe
|
|
|
kontradiktë
|
Widerspruch (der)
|
|
|
kontroll
|
Prüfung
|
|
|
konvikt
|
Wohnheim (das)
|
|
|
korridor
|
Korridor
|
|
|
korrik
|
Juli (der)
|
|
|
kos
|
Joghurt
|
|
|
kostum
|
Anzug (der), Kostüm (das)
|
|
|
kovë
|
Eimer (der)
|
|
|
krijesë
|
Geschaffenes (das), Schöpfung (die)
|
|
|
krijim
|
Erschaffung (die), Gründung (die)
|
|
|
krijimtari
|
Schaffen (das), Schöpfertum (das)
|
|
|
krim
|
Verbrechen (das)
|
|
|
krye
|
Kapitel (das)
|
|
|
kryqëzim
|
Kreuzung
|
|
|
kthej
|
umdrehen, umkehren, wenden
|
|
|
ku
|
wo
|
|
|
kufizoj
|
begrenzen
|
|
|
kujdes
|
vorsicht
|
|
|
kujt (i)
|
wessen
|
|
|
kumbull
|
Pflaume (die)
|
|
|
kunat
|
Schwager (der)
|
|
|
kunatë
|
Schwägerin (die)
|
|
|
kuptoj
|
verstehen
|
|
|
kuq (i)
|
rot
|
|
|
kur
|
wann, wann, wenn
|
|
|
kurse
|
indessen, während
|
|
|
kush
|
wer
|
|
|
kushëri
|
Cousin
|
|
|
kushërirë
|
Cousine
|
|
|
kushtoj
|
kosten
|
|
|
kushton
|
kosten
|
|
|
kuti
|
Schachtel (die)
|
|
|
kuti poste
|
Briefkasten (der)
|
|
|
kuzhinë
|
Küche (die)
|
|
|
ky
|
dieser
|
Fjalor Shqip Gjermanisht
Fjalor Shqip Gjermanisht
|
laj
|
waschen
|
|
|
lak
|
Falle (die)
|
|
|
Lamtumirë!
|
Lebe wohl!
|
|
|
laps
|
Bleistift (der)
|
|
|
larg
|
entfernt, weit
|
|
|
Largohu!
|
Hau ab!
|
|
|
lart
|
oben
|
|
|
lë
|
lassen, verlassen
|
|
|
lëng
|
saft
|
|
|
lepur
|
hase
|
|
|
letër
|
Brief (der)
|
|
|
lëviz
|
sich bewegen
|
|
|
lëvizje
|
Bewegung (die)
|
|
|
lexoj
|
lesen
|
|
|
libër
|
Buch (das)
|
|
|
lig (i)
|
übel
|
|
|
ligj
|
Gesetz (das)
|
|
|
limon
|
Zitrone (die)
|
|
|
liqen
|
See
|
|
|
lirë (i)
|
billig, frei
|
|
|
lirisht
|
frei
|
|
|
liroj
|
befreien
|
|
|
lodër
|
Spielzeug (das)
|
|
|
lodhur (i)
|
müde
|
|
|
lojë
|
Spiel (das)
|
|
|
lopë
|
Kuh
|
|
|
luaj
|
spielen
|
|
|
lule
|
Blume (die)
|
|
|
luleshtrydhe
|
Erdbeeren
|
|
|
lulëzim
|
Blühen (das)
|
|
|
lulëzim
|
Blüte (die)
|
|
|
lulishte
|
Blumengarten (der), Park (der)
|
|
|
lyej
|
anmalen
|
Der Brief ist eine auf Papier festgehaltene Nachricht, die meist von einem Boten überbracht wird und eine für den Empfänger gedachte persönliche Botschaft enthält. Außerdem kann eine Briefsendung damit gemeint sein. Der Brief besteht meist aus der Angabe zu Ort und Tag des Verfassens, der Anrede, dem Text und der Schlussformel. Der Briefkopf sowie auch die Gestaltung von Geschäftsbriefen wird in Deutschland durch das Deutsche Institut für Normung mit der Norm DIN 5008 geregelt.
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
mace
|
Katze (die)
|
|
|
madh (i)
|
groß
|
|
|
maj
|
Mai (der)
|
|
|
majtas
|
links
|
|
|
makinë
|
Maschine (die)
|
|
|
mal
|
Berg (der), Gebirge (das)
|
|
|
mandej
|
danach, dann
|
|
|
marr
|
nehmen
|
|
|
mars
|
März (der)
|
|
|
martuar (i)
|
verheiratet
|
|
|
matrapaz
|
Schwarzmarkthändler
|
|
|
mbaj
|
behalten
|
|
|
mbaroj
|
beenden
|
|
|
mbasdite
|
nachmittags
|
|
|
mbesë
|
Nichte (auch Enkeltochter)
|
|
|
mbi
|
auf
|
|
|
mbledhje
|
Versammlung
|
|
|
mbrëmje
|
Abend (der)
|
|
|
mbyll
|
schließen
|
|
|
me
|
mit
|
|
|
me dritë
|
hell
|
|
|
Më fal
|
Verzeih mir
|
|
|
më këmbë
|
zu Fuß
|
|
|
me ler rehat
|
lass mich in Ruhe
|
|
|
me mungon
|
ich vermisse dich
|
|
|
me se
|
womit
|
|
|
Më vjen keq!
|
Tut mir Leid!
|
|
|
mekanik
|
Mechaniker (der)
|
|
|
mekanika
|
Mechaniker (die, pl)
|
|
|
mendoj
|
denken
|
|
|
mëngjes
|
Morgen (der)
|
|
|
mëngjes (ushqimi)
|
Frühstück (das)
|
|
|
mensë
|
Mensa (die)
|
|
|
mes
|
Mitte (die)
|
|
|
mesazh
|
Nachricht (die)
|
|
|
mesditë
|
Mittag (der)
|
|
|
mësim
|
Lektion (die), Unterricht (der)
|
|
|
mesnatë
|
Mitternacht (die)
|
|
|
mësoj
|
lernen
|
|
|
mësues
|
Lehrer (der)
|
|
|
mësuese
|
Lehrerin (die)
|
|
|
mi
|
Maus (die)
|
|
|
mik
|
Freund (der)
|
|
|
mik
|
Gast (der)
|
|
|
mikpritës
|
gastfreundlich
|
|
|
mirë
|
gut
|
|
|
mirë (i)
|
gut
|
|
|
Mirë se erdhët!
|
Willkommen!
|
|
|
Mirë se vini!
|
Willkommen!
|
|
|
Mirëdita!
|
Guten Tag!
|
|
|
Mirëmbrëma!
|
Guten Abend!
|
|
|
Mirëmëngjes!
|
Guten Morgen!
|
|
|
Mirupafshim!
|
Auf Wiedersehen!
|
|
|
mish
|
Fleisch (das)
|
|
|
miush
|
mäuschen
|
|
|
mjegull
|
Nebel (der)
|
|
|
mjek
|
Arzt (der)
|
|
|
mjeke
|
Ärztin (die)
|
|
|
modë
|
Mode (die)
|
|
|
mollë
|
Apfel (der)
|
|
|
moral
|
Moral (die)
|
|
|
morale
|
moralisch
|
|
|
mos
|
nicht
|
|
|
mot
|
Jahr (das)
|
|
|
motër
|
Schwester (die)
|
|
|
mrekullueshëm (i)
|
wunderbar
|
|
|
mua (më)
|
mich
|
|
|
muaj
|
Monat (der)
|
|
|
mundshëm (i)
|
möglich
|
|
|
mungon
|
vermissen
|
|
|
mur
|
Mauer (die), Wand (die)
|
|
|
murator
|
Maurer (der)
|
|
|
mut
|
Scheiße (die)
|
|
|
muzikë
|
Musik (die)
|
|
|
mysafir
|
Gast (der)
|
|
|
mysafire
|
Gast (der)
|
|
|
myshteri
|
Kunde
|
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
natë
|
Nacht (die)
|
|
|
Natën e mirë!
|
Gute Nacht!
|
|
|
natyrisht
|
natürlich
|
|
|
ndaloj
|
anhalten, ergreifen, festnehmen
|
|
|
ndarë (i)
|
geschieden
|
|
|
ndej
|
Ruhe (die)
|
|
|
ndërhyrje
|
Einmischung (die), Intervention (die)
|
|
|
ndërkombëtar
|
international
|
|
|
ndërlidhur (i)
|
miteinander verbunden
|
|
|
ndërtoj
|
aufbauen, bauen
|
|
|
ndeshje
|
Aufeinandertreffen (das), Zusammenstoß (der)
|
|
|
ndriçoj
|
leuchten, scheinen
|
|
|
ndryshëm (i)
|
verschieden
|
|
|
ndryshoj
|
abändern
|
|
|
ne
|
wir
|
|
|
në
|
in
|
|
|
ne flasim
|
wir sprechen
|
|
|
në shtëpi
|
zu Hause
|
|
|
nën
|
unter
|
|
|
nënë
|
Mutter (die)
|
|
|
nëntë
|
neun
|
|
|
nëntë mijë
|
neuntausend
|
|
|
nëntëdhjetë
|
neunzig
|
|
|
nëntëmbëdhjetë
|
neunzehn
|
|
|
nëntëqind
|
neunhundert
|
|
|
nëntor
|
November (der)
|
|
|
nëpër
|
durch
|
|
|
nëpër
|
über … hin
|
|
|
nëpunëse
|
Angestellte (die)
|
|
|
nesër
|
morgen
|
|
|
nevojtore
|
Toilette (die)
|
|
|
nga
|
aus, nach, von
|
|
|
nga je
|
woher kommst du
|
|
|
ngadalë
|
langsam
|
|
|
nganjëherë
|
manchmal
|
|
|
ngjis
|
kleben
|
|
|
ngjitje
|
Kleben
|
|
|
ngjyrë
|
Farbe (die), Tinte (die)
|
|
|
ngurroj
|
zögern
|
|
|
nip
|
Neffe (auch Enkelsohn)
|
|
|
notoj
|
schwimmen
|
|
|
nuk
|
nicht, gar nichts
|
|
|
nuk dua
|
ich will nicht
|
|
|
nuk e di
|
weiss ich nicht
|
|
|
nuk fare
|
gar nicht
|
|
|
numër
|
Nummer (die)
|
|
|
nuse
|
Ehefrau (die), Jungverheiratete (die)
|
|
|
nxehtë (i)
|
heiß
|
|
|
nxënës
|
Schüler (der)
|
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
nja
|
ungefähr
|
|
|
një
|
ein, eine, eins
|
|
|
njëmbëdhjetë
|
elf
|
|
|
njëmijë
|
tausend
|
|
|
njëqind
|
hundert
|
|
|
njerëz
|
Menschen
|
|
|
njeri
|
Mensch (der)
|
|
|
njëzet
|
zwanzig
|
|
|
njëzet e dy
|
zweiundzwanzig
|
|
|
njëzet e gjashtë
|
sechsundzwanzig
|
|
|
njëzet e katër
|
vierundzwanzig
|
|
|
njëzet e nëntë
|
neunundzwanzig
|
|
|
njëzet e pesë
|
fünfundzwanzig
|
|
|
njëzet e shtatë
|
siebenundzwanzig
|
|
|
njëzet e tetë
|
achtundzwanzig
|
|
|
njëzet e tre
|
dreiundzwanzig
|
|
|
njoh
|
anerkennen, erkennen, kennen
|
|
oborr
|
Hof (der)
|
|
|
orar
|
Stundenplan (der)
|
|
|
orë
|
Stunde (die), Uhr (die)
|
|
|
ose
|
oder
|
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
pa
|
ohne
|
|
|
paguaj
|
bezahlen, zahlen
|
|
|
pak
|
ein bisschen, ein wenig, wenig
|
|
|
paketoj
|
einpacken
|
|
|
pako
|
Päckchen (das)
|
|
|
palë
|
Paar (das)
|
|
|
panje
|
Blick (der), Sicht (die)
|
|
|
Panonia
|
Pannonien (das)
|
|
|
para
|
vor
|
|
|
paradrekë
|
vormittags
|
|
|
partizan
|
Partisan (der)
|
|
|
pas
|
nach
|
|
|
pasdite
|
nachmittag, nachmittags
|
|
|
pasdreke
|
nachmittags
|
|
|
pastaj
|
danach, dann
|
|
|
pastër (i)
|
sauber
|
|
|
pasticeri
|
Konditorei
|
|
|
pastroj
|
reinigen
|
|
|
pëllumb
|
Taube (die)
|
|
|
pelqej
|
gefallen
|
|
|
pemë
|
Baum (der), Obstbaum (der)
|
|
|
penë
|
Schreibfeder (die)
|
|
|
për
|
für, nach
|
|
|
për në
|
nach
|
|
|
përballë
|
gegenüber
|
|
|
përdor
|
benutzen
|
|
|
përgatit
|
vorbereiten
|
|
|
përgatitje
|
Vorbereitung
|
|
|
perime
|
Gemüse (das)
|
|
|
përpara
|
vorne, vor
|
|
|
përpiqem
|
versuchen
|
|
|
përqendrim
|
Aufmerksamkeit (die)
|
|
|
përrallë
|
Märchen (das)
|
|
|
përse
|
warum
|
|
|
përsëri
|
erneut, wieder
|
|
|
përshëndes
|
grüßen
|
|
|
përshëndetje
|
grüß dich
|
|
|
përshtatshëm (i)
|
passend
|
|
|
përshtypje
|
Eindruck (der)
|
|
|
pesë
|
fünf
|
|
|
pesë mijë
|
fünftausend
|
|
|
pesëdhjetë
|
fünfzig
|
|
|
pesëmbëdhjetë
|
fünfzehn
|
|
|
pesëqind
|
fünfhundert
|
|
|
peshk
|
Fisch (der)
|
|
|
peshoj
|
wiegen
|
|
|
peshqir
|
Handtuch (das)
|
|
|
pi
|
trinken
|
|
|
picë
|
Pizza (die)
|
|
|
pjacë
|
Marktplatz (der)
|
|
|
pjacë
|
Platz (der)
|
|
|
pjek
|
backen
|
|
|
pjesëtim për
|
dividiert (mathematisch), teilen
|
|
|
pjeshkë
|
Pfirsich (der)
|
|
|
pjeshkë
|
Pfirsichbaum (der)
|
|
|
plak
|
alt
|
|
|
plazh
|
Strand (der)
|
|
|
plotësoj
|
ausfüllen, ergänzen
|
|
|
po
|
ja
|
|
|
por
|
aber
|
|
|
porosi
|
Auftrag
|
|
|
poshtë
|
unten
|
|
|
posi
|
gewiß
|
|
|
postë
|
Post (die)
|
|
|
pra
|
also
|
|
|
prandaj
|
deshalb, deswegen
|
|
|
pranë
|
neben
|
|
|
pranim
|
Akzeptanz (die), Annahme (die)
|
|
|
pranoj
|
akzeptieren, annehmen, empfangen
|
|
|
pranverë
|
Frühling (der)
|
|
|
prapa
|
hinten, zurück
|
|
|
prej
|
durch, von
|
|
|
premtim
|
Versprechen (das)
|
|
|
premtoj
|
versprechen
|
|
|
prerëje tërthore
|
Querschnitt (der)
|
|
|
prishur (i)
|
kaputt
|
Ein Päckchen ist die Bezeichnung für ein kleines Paket. In Österreich und der Schweiz hat man nur die Wahl zwischen einem Großbrief oder einem Paket. Das Päckchen gibt es als Small Packet auch bei der Royal Mail. Das Päckchen ist freizumachen und mit der Aufschrift »Päckchen« zu versehen. Der wesentliche Unterschied zum Brief ist neben Zulassung der Rollenform die Beförderung mit der Paketpost statt Briefpost, was insbesondere beim internationalen Versand zu längeren Laufzeiten führen kann.
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
qelq
|
Glas (das)
|
|
qen
|
Hund (der)
|
|
qendër
|
Zentrum (das)
|
|
qëndroj
|
stehen
|
|
qershi
|
Kirschbaum (der), Kirsche (die)
|
|
qershor
|
Juni (der)
|
|
qese
|
Tasche (die), Tüte (die)
|
|
qesh
|
lachen
|
|
qetë
|
still
|
|
qetë (i)
|
ruhig
|
|
qiell
|
Firmament (das), Himmel (der)
|
|
qumësht
|
Milch (die)
|
|
qymyr
|
Kohle (die)
|
|
qytet
|
Stadt (die)
|
|
qytetar
|
Bürger (der)
|
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
radio
|
Radio (das)
|
|
|
raft
|
Regal (das)
|
|
|
raki
|
schnaps
|
|
|
re
|
Wolke (die)
|
|
|
regjistroj
|
einschreiben, registrieren
|
|
|
restorant
|
Restaurant (das)
|
|
|
revistë
|
Zeitschrift (die)
|
|
|
ri (i)
|
jung, neu
|
|
rrafsh
|
Ebene (die), Flachland (das)
|
|
|
rrafshët
|
eben, flach
|
|
|
rrahje
|
Schlagen (das)
|
|
|
rraskapitje
|
Ermüdung (die)
|
|
|
rregull
|
Ordnung (die)
|
|
|
rregulloj
|
aufräumen, ordnen
|
|
|
rreth
|
um … Herum, ungefähr
|
|
|
rri
|
bleiben, stehen, sitzen
|
|
|
rrip
|
Gürtel (der)
|
|
|
rritur (i)
|
erwachsen
|
|
|
rrobë
|
Stoff (der)
|
|
|
rrugë
|
Straße (die)
|
|
|
Rrugë e mbarë!
|
Gute Fahrt!
|
|
|
rrush
|
Weintraube (die)
|
|
|
rruzull
|
Erdball (der), Erdkugel (die)
|
|
|
rrymë
|
Strömung (die)
|
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
s’ (mohuese)
|
nicht
|
|
sa
|
wie viel
|
|
sa keq
|
schade
|
|
sallë
|
Halle (die), Saal (der), Schalterraum (der)
|
|
sandale
|
Sandale (die)
|
|
së bashku
|
gemeinsam, zusammen
|
|
sëmurë (i)
|
krank
|
|
sepse
|
weil
|
|
sfond
|
Hintergrund
|
|
si
|
wie
|
|
Si je?
|
Wie geht’s?
|
|
siguria në punë
|
Arbeitssicherheit
|
|
sigurisht
|
sicherlich
|
|
sinqertë (i)
|
ehrlich
|
|
sirtar
|
Schublade (die)
|
|
sjell
|
bringen
|
|
s’ka gjë
|
Kein Problem.
|
|
sobë
|
der Küchenherd (der), Ofen (der)
|
|
solemn
|
feierlich
|
|
sonte
|
heute Abend
|
|
sot
|
heute
|
|
sotëm (i)
|
heutig, modern
|
|
specialist
|
Fachmann
|
|
spital
|
Krankenhaus (das)
|
|
spiun
|
Spion
|
|
sportel
|
Schalter (der)
|
|
stacion
|
Bahnhof (der), Haltestelle (die)
|
|
stilograf
|
Füller (der), Füllfederhalter (der)
|
|
stilolaps
|
Kugelschreiber (der)
|
|
stinë
|
Jahreszeit (die)
|
|
stomak
|
Bauch (der)
|
|
student
|
Student (der)
|
|
studim
|
Studium (das)
|
|
stufë
|
der Küchenherd (der), Ofen (der)
|
|
supë
|
Suppe (die)
|
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
shaj
|
beleidigen
|
|
|
shall
|
Schal (der)
|
|
|
shami
|
Halstuch (das), Taschentuch (das)
|
|
|
shënim
|
Notiz
|
|
|
shenjë dalluese
|
Merkmal (das)
|
|
|
shëtis
|
spazieren
|
|
|
shëtitje
|
Spaziergang (der), Wanderung (die)
|
|
|
shfajësim
|
Ausrede (die)
|
|
|
shi
|
Regen (der)
|
|
|
shihemi më vonë
|
bis später
|
|
|
shihemi nesër
|
bis morgen
|
|
|
shikoj
|
anschauen, betrachten
|
|
|
shitës
|
Verkäufer (der)
|
|
|
shitëse
|
Verkäuferin (die)
|
|
|
shitje
|
Verkauf
|
|
|
shkëlqyer (i)
|
glänzend
|
|
|
shkoj
|
gehen
|
|
|
shkollë
|
Schule (die)
|
|
|
shkruaj
|
schreiben
|
|
|
shkurt
|
kurz
|
|
|
shkurt (muaji)
|
Februar (der)
|
|
|
shkurtazi
|
kurz und bündig
|
|
|
shkurtër (i)
|
klein, kurz, knapp
|
|
|
shkurtimisht
|
kurz, kurz gesagt, mit wenig Worten
|
|
|
shoh
|
sehen
|
|
|
shok
|
Freund (der), Genosse (der)
|
|
|
shoqe
|
Freundin (die), Genossin (die)
|
|
|
shoqëroj
|
begleiten
|
|
|
shpallje
|
ankündigungen
|
|
|
shpejt
|
schnell
|
|
|
shpesh
|
häufig, oft
|
|
|
shpirt
|
Seele (die)
|
|
|
shpjegoj
|
erklären
|
|
|
shportë
|
Korb (der)
|
|
|
shpresoj
|
hoffen
|
|
|
shqetësohem
|
sich sorgen
|
|
|
shqip
|
albanisch
|
|
|
Shqipëri
|
Albanien (das)
|
|
|
shqiponjë
|
Adler (der)
|
|
|
shqiptar
|
Albaner (der)
|
|
|
shqiptoj
|
aussprechen
|
|
|
shtatë
|
sieben
|
|
|
shtatë mijë
|
siebentausend
|
|
|
shtatëdhjetë
|
siebzig
|
|
|
shtatëmbëdhjetë
|
siebzehn
|
|
|
shtatëqind
|
siebenhundert
|
|
|
shtator
|
September (der)
|
|
|
shtëpi
|
Haus (das)
|
|
|
shtet
|
Staat (der)
|
|
|
shtrat
|
Bett (das)
|
|
|
shumë
|
sehr, viel
|
|
|
shumë keq
|
sehr schlecht
|
|
|
shumë mirë
|
sehr gut
|
|
|
shumëngjyrësh
|
bunt, farbig, farbenfroh
|
|
|
shumëzim për
|
mal (mathematisch)
|
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
treqind
|
dreihundert
|
|
|
tri
|
drei
|
|
|
tri mijë
|
dreitausend
|
|
|
tridhjetë
|
dreißig
|
|
|
trim
|
kühn, mutig, tapfer
|
|
|
trup
|
Körper (der)
|
|
|
tryezë
|
Tisch (der)
|
|
|
tung
|
hallo
|
|
|
Tungjatjeta!
|
Grüß Gott!
|
|
|
turk
|
türkisch
|
|
|
turn
|
Schicht (die)
|
|
|
turni i natës
|
Nachtschicht (die)
|
|
|
turqisht
|
türkisch
|
|
them
|
sagen
|
|
|
thikë
|
das Messer (das)
|
|
|
thikë buke
|
das Brotmesser (das)
|
|
|
thjeshtë (i)
|
einfach
|
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
udhë e mbarë
|
Gute Reise
|
|
|
udhëtim
|
Reise (die)
|
|
|
ujë
|
Wasser (das)
|
|
|
ujk
|
Wolf (der)
|
|
|
unë
|
ich
|
|
|
unë flas
|
ich spreche
|
|
|
universitet
|
Universität (die)
|
|
|
urë
|
Brücke (die)
|
|
|
urrejtje
|
Hass (der)
|
|
|
ushqim
|
Essen (das)
|
|
|
ushqimet
|
Lebensmittel (die)
|
|
|
ushtar
|
Soldat (der)
|
|
|
ushtrim
|
Übung (die)
|
|
|
uzinë
|
Fabrik (die)
|
|
vajzë
|
Mädchen (das)
|
|
|
vakt
|
Zeit (die)
|
|
|
valixhe
|
Koffer (der)
|
|
|
varg
|
Kette (die)
|
|
|
varg poezie
|
Vers (der)
|
|
|
vashdimisht
|
permanent, ununterbrochen
|
|
|
vazhdoj
|
fortfahren, weitermachen
|
|
|
vazhdueshëm
|
laufend
|
|
|
vazo
|
Vase (die)
|
|
|
vdekur (i)
|
tot
|
|
|
vdes
|
sterben
|
|
|
vë
|
legen, setzen, stellen
|
|
|
vë mënjanë
|
aufheben, sparen
|
|
|
vë re
|
beachten, merken, bemerken
|
|
|
vë rregull
|
aufräumen
|
|
|
vëlla
|
Bruder (der)
|
|
|
vëllezër e motra
|
geschwister
|
|
|
vend
|
Land (das)
|
|
|
verbër (i)
|
blind
|
|
|
verdhë (i)
|
gelb
|
|
|
verë
|
Sommer (der)
|
|
|
verë (pija)
|
Wein (der)
|
|
|
vërej
|
bemerken
|
|
|
vërtetë
|
Wahrheit (die)
|
|
|
vërtetim
|
Bestätigung (die)
|
|
|
vështirë (i)
|
schwierig
|
|
|
vështirësi
|
Schwierigkeit (die)
|
|
|
vij
|
kommen
|
|
|
violinë
|
Violine (die)
|
|
|
vit
|
Jahr (das)
|
|
|
vizatoj
|
zeichnen
|
|
|
vizitë
|
Besuch, Untersuchung
|
|
|
vizitoj
|
besuchen
|
|
|
vjeç
|
Jahre
|
|
|
vjehërr
|
Schwiegervater
|
|
|
vjehërra
|
Schwiegermutter
|
|
|
vjeshtë
|
Herbst (der)
|
|
|
vjetër (i)
|
alt
|
|
|
vogël (i)
|
klein
|
|
|
vogelush
|
kleiner
|
|
|
vonë
|
spät
|
Fjalor Gjermanisht Shqip
Fjalor Gjermanisht Shqip
|
xhaxha
|
Onkel (der) (väterlicherseits)
|
|
ylber
|
Regenbogen (der)
|
|
|
yll
|
Stern (der)
|
|
zakon
|
Sitte (die)
|
|
|
zakonshëm (i)
|
gewöhnlich
|
|
|
zambak
|
Lilie (die)
|
|
|
zarf
|
Briefumschlag (der)
|
|
|
zbërthej
|
zerlegen
|
|
|
zbres
|
aussteigen
|
|
|
zë
|
Stimme (die)
|
|
|
zellshëm (i)
|
fleißig
|
|
|
zemër
|
Herz, Schatz, Suesse
|
|
|
zënë (i)
|
beschäftigt
|
|
|
zero
|
null
|
|
|
zëvendës
|
Vertreter, Stellvertreter (der)
|
|
|
zgjuar (i)
|
wach
|
|
|
zi (i)
|
schwarz
|
|
|
ziej
|
kochen
|
|
|
zog
|
Vogel (der)
|
|
|
zonjë
|
Frau [Anrede]
|
|
|
zot
|
Gott (der), Herr (der)
|
|
|
Zvicër
|
Schweiz
|
|
|
zyrë
|
Büro (das)
|
|
zhgënjim
|
Enttäuschung (die)
|
 |
| Fjalori i Muzikës |
Fjalori i Muzikës
A
ADAXHIO
1. Ngadalë, në mënyrë të ngadalshme e të zgjatur (për
mënyrën e ekzekutimit të një pjese). E luaj adaxhio.
2. Vepër muzikore ose një
pjesë e saj me kohë të ngadalshme e të zgjatur.
AHENG
Tërësia e këngëve dhe e melodive popullore,
që këndoheshin e luheshin në raste dëfrimesh dhe që
nuk përfshinin këngët rituale e gojëdhënore. Ahengu
shkodran. Këngë ahengu.
AKORD
Bashkim i harmonishëm i tre ose me shumë tingujve të
njëkohshëm me lartësi të ndryshme. Akord tonik. Vë
në akord. Marr (jap, luaj) disa akorde. Në akord në
përputhje me tingullin e dhënë.
AKORDOHET
Hyn në akord, vihet në akord; akordoj
AKORDOJ
1. Vë në akord telat e një vegle muzikore; sjell në
të njëjtin ton zërat ose veglat muzikore; Akordoj violinën
(mandolinën, pianon). Akordoj veglat. Akordoj zërat.
ALEGRO
1. Në mënyrë të shpejtë e të gjallë (për mënyrën e
ekzekutimit të një pjese). E luaj alegro.
2. Vepër muzikore ose një pjesë e saj me kohë të shpejtë
e të gjallë.
ALTO
1. Zëri i ulët e i thellë i grave ose i fëmijëve në të
kënduar, zëri më i lartë se tenori e më i ulët se
sopranoja; ajo ose ai që këndon me këtë zë.
2. Vegël muzikore me tela, pak më e madhe se violina,
ose vegël muzikore me frymë e regjistrit të ulët.
ANDANTE
1. As shumë shpejt, as shumë ngadalë, shtruar (për
mënyrën e ekzekutimit të një pjese). E luaj andante.
2. Vepër muzikore ose një pjesë e saj me kohë as shumë
të shpejtë, as shumë të ngadaltë.
ARITMI
Çrregullim i ritmit në një pjese muzikore a koreografike.
ARITMIK
Që e ka të çrregullt ritmin; që i mungon
ritmi. Muzikë aritmike. Varg aritmik.
ARMATURË
Tërësia e diezëve dhe e bemoleve, që vihen
pas çelësit për të shënuar shkallën e një pjese.
Fjalori i Muzikës
BAKLLAMA
Lloj tamburaje me tre tela tek. Këngë me bakllama.
I bie bakllamasë.
BALADË
Pjesë muzikore për zëra ose për vegla, që ka
karakter tregimtar e heroik. Këndoi një baladë.
BARDHË
Zë i bardhë, zëri i fëmijëve ose i grave, të cilit i mungojnë
ngjyrat e timbrit.
BARITON
Zëri i burrit ndërmjet tenorit dhe basit; këngëtari që ka
këtë zë; vegël muzikore me frymë që i përgjigjet këtij
zëri. Zë baritoni.
BAS
Zëri më i trashë i burrit në të kënduar; këngëtari që ka
këtë zë; vegël muzikore me frymë ose me tela e
shkallës së ulët, që i përgjigjet këtij zëri; tastet ose telat
e një vegle muzikore, që japin zë të trashë.
BASHKËTINGËLLIM
Tingëllim i përbashkët e harmonik i disa zërave, që
dëgjohen njëkohësisht. Bashkëtingëllimi i telave të
kitarës.
BASHKËTINGËLLON
ingëllon në harmoni së bashku me një tingull tjetër,
dëgjohet në harmoni njëkohësisht me një zë tjetër.
BATERI
Grup daullesh të mëdha e të vogla, të cilave u
bie një muzikant në një orkestër. Luan në bateri.
BEMOL
1. Shenjë e posaçme, që tregon se një notë ulet një
gjysmë toni.
2. Një gjysmë toni më poshtë (për notat). Shkruar në si bemol.
BIGONË
Vegël muzikore popullore, që ka një pipëz dhe dy tyta
prej kocke. I bie bigonës.
BISHTNICË
Vegël muzikore popullore me dy tyta të thadruara në
një copë druri.
BOBËL
Vegël frymore prej briri të gjedhit ose prej një
guaske të madhe të detit, që përdoret zakonisht për të
dhënë një sinjal. Bobël briri. Zëri i boblës. I bie boblës.
BRI
Vegël muzikore në trajtën e një gypi të përkulur
dhe me fund të zgjeruar;
vegël e bërë nga briri i një kafshë, që përdorej për të dhënë
sinjale me zë. Zëri i bririt. I ra bririt.
BUTË
Lahutë (këngë) e butë, këngë lirike.
BUZUK
Vegël muzikore me tela, me bisht të shkurtër e me kasë
të madhe. I bie buzukut.
Fjalori i Muzikës
CELULË
Njësi e thjeshtë e melodisë, që përbëhet
zakonisht nga një masë e vetme; një grup tingujsh
melodikë rreth një theksi; bulëz. Celulë melodike.
CEZURË
Pushim që shënon vendin e ndarjes së ritmit në
një melodi.
CIMBAL
Vegël muzikore, e përbërë nga dy pjata prej bronzi, që
përplasen njëra me tjetrën; çapare. Tingujt e
cimbaleve. I bie cimbalit.
CIMBALIST
Ai që i bie cimbalit.
Fjalori i Muzikës
Fjalori i Muzikës
Ç
ÇAKORDOHET
Prishet akordi një vegle muzikore; Çakordohet pianoja
(violina). I çakordohen telat.
ÇAPARE
Vegël muzikore e përbërë nga dy pjata bronzi që
përplasen njëra me tjetrën; cimbal. Çaparët e bandit.
Tingujt e çapareve. U bie çapareve.
ÇELËS
Shenjë që vihet në krye të pentagramit dhe që
tregon notën, sipas së cilës caktohet shkalla e lartësisë
për notat e tjera të pjesës muzikore. Çelësi i solit.
Çelësat e muzikës.
ÇYR
Lloj mandoline me tetë deri dymbëdhjetë tela. I bie çyrit.
Fjalori i Muzikës
DARABUK
Vegël muzikore në trajtën e një qypi me fund të hapur e
me grykë të gjerë, mbuluar me një lëkurë të nderë, së
cilës i bien me pëllëmbë. I bie darabukut.
DIAPAZON
1. Tërësia e tingujve të një vegle muzikore ose të zërit
nga më i ulëti deri te më i larti. Diapazon i gjerë (i
ngushtë). Diapazoni i zërit.
2. Vegël e vogël prej çeliku, në trajtën e potkoit e me
një dorezë, e cila kur e godasim jep tingullin e notës la.
Diapazon regjistrues. Tingëllimi i diapazonit.
DIEZ
Shenjë e veçantë që vihet para një note dhe që
tregon se zëri duhet ngritur një gjysmë toni më lart.
DIRIGJENT
Dirigjues. Dirigjenti i orkestrës (i korit). Shkopi i dirigjentit.
DIRIGJIM
Puna që bën dirigjuesi i një orkestre, kori etj;
mjeshtëria e dirigjuesit. Arti i dirigjimit. Mëson për dirigjim.
DIRIGJOJ
Drejtoj një orkestër, një kor ose dikë që këndon
a luan me vegël muzikorë në një shfaqje. Dirigjon
orkestrën (korin).
DIRIGJUES
Ai që drejton një orkestër, një kor ose dikë që
këndon a luan me vegël muzikore në një shfaqje.
Dirigjuesi i korit (i orkestrës).
DISONANCË
Tingëllim jo i harmonishëm i dy a me shumë
tingujve të njëkohshëm ose të njëpasnjëshëm, që të
vret veshin; grup tingujsh që nuk tingëllojnë bukur së
bashku; prishja e harmonisë së tingujve. Disonanca e
tingujve. Ka (bën) disonancë.
DO
Nota e parë e shkallës muzikore; shenja për këtë notë.
Nota do.
Fjalori i Muzikës – D
DORËS
Harku i lahutës.
DRAMATIK
Që ka një timbër pak të ashpër, që nuk është
lirik; i fortë, i fuqishëm (për zërin e këngëtarëve). Zë
dramatik. Tenor dramati
DUET
1. Pjesë muzikore për dy vegla ose për dy zëra, që
kanë vija melodike kryesisht me vete. Duet për piano
dhe violinë. Kënduan së bashku një duet.
2. Grup i përbërë prej dy muzikantësh ose prej dy
këngëtarësh. Këndon dueti.
Fjalori i Muzikës
EKZEKUTOJ
Luaj a interpretoj një vepër muzikore. Ekzekutoj një këngë
(një valle). Ekzekutoj me violinë. Ekzekutoj në piano.
ELEGJI
Poezi lirike a pjesë muzikore me përmbajtje të trishtuar,
të përvajshme e plot dhembje shpirtërore. Elegji
politike. Elegjitë e Çajupit (e Nolit).
F
FA
Nota e katërt e shkallës muzikore; shenja për këtë notë.
Çelësi i fasë.
FAGOT
Vegël frymore prej druri, me një gyp të gjatë, të
zgjeruar pak nga fundi e me shumë çelësa, që nxjerr
një zë të ulët. I bie fagotit.
FALS
Që nuk përputhet me tonin, që e prish
melodinë. Nota false. Tingëllim fals.
FANFARË
1. Orkestër e përbërë vetëm prej veglash frymore;
tërësia e muzikantëve të kësaj orkestre; bandë.
Fanfara e brigadës. Tingujt e fanfarës.
2. Vegël muzikore frymore prej tunxhi në trajtën e një
borie të zgjatur.
I bie fanfarës.
3. Melodi e gjallë dhe ritmike, që luhet nga një orkestër
frymore; pjesë muzikore e luajtur nga një bandë, që
shërben si shenjë për fillimin e një ceremonie solemne.
FIGURË
Grup notash ose pjesësh ritmike, që zakonisht
përsëriten; elementi ritmik e melodik në një vepër
muzikore. Figurë muzikore (ritmike, melodike).
FLAUT
Vegël frymore në trajtën e një fyelli e me
katërmbëdhjetë vrima. Melodi për flaut.
I bie flautit.
FRAZË
Pjesë e shkurtër e një vepre muzikore, që
përbën një tërësi me vete ose shpreh një mendim të
plotë muzikor. Frazë muzikore (melodike).
FUSHË
Hapësira midis dy vijave të pentagramit. Fushat
e pentagramit.
Fjalori i Muzikës
GAJDE
Vegël frymore popullore, e përbërë nga një kacek
lëkure, që mbushet me frymë dhe nga dy pipëza druri,
prej të cilave e poshtmja ka disa vrima si fyelli. Kaceku i
gajdes. Valle (melodi) me gajde. I fryn (i bie) gajdes.
GALOP
Valle e vjetër hungareze, me ritëm shumë të
shpejtë; muzika e kësaj valleje.
GAMË
Vargu ngjitës ose zbritës i tetë notave, të
rregulluara sipas radhës së natyrshme të tingujve
brenda një oktave. Gamë muzikore. Gamë ngjitëse
(zbritëse). Gama e tingujve.
GËRNETË
Klarinetë e përshtatur për muzikë popullore. Tingujt e
gërnetës. I bie gërnetës.
GONG
vegël muzikore me goditje, që përbëhet nga një disk prej
metali, të cilit i bihet me një shufër me kokë të veshur.
Goditja e gongut. Tingujt e gongut. I bie gongut.
GRADË
Secili tingull në shkallën muzikore
që shënohet me shifër nga nota e ulët deri në më të
lartën. Grada e parë (e dytë, e tretë…).
GJ
GJUHËZ
Pjesë e disa veglave muzikore me frymë në
trajtën e një flete të hollë e të gjatë, që vihet në pipth
për t’i fryrë. Gjuhëz njëshe (dyshe).
HARK
Shkop druri, me qime kali ose me fije sintetike
të tërhequra fort nga njëri skaj në tjetrin, që përdoret
për t’u rënë veglave me tela; vegël me tela, së cilës i
bien me një mjet të tillë. Harku i violinës (i violonçelit, i
lahutës). Orkestra e harqeve. Melodi harqesh. Pjesë
(koncert) me harqe.
HARMONI
1. Grup tingujsh a zërash të njëkohshëm, që venë
njëri me tjetrin dhe na pëlqejnë kur i dëgjojmë;
bashkëtingëllim i këndshëm zërash a tingujsh.
Harmonia e tingujve (e zërave). Harmoni veglash
muzikore.
2. Pjesë e teorisë së muzikës, që studion akordet
e zërave dhe të tingujve të veglave muzikore; tërësia e
parimeve të këtyre akordeve. Ligjet e harmonisë.
Studion për harmoni.
HARMONIK
Që është ndërtuar sipas parimeve dhe
rregullave të harmonisë (si pjesë e teorisë së muzikës).
Shkallë harmonike. Ndërtim harmonik. Tingëllim
harmonik.
HARMONISHËM
Që tingëllon bukur, që jep tingëllim të këndshëm (për tinguj
e zëra të njëkohshëm). Zëra të harmonishëm. Tinguj të harmonishëm.
HEROIK
Që bën fjalë për trimëritë e guximin e heronjve, që u këndon
bëmave të tyre. Eposi heroik. Poemë heroike. Simfoni (sonatë,
dramë muzikore) heroike.
Fjalori i Muzikës
INSTRUMENTAL
Që është bërë posaçërisht për vegla muzikore, që luhet
me vegla muzikore. Muzikë (pjesë) instrumentale. Koncert
instrumental. Vepra instrumentale.
INSTRUMENTIST
Ai që luan në një vegël muzikore. Instrumentistët
popullorë. Kurs për instrumentistë
INTERMEXO
jesë e vogël muzikore, që luhet me vegla
zakonisht ndërmjet akteve a skenave të një opere; skeç
muzikor me formë të thjeshtë. Intermexo për piano.
INTERVAL
Ndryshimi i një tingulli nga një tjetër që
është më i lartë a më i ulët. Interval prej një toni (prej
një gjysmëtoni). Interval oktave intervali i dy notave të
njëjta në dy oktava që ndjekin njëra-tjetrën.
INTONACION
ota fillestare e një pjese muzikore, me një
lartësi të caktuar, që jepet me zë a me një vegël para
se të nisë të këndohet ose të luhet; tingëllim i veçantë e
karakteristik i një pjese muzikore. Intonacion i përpiktë.
Intonacionet e muzikës (e këngës) popullore.
Fjalori i Muzikës
KABA
1. Iso me zë të trashë. Mbaj kaba.
2. Pjesë muzikore popullore, e shtruar, që luhet
zakonisht me gërnetë ose me violinë.
Kaba përmetare. Kaba me gërnetë (me violinë, me
dajre). Ia mori një kabaje.
KAKOFONI
Keqtingëllim. Krijon (bën) kakofoni. Mënjanoj (zhduk)
kakofoninë.
KANTATË
Pjesë muzikore me karakter solemn, që
këndohet nga një këngëtar a nga disa këngëtarë ose
nga kori, të shoqëruar nga orkestra; këngë korale
solemne; teksti i kësaj pjese muzikore.
KARADYZEN
Tambura me dy ose me katër tela. I binte karadyzenit.
KEQTINGËLLIM
Grup tingujsh që nuk tingëllojnë bukur së
bashku dhe të vrasin veshin
KËNGË
Vjershë që këndohet sipas një melodie dhe që është
një njësi muzikore-letrare.
KOHË
Secila prej nënndarjeve të barabarta të
masës, që përcaktojnë ritmin e pjesës; secila nga
pjesët në të cilat ndahet simfonia, suita, sonata etj. Me
një ritëm të caktuar. Koha tri të katërta. Simfoni në
katër kohë.
KOMPOZOJ
rijoj një pjesë a një vepër muzikore.
Kompozoj një këngë (një operë, një simfoni)
KONTRABAS
Vegël muzikore më e madhe se violonçeli, me tre ose
me katër tela, që nxjerr tinguj më të ulët se të gjitha
veglat e tjera me tela; violina e basit. I bie kontrabasit.
KORDË
Teli i kitarës i mandolinës etj.
KSILOFON
Vegël muzikore, që përbëhet nga disa pllakëza druri me
madhësi të ndryshme, të cilat i godasin me dy çekanë
të vegjël për të nxjerrë tinguj. Pjesë për ksilofon.
KTHESË
Refren.
KUPLET
Këngë satirike me disa vargje të ndara nga një refren,
që vë në lojë e godet veset e të metat e njerëzve dhe
këndohet zakonisht në estradë; refreni që, duke u
përsëritur, jep idenë kryesore të kësaj kënge. Shfaqje
me skeçe e kuplete.
KURDIS
Akordoj; Kurdis kitarën.
Fjalori i Muzikës
LA
Nota e gjashtë e shkallës muzikore; shenja për këtë
notë. Nota la.
LAHUTË
Vegël muzikore e përbërë nga një kasë vezake druri, e
mbuluar përsipër me lëkurë e me bisht të gjatë, që ka
vetëm një fill të komtë ose vetëm një tel dhe që i bien
me hark të përkulur për të përcjellë këngët. Lahuta
shqiptare. Lahuta e malësorit. Lahuta bridashe.
LAJTMOTIV
Motivi kryesor që përsëritet herë pas here në
një vepër muzikore të madhe kur nis një akt, kur
përshkruhet një dukuri e caktuar, kur del në skenë po
ai veprues etj. dhe që e përshkon gjithë veprën duke
lidhur pjesët e saj; tema kryesore. Lajtmotivi i operës (i
simfonisë).
LIRIK
Që tingëllon ëmbël (për zërin e një këngëtari);
që ka ëmbëlsi, që këndon me ndjenjë (për një
këngëtar). Muzikë (këngë) lirike. Artist (këngëtar) lirik
Fjalori i Muzikës
M
MANDOLINË
Vegël muzikore e ngjashme me tamburanë, me katër
palë tela, së cilës i bihet me një fletëz të fortë. I bie
mandolinës. E shoqëroi me mandolinë. Dëgjoheshin
mandolinat.
MADRIGAL
Vjershë e shkurtër ose këngë lirike, kryesisht me
përmbajtje dashurie, kushtuar gruas së zemrës.
MARSH
Pjesë muzikore me ritëm të theksuar, që luhet nga një
bandë zakonisht për të shoqëruar ecjen me hap të
rregullt të një grupi njerëzish (ushtarakësh,
pjesëmarrësish në parakalim etj.).
MARRËS
Ai që ia merr i pari një kënge, zëri i parë në këngët popullore
me shumë zëra; ai që ia merr i pari valles. Marrësi e mbajtësi.
Marrësi i këngës. Marrësi i valles.
MASË
darja e një pjese muzikore në disa pjesë të
barabarta, për të formuar ritmin; takt. Masë muzikore.
Masë e thjeshtë (e përzier, e përbërë, e çrregullt).
MAZURKË
1. Valle popullore polake, që kërcehet tri kohë; muzika
e kësaj valleje.
2. Pjesë e vogël muzikore, që ka ritmin e kësaj
valleje. Mazurkat e Shopenit.
MBAJ
Shoqëroj me zë të dytë ose me iso, ia kthej;
shoqëroj dikë që hedh valle. Njëri ia merr e tjetri ia
mban. Ia mbante vallen
MBAJTËS
Ai që ia mban këngës, zëri i dytë në këngët
popullore me shumë zëra. Marrësi dhe mbajtësi.
MBUSHËS
Zëri i tretë në këngët popullore me shumë zëra.
MEKAM
Melodi.
MELODI
Varg tingujsh të lidhur e harmonikë, që
përbëjnë një njësi të caktuar muzikore (motivin e një
pjese muzikore, të një kënge ose vetë këngën). Melodi
popullore (polifonike). Melodi lirike.
MELODIK
1. Që lidhet me melodinë; që i përket melodisë, i
melodisë. Ana melodike. Vija melodike.
2. Që është harmonik e i këndshëm për veshin; i ëmbël,
që ka melodi
MELODRAMË
Vepër dramatike, në të cilën fjala e
personazheve shoqërohet me muzikë e me këngë
MI
Nota e tretë e shkallës muzikore; shenja për këtë notë.
Nota mi.
MINIATURË
Pjesë e vogël letrare e muzikore (skenë
dramatike, skeç etj.); skicë. Miniaturë teatrale
(dramaturgjike). Miniaturë orkestrale (instrumentale,
pianistike).
MINUET
1. Valle franceze, që kërcehet me ritëm të ngadalshëm;
muzika e kësaj valleje.
2. Pjesë muzikore që përbën kohën e tretë të
sonatave dhe të simfonive. Minuetet e Mocartit.
MOTIV
Njësia më e vogël e më e thjeshtë ritmike e
melodisë, që përbëhet zakonisht nga dy a tre tinguj të
bashkuar në një theks; melodi. Motiv i ëmbël (i bukur).
Motive të gëzuara.
MUZIKË
Art që e pasqyron jetën dhe shpreh ndjenjat,
përshtypjet, mendimet etj. me anë të tingujve të
bashkërenduar në një mënyrë të tillë ritmike që të
tingëllojnë këndshëm, të formojnë një melodi e të kenë
harmoni; tërësia e veprave të këtij arti ose një vepër e
tillë; melodia e një vepre të tillë; krijimtaria muzikore e
një kompozitori; mënyra e veçantë e krijimtarisë së tij
muzikore. Muzikë instrumental muzikë e shkruar për t’u
luajtur me një vegël ose me disa vegla muzikore.
Muzikë vokale muzikë e shkruar për t’u kënduar me zë.
Muzikë korale muzikë e shkruar për kor. Muzikë
simfonike muzikë e kompozuar për orkestër simfonike.
Muzikë popullore (klasike, operistike, e përpunuar).
Muzikë e lehtë muzikë këngësh dhe vallëzimi. Muzikë
dhome muzikë e shkruar për t’u luajtur me një numër të
vogël veglash muzikore në salla të vogla. Muzikë
vallëzimi. Muzikë baleti. Historia (teoria) e muzikës.
Shkollë muzikë. Mësues muzikë. Studion për muzikë.
Ka prirje (ka vesh) për muzikë. Merret me muzikë.
Muzikë e bukur (e ëmbël, e gëzuar). Muzika dhe
fjalët e një kënge. Tingujt e muzikës. Program me
muzikë popullore (të zgjedhur). Muzikë sipas
kërkesave të dëgjuesve.
2. Pjesa e melodisë së një vepre muzikore, e cila luhet
me vegla në dallim nga pjesa që këndohet me zë.
Muzika dhe kënga.
3. Vegël muzikore e vogël, me disa fletëza të metalta në
dy anët e një pllake dhe me një a dy radhë vrimash për
to, së cilës i bien duke i fryrë me gojë. Muzikë goje. I
bie muzikës.
MUZIKOJ
Shkruaj muzikën për një film, për një libret etj.; i vë
muzikën një vjershe, një libreti, një filmi etj.
Fjalori i Muzikës
NGJITËS
Shkallë ngjitëse, shkallë muzikore në të cilën çdo tingull a
zë është më i lartë se ai që gjendet para tij.
NGJYRIM
Shkallë e ndryshme e forcës shprehëse ose e
ëmbëlsisë që u duhet dhënë tingujve në një pjesë
muzikore. Shenjat e ngjyrimit.
NINANANË
epër muzikore me motive e me tema nga
këngët popullore të djepit. Ninananë e njohur.
Kompozoi një ninananë.
NOTË
1. Shenjë që përfaqëson një tingull muzikor sipas
shkallës dhe gjatësisë; vetë tingulli kur këndohet ose
luhet në një vegël;
2. ekst i një vepre
muzikore, i shkruar me këtë shenja; fletë ose fletore me
tekste të pjesëve muzikore.
NJ
NJËTELËSH
Që ka vetëm një tel, me një tel (për veglat muzikore).
Fjalori i Muzikës
OKTAVË
Vargu i tetë notave, që vijnë njëra pas tjetrës
në shkallën muzikore; vija muzikore nga nota më e ulët
deri te nota më e lartë me të njëjtin emër. Një oktavë
më lart (më poshtë). E kalon oktavën.
OKTET
1. Vepër a pjesë muzikore, që luhet me tetë vegla ose
që këndohet me tetë zëra.
2. Grup i përbërë prej tetë këngëtarësh ose
instrumentistësh, të cilët këndojnë një këngë ose luajnë
një pjesë muzikore. Okteti i vajzave. Okteti i estradës (i
vatrës së kulturës, i korit të operës).
OPERETË
Vepër muzikore me përmbajtje gazmore, që luhet në
skenë ku aktorët këndojnë, kërcejnë dhe herë-herë i
recitojnë pjesët e tyre; shfaqja e kësaj vepre në skenën
e një teatri. Regjisor operete. Panë një operetë.
OPERË
Vepër muzikore dramatike, që luhet në skenë me
orkestër e me këngëtarë, e ndërthurur edhe me pjesë
baleti; shfaqja e kësaj vepre në skenën e një teatri;
teatri ku jepen shfaqje të tilla. Operë gazmore
ORGANO
Vegël muzikore me ajër, e cila ka tastiera si pianoja, që
shtypen me dorë e me këmbë. Tingujt e organos. I
binte organos. E shoqëronte me organo.
ORKESTËR
Tërësia e veglave, që përdoren kur luhet një pjesë a
një vepër muzikore; muzikantët që luajnë së bashku një
pjesë a një vepër muzikore, duke u rënë veglave të
ndryshme. Orkestër frymore. Orkestër simfonike.
Orkestra e harqeve. Orkestra e filarmonisë (e
estradës, e teatrit të operës). Vendi i orkestrës.
Drejtuesi (dirigjenti) i orkestrës. Koncert për violinë
dhe orkestër.
ORKESTRAL
Që ka të bëjë me orkestrën, që i përket orkestrës, i
orkestrës; që është për orkestër. Grup orkestral.
Drejtimi (shoqërimi) orkestral. Muzikë orkestrale.
Vepër (pjesë) orkestrale.
Fjalori i Muzikës
PAAKORDUAR
Që nuk i janë vënë telat në akord, që nuk është
akorduar. Violinë (kitarë) e paakorduar.
PARË
Që luan pjesën kryesore, që është kryesori në ekzekutimin
e një vepre muzikore. Violina e parë. Zëri i parë.
PARTITURË
Tërësia e të gjitha pjesëve të një vepre muzikore për
orkestër ose për shumë zëra; libri që përmban këto
pjesë. Partitura e simfonisë.
PAUZË
Pushim i zakonshëm ritmik midis notave; shenjë
me të cilën shënohet ky pushim. Mbaj pauzat!
PERDE
Secila fletë e hollë e metaltë në bishtin e disa
veglave me tel, ku shkelin gishtat për të nxjerrë tinguj të
ndryshëm; çdo ndarje me fletë të tilla.
PËRCJELL
Shoqëroj me një vegël një këngë a një pjesë
tjetër muzikore. Përcjell me lahutë (me sharki). Përcjell
me kitarë (me piano)
PËRDREDHËS
Çelësi i lahutës që shërben për të shtrënguar e liruar telin.
PËRDREDHIM
Dridhje të theksuara të zërit që nxjerr njeriu ose të tingujve të
një vegle muzikore. Përdredhimet e fyellit.
PËRKTHESË
Refren.
PËRPUNUAR
ë është vënë dorë mbi të dhe i janë shtuar
elemente të reja, pa prekur motivin kryesor (zakonisht
për një këngë a valle popullore). Muzikë e përpunuar.
Valle (këngë) të përpunuara.
PIANO
Vegël e madhe muzikore me tastierë, me shumë tela
brenda, të cilët nxjerrin tinguj të ndryshëm kur goditen
nga disa çekiçë të vegjël që lëvizin kur shkelim me
gishta tastet. Mësuesi i pianos. Pjesë për piano (për
violinë e për piano). I bie pianos. Luan (shoqëron) në
piano. Mëson për piano.
PICKOJ
E bëj të dridhet një tel violine, mandoline etj.
duke e kapur me gishtin e madh dhe me treguesin.
PIKË
Shenjë e vogël e rrumbullakët, që vihet pas një
note për t’i shtuar gjysmën e vlerës; shenjë që vihet
sipër një note për të treguar se tingulli duhet të luhet i
shkëputur e i dalluar nga tingujt e tjerë.
PIP
Pjesë e ngushtë ku mbështeten buzët në disa
vegla frymore. Pipi i baritonit
PIPIZANE
Vegël muzikore popullore, e përbërë nga dy pipëza prej
lëkure druri, të cilave u fryjnë si buri. I bie pipizanes.
PJATË
Secili nga disqet prej tunxhi që janë pak të
lugët e që përdoren në orkestër duke i përpjekur njërin
me tjetrin a duke i goditur me diçka. U bie pjatave.
PJESË
Vepër jo e madhe muzikore; një copë nga kjo
vepër muzikore; melodia e kësaj vepre a cope. Pjesë të
lehta (të zgjedhura). Pjesë për violinë dhe orkestër. I
ra një pjese të njohur.
POEMË
Vepër muzikore me formë të lirë, zakonisht me
karakter lirik. Poemë muzikore. Poemë simfonike.
Poemë për violinë.
POLIFONI
Këngë popullore me shumë zëra. Polifonia jonë.
Polifonia popullore. Polifonia e Jugut.
POLIFONIK
1. Që këndohet me shumë zëra. Këngë polifonike.
Melodi (muzikë) polifonike.
2. Që përbëhet nga disa këngëtarë popullore, të cilët
këndojnë së bashku.
POLKË
Valle me ritëm të gjallë e të shpejtë, që kërcehet me
masën prej dy kohësh dhe muzika për këtë valle; pjesë
e vogël muzikore që ka ritmin e kësaj valleje.
POTPURI
Varg këngësh a vallesh, zakonisht popullore, me melodi
të ndryshme, që këndohen ose luhen njëra pas tjetrës;
melodi me motive të ndryshme. Potpuri myzeqare.
Potpuri e melodive të Shqipërisë së Mesme. Potpuri
vallesh popullore. Potpuri motivesh dibrane.
PREKËL
Tast.
PRELUD
Pjesa hyrëse në një vepër muzikore; pjesë e
vogël muzikore, që qëndron më vete. Preludi i
Simfonisë. Prelud për piano.
PUSHIM
Pauzë. Pushim i plotë. Pushim katërsh.
Fjalori i Muzikës
Fjalori i Muzikës
Q
QARË
Pjesë muzikore me melodi të përvajshme, që
luhet zakonisht me ndonjë vegël popullore. E qarë me
fyell (me gërnetë). Ia mori një të qare.
RAPSODI
Pjesë muzikore për vegla ose për t’u kënduar,
që mbështetet në krijimet dhe në motivet popullore të
një vendi. Rapsodi për piano e orkestër.
RE
Nota e dytë e shkallës muzikore; shenja për këtë notë.
Nota re.
RECITAL
Koncert muzikor (me zë ose me vegla) i një artisti të
vetëm. Recital këngësh. Recital në piano (në violinë).
Recitali i këngëtarit. Dha një recital.
REFREN
Strofë, varg a fjalë që përsëritet rregullisht në fund të
pjesëve të një vjershe ose të një kënge. Refren i
shkurtër. Refreni i këngës (i vjershës). Përsëritet si
refren. Mbaron me një refren. Këndoi refrenin.
REGJISTËR
1. Një nga pjesët e shkallës muzikore të një vegle
ose të zërit të njeriut; shtrirja e zërit të një këngëtari.
Regjistër i lartë (i mesëm, i ulët). Regjistri i zërit.
Regjistra të ndryshëm.
2. Tërësia e tasteve ose e gypave të një vegle me
frymë, që japin të njëjtën shkallë muzikore. Regjistri i
fizarmonikës (i organos). Ndërroj (shtyp) regjistrin.
REPLIKË
Pjesë e shkurtër në një copë muzikore, e cila
përsëritet në mënyrë të ndryshme nga një këngëtar ose
me të cilën rifillon një vegël pas një pushimi. Replikë
muzikore. Replika e korit.
RIMARRJE
Copë e një vepre muzikore, që përsëritet edhe
një herë më pas.
RITËM
Lëvizja e rregullt dhe zgjatja e tingujve, që
bëhet në përputhje me njësitë e caktuara të kohës;
zgjatja e rregullt e lëvizjeve të një valleje, që përputhet
me muzikën. Ritëm muzikor. Ritmi i melodisë. Ritmi i
vallëzimit. Me ritëm të shpejtë (të ngadaltë). Ka ritëm.
Mbaj (prish, rregulloj) ritmin. I dha ritmin.
RITMIK
Që ka të bëjë me ritmin, i ritmit; që ka një
ritëm të caktuar. Theksi ritmik. Vargu ritmik. Muzikë ritmike.
RITMIKË
Mënyra e organizimit të ritmit në një poezi
ose në një pjesë muzikore; tërësia e veçorive të ritmit
në një vepër; dega e teorisë së letërsisë dhe e muzikës
që merret me studimin e kësaj mënyre dhe të këtyre
veçorive. Ritmika popullore.
ROMANCË
Pjesë e vogël muzikore me karakter lirik, që
është krijuar sipas fjalëve të një vjershe dhe që
këndohet e shoqëruar me vegla. Romancë për violinë
dhe orkestër. Këndoj një romancë. Luaj një romancë.
Fjalori i Muzikës
SAKSOFON
Vegël fryme prej tunxhi në trajtën e një gypi të lakuar
që vjen duke u zgjeruar në grykë, me çelësa dhe me
një kallam si të klarinetës në pipth. Pjesë për saksofon.
Zëri i saksofonit. I bie saksofonit. Luan në saksofon.
SEKONDË
Largësia prej dy shkallësh në vargun e notave.
Nga do-ja tek re-ja kemi një sekondë.
SERENADË
Pjesë muzikore e shkurtër për zëra ose për
vegla. Serenada e Shubertit.
SI
Nota e shtatë e shkallës muzikore; shenja për këtë
notë. Tingulli (nota) «si». Marr një «si». Teli i sisë.
SIMFONI
Vepër e madhe muzikore për orkestër, e
përbërë prej katër pjesësh që quhen kohë. Simfonia e
parë shqiptare. Koha e parë (e dytë) e simfonisë.
SKERCO
Pjesë e shkurtër muzikore për vegla, me ritëm të
shpejtë dhe të gjallë; kohë e një pjese të madhe
muzikore, që ka ritëm të shpejtë. Skerco simfonike (e
simfonisë, e sonatës). Luajti një skerco.
SOL
Nota e pestë e shkallës muzikore që fillon me «do»;
shenja për këtë notë. Nota sol. Çelësi i solit.
SOLFEZH
1. Ushtrime muzikore, që bëhen duke i emëruar notat e
duke i kënduar sipas tingullit të shënuar për të stërvitur
veshin. Mëson solfezhin.
2. Lëndë mësimore në një shkollë, që jep njohuritë
fillestare për muzikën e në veçanti për notat.
SOLO
Pjesë muzikore që këndohet me zë a luhet në një
vegël nga një njeri i vetëm ose pjesë valleje që
kërcehet nga një kërcimtar me shoqërim ose pa
shoqërim nga artistët e tjerë. Solo baleti. Solo në
piano. Solo për violinë. Këndon një solo nga opera.
SONATË
Vepër muzikore për një ose dy vegla, e përbërë prej tri
ose katër pjesësh me kohë të ndryshme dhe me një
ndërtim të posaçëm të temave. Sonatë për piano.
Sonatë për violinë e piano.
SOPRANO
Zëri më i lartë i grave në të kënduar; këngëtare që ka
këtë zë. Soprano lirike (dramatike). Soprano e operës.
Zë sopranoje.
SUITË
jesë muzikore ose valle të ndryshme të
lidhura së bashku si një vepër nga përmbajtja dhe nga
format e afërta. Suitë vallesh. Suitë baleti. Suitë në tri
kohë.
Fjalori i Muzikës
SHKALLË
Varg tingujsh muzikorë në rend ngjitës ose
zbritës, që përfshin zakonisht një oktavë. Shkallë
muzikorë (melodike, harmonike).
SHOQËROJ
Këndoj ose luaj në një vegël muzikore në
harmoni me dikë që këndon ose luan në një vegël tjetër
të njëjtën këngë a pjesë. Shoqëroj me kitare. I
shoqëroi në piano pianistja e re. Shoqëron kompleksi
i vajzave (orkestra).
SHOQËRUES
Ai që shoqëron me një vegël muzikore dikë që
këndon ose që luan po atë pjesë në një vegël tjetër.
SHTINGËLLOHET
Çakordohet. Është shtingëlluar kitara.
SHUMËZËRËSH
Polifoni.
Fjalori i Muzikës
TAKSIM
Pjesë muzikore me ritëm të lirë, që luhet vetëm me një
vegël, zakonisht në ahengje.
TAKT
Një nga njësitë metrike, në të cilat ndahet një
pjesë muzikore; shenjë grafike në trajtë të një vije
pingule, që vihet në kufijtë e kësaj njësie. Luajti
(këndoi) tri taktet e para.
TAMËRR
Tambura.
TAST
Një nga pllakat e gjata prej fildishi a prej lënde
tjetër, që ka pianoja, fizarmonika etj. dhe që, kur
shtypet, bën të goditet një tel a të hapet një vrimë
brenda veglës e të dalë kështu një tingull; pjesë e
ndarë me petëza metali a fildishi në bishtin e disa
veglave muzikore me tela. Tastet e pianos (e
fizarmonikës, e organos). Tastet e kitarës. U ra
tasteve. Shtyp tastet.
TASTIERË
Tërësia e tasteve të pianos, të fizarmonikës
etj.; pjesa me tastet e këtyre veglave. Tastiera e
pianos (e fizarmonikës, e organos, e kitarës). Lëvizte
gishtat mbi tastierë. Mbylli tastierën e pianos.
TEMË
Motivi themelor i një vepre muzikore ose i një
pjese të saj, mbi bazën e të cilit zhvillohet e gjithë vepra
ose pjesa. Tema muzikore. Tema e parë e kohës së parë.
TEMP
Shkalla e shpejtësisë, me të cilën luhet një
pjesë muzikore a një valle, ritëm; fjala që shënon këtë
shkallë. Temp i shpejtë. Tempi i këngës (i valles).
TENOR
1. Zëri më i lartë a më i hollë i burrit; këngëtari që ka
këtë zë, ai që këndon me këtë zë. Tenor i parë.
Tenorët e korit. Me zë tenori.
2. Vegël muzikore frymore që i përgjigjet nga shkalla
zërit më të hollë të burrit.
TETËSH
Që përbëhet e tëra nga tetë njësi ose që ka një pjesë
me tetë njësi. Tel tetësh tel me tetë fije. Strofë tetëshe
strofë me tetë vargje. Notë tetëshe.
TËRRKAT
Tingëllon ndryshe nga toni i duhur, nuk përputhet me
tonin që kërkohet (për veglat muzikore).
TINGULL
Zë në një lartësi të caktuar, që nxjerr një vegël
muzikore kur i biem. Tingull muzikor. Tingull i ëmbël.
Tinguj të gëzueshëm. Tingujt e violinës (e kitarës, e
fizarmonikës). Nën tingujt e orkestrës. Dëgjohen tingujt
e pianos.
TON
Tingull muzikor; intervali më i madh ndërmjet dy
notave të njëpasnjëshme në gamën muzikore; tingulli
muzikor bazë me të cilin nis një këngë a një vepër tjetër
muzikore. Gama ka pesë tone dhe dy gjysmëtone. Një
ton më lart (më poshtë). I dha tonin korit (orkestrës).
TRANSKRIPTOJ
Përshtat për një vegël a për një zë tjetër një
vepër muzikore, që është shkruar për një vegël a për
një zë të caktuar. Transkriptoi një simfoni.
TH
THEKS
Rritja e forcës në një notë të caktuar të melodisë; shenjë
e posaçme që përdoret për të treguar këtë notë.
Fjalori i Muzikës
Fjalori i Muzikës
U
UT
Vegël muzikore me katër palë tela, si mandolinë e
madhe. I bie utit.
UVERTURË
1. Pjesë për vegla, që luhet në fillim të një opere, të një
baleti, të një filmi etj. si hyrje. Uverturë e bukur (e
njohur). Uverturë e operës (e baletit).
2. Vepër muzikore për vegla, zakonisht në trajtën e një
sonate, që luhet në një koncert. Uverturë orkestrale.
Luajtën një uverturë.
VALS
Lloj vallëzimi, që kërcehet në çifte duke u rrotulluar e
duke lëvizur këmbët tri herë në një anë e tri herë në
anën tjetër; pjesë muzikore me kohë tri të katërta,që
kërcehet në këtë mënyrë; vepër muzikore që ka këtë
ritëm. Tingujt e valsit. Kërcej (luaj) një vals. Marr një
vals.
VARIACION
Ndryshim që i bëhet një melodie a një teme
muzikore, pa prekur elementet kryesore të motivit të
saj. Variacion melodik. Temë me variacione.
VËLLIM
Shkalla e lartësisë a e intensitetit të
tingullit, fuqia e zërit.
VLERË
Zgjatja relative e një note, e një pushimi a e një
toni muzikor. Vlera e notave. Ka vlerën e dy notave (e
një pushimi).
VOKAL
Që ka të bëjë me këngën; që këndon; që është krijuar
për t’u kënduar; zanor. Muzikë (romancë) vokale.
Solist vokal. Kompleks vokal. Interpretim vokal. Arti vokal.
Fjalori i Muzikës
Fjalori i Muzikës
XH
XHAZ
1. Lloj orkestre e përzier, që ka kryesisht vegla frymore
e me goditje dhe që luan pjesë të lehta. Orkestër xhazi.
2. Daulle me disa tambure, të cilave u bien me shkopinj.
I bie xhazit.
ZAMARE
Vegël e vogël frymore, me dy tyta paralele e me gjuhëz,
që bëhet zakonisht prej kashtës së grurit, të thekrës,
prej kallami etj.; fyell. Melodi me zamare. Grupi i
zamareve. I bie zamares. Dëgjohen zamaret.
ZBRITËS
Shkallë zbritëse
ZË
Tingull a tërësi tingujsh që prodhohen në grykën e
njeriut nga dridhja e disa tejzave gjatë kalimit të rrymës
së ajrit nëpër to; të folur me anë të këtyre tingujve të
nyjëtuar. Zë i lartë (i ulët, i dobët, i qartë). Zë i hollë (i
trashë). Zë burrëror (fëminor). Zë i ngjirur. Zë i ëmbël
Zë i bardhë, zëri i fëmijëve ose i grave, të
cilit i mungojnë ngjyrat e timbrit.
ZGJATIM
Gjatësia e një tingulli. Ruan zgjatimin.
ZILE
Çapare, tingëza. Vallja e zileve. U bie zileve.
ZURNA
Vegël muzikore me frymë, si fyelli, që zgjerohet nga
fundi dhe që ka një pipëz të dyfishtë prej kallami e
zakonisht tetë vrima; cyle, surle. I bie zurnasë.
Fjalor Muzikor
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
 |
| Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik |
Lista e fjalëve të fjalorit sipas alfabetit:
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
A
ACETIK
Që ka të bëjë me acidin e uthullës ose me prodhimin e tij, uthullor. Acid acetik acidi i uthullës.
ACETILEN
Gaz pa ngjyrë i përbërë nga karboni e hidrogjeni, që digjet me një dritë të bardhë të fortë e që përdoret për ngjitje, për ndriçim etj. Llambë me acetilen. Ngjitje me acetilen.
ACETON
Lëng i pangjyrë e i avullueshëm, me erë të fortë si të eterit, që përdoret për prodhimin e lëndëve shpërthyese, të mëndafshit artificial etj. dhe si tretës për ngjitjet. Ngjit (tret) me aceton. Pastroj me aceton.
ACID
Bashkim kimik, zakonisht i lëngshëm, me shije të thartë e me veti gërryese, që përmban hidrogjen dhe që me metalet jep kripëra; thartor. Acid sulfurik (borik, acetik…). Acid yndyror (organik …). Acid i fortë (i holluar). Acid akumulatorësh.
ACID
Që përmban acid; që ka vetitë e acidit; thartor. Kripëra acide. Toka acide. Shkëmb acid.
ACIDIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes acidoj Acidimi i tokave. Ruajtja me acidim.
ACIDOHET
Kthehet në acid.
ACIDOJ
Kthej në acid; thartoj; përpunoj me acid. Acidoj pëlhurat.
AKRILIK
1. Acid akrilik: acidi i pangopur më i thjeshtë, i lëngshëm, pa ngjyrë dhe me erë të fortë si të uthullës.
2. Që përmban acid akrilik; që prodhohet ose që përpunohet me acid akrilik. Rrëshirat akrilike. Lesh akrilik. Fije akrilike.
ALKAL
Lëndë e tretshme në ujë, me veti të ngjashme me ato të sodës a të potasit, që del nga bashkimi i kripës me acid dhe që gjendet edhe në hirin e bimëve të djegura. Alkal i lirë. Alkal mineral potas. Alkal i zi.
ALKOOL
Bashkime organike, që dalin nga hidrokarburet duke zëvendësuar një a disa atome të hidrogjenit me grupin prej një atomi oksigjeni e një hidrogjeni. Alkool parësor (dytësor). Alkool druri.
ALUMIN
Metal i bardhë si argjendi, i lehtë e i butë, që përdoret në industri, për tela, për enë, për ndërtimin e aeroplanëve etj. (simboli Al). Enë (lugë) alumini. Tel (fletë) alumini. Uzinë alumini.
AMALGAMË
Lidhje e zhivës me një metal tjetër; përzierje e disa metaleve të shkrira në zhivë. Amalgamë plumbi (argjendi, kallaji).
AMIDON
Lëndë në trajtë kokrrizash, që grumbullohet në farat e drithërave e të bishtajoreve, në patatet etj. dhe nxirret prej tyre si niseshte.
AMON
Grup i përbërë nga azoti dhe hidrogjeni, që nuk gjendet i lirë, por hyn në përbërjen e shumë kripërave, të cilat përdoren gjerësisht në teknikë e në bujqësi. Nitrat amoni. Sulfat amoni.
AMONIAK
Gaz pa ngjyrë, me erë të keqe e të fortë, i cili del nga bashkimi i azotit me hidrogjenin; tretësira e këtij gazi në ujë. Tretësirë amoniaku. Era e amoniakut. Thith amoniak.
AMONIAKOR
Që përmban amoniak; që prodhohet me anën e amoniakut. Ujë (gaz) amoniakor. Plehra amoniakore.
ANHIDRID
Oksid, i cili kur bashkohet me ujë jep një acid. Anhidrid karbonik (sulfurik).
ANILINË
Lëng i helmet i pangjyrë dhe me erë të keqe, që nxirret nga katrani dhe që përdoret për përgatitjen e bojërave, të barnave etj. Bojë aniline.
ANTIMON
Metal i brishtë me ngjyrë si të argjendit, që përdoret në teknikë dhe në mjekësi, zakonisht në lidhje me metale të tjera (simboli Sb).
AR
Metal i rrallë e i çmuar, me ngjyrë të verdhë, që është i butë e punohet mirë dhe që përdoret për të bërë sende zbukurimi, monedha etj. ose si masë e vlerave; flori (simboli Au). Ar i pastër (i kulluar). Shufër ari. Monedhë ari. Medalje (unazë, kupë… ) ari. Fill ari. Minierë ari. Ngjyrë ari. I larë me ar.
ARGON
Element kimik, gaz i plogët, i rrallë, pa ngjyrë e pa erë, që gjendet në ajrin e atmosferës dhe që përdoret zakonisht për mbushjen e llambave elektrike (simboli A). Llamba me argon.
ARGJEND
Metal i rrallë e i çmuar, me ngjyrë të bardhë të shkëlqyer, që punohet lehtë dhe që përdoret për të bërë sende zbukurimi, monedha, enë etj. (simboli Ag). Argjend i pastër. Kupë (lugë) argjendi. Monedhë argjendi. Medalje argjendi. Fill argjendi. Punime argjendi. I larë me argjend. Ngjyrë argjendi.
ARSENIK
1. Element kimik i fortë, me ngjyrë të përhimët e meshkëlqim metalik dhe me veti helmuese, që gjendet nënatyrë në shumë minerale (simboli As).
2. Lëndë shumë e helmet, e përbërë nga ky trup i thjeshtë dhe nga oksigjeni, që përdoret në bujqësi, në industri, në mjekësi etj.; bar minjsh. Arseniku i plumbit.
ASNJANËS
Që nuk jep as reaksion acid, as reaksion bazik. Kripë asnjanëse. Tretësirë asnjanëse.
ASNJANËSIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes asnjanës. Asnjanësimi i acidit me një bazë.
ASNJANËSOJ
heq vetitë acide me anë të reaksionit me një bazë ose anasjelltas. Asnjanësoj një tretësirë
AZOT
Element kimik, gaz pa ngjyrë e pa erë, që përbën pjesën më të madhe të ajrit; nitrogjen (simboli N). Azot i lëngshëm. Azoti i ajrit. Përbërjet e azotit.
AZOTIK
Që përmban azot, që ka në përbërje azot. Pleh azotik. Lëndë azotike. Acid azotik.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
B
BAKËR
Metal me ngjyrë të kuqërreme, që punohet lehtë dhe që është përcjellës shumë i mirë i elektricitetit e i nxehtësisë (simboli Cu). Bakër i kuq. Bakër i pastër. Bakër i petëzuar. Tel bakri. Enë (tepsi, kusi) bakri. Monedhë bakri. Minierë (mineral) bakri. Industria e bakrit. Shkrirja (derdhja) e bakrit. Pasurimi i bakrit. Lidhje bakri. Ngjyrë bakri.
BARIUM
Metal i butë me ngjyrë të argjendtë, që hyn në përbërjen e disa mineraleve dhe kripërat e të cilit përdoren në industri e në mjekësi (simboli Ba). Oksidi i bariumit. Sulfati i bariumit. Kloruri i bariumit. Nitrati i bariumit. Kripërat e bariumit. Tretësirë bariumi.
BASHKIM
Lidhje e atomeve të dy a më shumë elementeve që bëhet në përpjesëtime të caktuara dhe që jep një lëndë me cilësi të reja; lënda që del nga kjo lidhje. Bashkim kimik. Bashkim organik. Reaksione bashkimi.
BAZË
Bashkim kimik, i cili me acide jep kripëra. Bazë e fortë. Bazë e tretshme. Bazë organike.
BAZIK
Që përmban baza; që ka vetitë e bazës. Kripë bazike. Okside bazike. Tokë (shtresë) bazike. Shkëmbinj bazikë. Veti bazike.
BERILIUM
Metal i rrallë me ngjyrë argjendi në të hirtë, shumë i lehtë e i brishtë, që përdoret në industri zakonisht në lidhje me metale të tjera (simboli Be).
BËRTHAMË
Bërthama e molekulës, grup i qëndrueshëm atomesh në një molekulë, që përcakton karakteristikat e saj.
BIKARBONAT
Kripë e acidit karbonik, që përdoret në bujqësi, në industrinë ushqimore etj.; sodë buke. Bikarbonat i sodës (i natriumit) sodë buke. Bikarbonat potasi. Prodhimi i bikarbonatit.
BISMUT
Metal me ngjyrë të argjendtë e me shkëlqim të kuqërremë, që është i brishtë e shkrihet shpejt dhe që përdoret për lidhje metalike (simboli Bi).
BLOZË
Pluhur i zi, që del nga djegia jo e plotë e disa lëndëve dhe që përdoret në industri. Blozë aktive. Blozë shtazore. Blozë për ngjyrosje.
BOR
Element kimik, jometal i fortë, me ngjyrë të zezë, që hyn në përbërjen e disa mineraleve dhe që përdoret në metalurgji e në mjekësi (simboli B). Bor i pastër. Oksidi i borit.
BORAKS
Lëndë kimike kristalore, që del nga bashkimi i acidit borik me sodë dhe që përdoret për të ngjitur metalet, për të prodhuar qelqin, për t’i dhënë shkëlqim porcelanit, në mjekësi etj.
BORIK
Që përmban bor. Acid borik. Alkool borik. Pleh borik.
BROM
Element kimik, jometal,i lëngshëm, i rëndë e helmues, avujt e të cilit kanë ngjyrë të mbyllët dhe erë të fortë e të rëndë (simboli Br). Brom i pastër. Avuj bromi.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
C
CERIUM
Metal i rrallë, i butë e me ngjyrë hekuri, që përdoret në disa lidhje metalike (simboli Ce).
CEZIUM
Metal alkalin shumë, i butë, me ngjyrë të bardhë si të argjendit, që përdoret në qelizat fotoelektrikë dhe në gypat e ndriçimit (simboli Cs).
CIKLIK
Që ka ndërtim unazor, që i ka atomet të vendosura në trajtë unazore. Përbërje ciklike. Grupi i elementeve ciklike.
CILËSOR
Analizë cilësore, studimi i përbërjes së një lënde, duke përcaktuar elementet e saj.
CITRIK
Acid citrik: acid me shije të thartë, që gjendet në frutin e limonit e të disa bimëve të tjera dhe që përdoret në industrinë ushqimore, farmaceutike etj.; acidi i limonit.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Ç
ÇLIROJ
Del jashtë nga përbërja e një trupi a e një organizmi gjatë një procesi. Çlirohen hidrogjen (oksigjen). Çliron nxehtësi.
ÇLIRUAR
Që ka dalë jashtë nga përbërja e një trupi a e një organizmi gjatë një procesi. Hidrogjen i çliruar. Lëndë e çliruar. Energji e çliruar.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
D
DEGAZIM
Veprimi sipas kuptimeve të folje degëzoj.
DEGAZOJ
1. E bëj të padëmshme diçka (vendin, veshjen, armën etj.) që është infektuar nga lëndë helmuese, duke e pastruar atë ose duke përdorur mjete të posaçme. Degazoj vendin (armët).
2. I heq gazin diçkaje, e çliroj nga gazi që ka. Degazoj ujin.
DYATOMIK
Që përbëhet prej dy atomesh (për molekulën e një trupi). Gaze dyatomike.
DYFISH
I dyfishtë. Lidhje dyfishe.
DYFISHTË
Lidhje e dyfishtë, lidhje e dy atomeve të një lënde me dy çifte të përbashkëta elektronesh.
DYOKSID
Bashkim kimik, në të cilin një atom i një elementi kimik lidhet me dy atome të oksigjenit. Dyoksidi i karbonit (i azotit).
DYVALENT
Që e ka valencën dy. Element (metal) dyvalent.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
E
EKSTRAKT
Lëndë që nxirret nga bimët, nga kafshët etj. me anë të proceseve mekanike a kimike. Ekstrakt i lëngshëm. Ekstrakt alkooli. Ekstrakt uthulle. Fabrika e ekstraktit.
EKSTRAKTTANIN
Ekstrakt i lëngshëm që nxirret nga bimë me tanin (si shqemja, valanidhi etj.) dhe që përdoret kryesisht për regjjen e lëkurëve. Prodhimi i ekstrakttaninit. Fabrika e ekstrakttaninit.
ELEKTROLIZË
Zbërthimi i disa lëndëve a trupave në pjesët e tyre përbërëse me anë të rrymës elektrike. Elektrolizë e thatë. Elektroliza e ujit (e bakrit).
ELEMENT Secila nga të njëqind e pesë lëndët e thjeshta të njohura deri me sot, që nuk mund të ndahen në pjesë përbërëse me metoda të zakonshme kimike. Element kimik. Element radioaktiv. Sistemi periodik i elementeve. Klasifikimi i elementeve.
ENË
Enë laboratorike. Enë kulluese.ETER
Lëng i pangjyrë, i djegshëm, shumë i avullueshëm e me një erë të mprehtë i cili përftohet nga bashkimi i alkooleve në mjedis acidi dhe përdoret kryesisht në mjekësi, në parfumeri e në teknikë. Eteret e thjeshta (e përbëra). Thith eter.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
F
FITOHET
Përftohet, del diçka e re (nga bashkimi ose nga shkrirja e dy a me shumë lëndëve). Fitohet alumin.
FLUOR
Element kimik, gaz në ngjyrë të gjelbër në të verdhë dhe me erë shumë të fortë. Tableta fluori. Ujë me fluor.
FORMULË
Formulë kimike. paraqitja e përbërjes molekulare të një lënde kimike dhe e një procesi kimik me simbolet e elementeve e me numrin e atomeve.
FOSFAT
Kripë e acidit fosforik; pleh kimik që përmban kripëra të ndryshme të këtij lloji dhe që përdoret në bujqësi. Fosfati i zinkut. Fosfati i kalciumit. Përdorimi i fosfateve.
FOSFATIK
Që ka të bëjë me fosfatin, që i përket fosfatit, i fosfatit; që përmban fosfat, që përbëhet prej fosfatesh. Mineral fosfatik. Shkëmbinj fosfatikë. Kripëra fosfatike. Pleh fosfatik.
FOSFOR
Element i thjeshtë kimik, helmues, që gjendet në disa minerale, në kocka, në indet e bimëve e të kafshëve etj. dhe që ndrit në errësirë e ndizet lehtë (simboli P.); lëndë me ngjyrë si të kuqe, që përmban këtë element dhe që përdoret për të bërë shkrepëse. Fosfori i bardhë (i kuq). Fosfor radioaktiv. Fosfori i shkrepëseve. Oksidi i fosforit. Djegia e fosforit. Orë me fosfor. Bombë me fosfor.
FOSFORIK
1. Që ka të bëjë me fosforin, që i përket fosforit, i fosforit; që përmban fosfor, që përbëhet prej fosfori; që përmban fosforite. Pleh fosforik. Acid fosforik. Mineral fosforik. Kripë fosforike.
2. Që ndrit vetiu në errësirë; që jep një dritë si ajo e fosforit. Dritë fosforike. Shkëlqim fosforik.
FOSFORIT
Kripë e acidit fosforik, që shërben si lëndë e parë për prodhimin e superfosfatit. Shtresë fosforitesh. Fabrika e pasurimit të fosforiteve.
FUNDËRRESË
Grimca të vogla që bien në fund nga përzierja ose nga tretja e trupave në një lëng; shtresë e një lënde që është formuar nga grumbullimi i grimcave të tilla të vogla. Fundërresa e argjendit. Fundërresa e një përzierjeje.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
G
GURGULLOJ
Fut ajër ose ndonjë gaz tjetër në një lëng, në metal të shkrirë etj. Gurgulloj ajër (metan, gaz).
GURKALI
Bashkim kimik me ngjyrë të kaltër në të gjelbër, që del nga veprimi i acidit sulfurik mbi bakër dhe që përdoret kryesisht për spërkatjen e hardhive, sulfat bakri. Spërkatje me gurkali.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
H – I
HALOGJEN
Secili nga katër elementet kimike (jodi, klori, fluori, bromi) që, kur bashkohen me hidrogjenin, japin acide të paoksigjenuara dhe që gjenden në natyrë vetëm si kripëra; në sh. grupi i këtyre elementeve kimike. Grupi i halogjenëve.
HEKUR
1. Metal i rëndë, me ngjyrë hiri në të argjendtë, që farkëtohet e punohet mirë, përdoret në teknikë e në industri dhe, kur bashkohet me karbon, jep çelik ose gizë (simboli Fe); emërtim i përgjithshëm për çeliqet që kanë pak karbon; prodhim a diçka tjetër që del prej këtij metali.
2. Kripa e këtij metali. Barna me hekur. Spinaqi ka shumë hekur.
HELIUM
Element kimik, gaz i plogët, shumë i lehtë, i tejdukshëm, pa shije e pa erë, që nuk digjet dhe që është mjaft i rrallë në atmosferë (simboli He). Balonë me helium.
HERBICID
Lëndë kimike helmuese (pluhur ose lëng), që përdoret për të zhdukur barërat e këqija në arat e mbjella etj. Herbicidi i grurit. Herbicidet e kullotave. I spërkasin me herbicide.
HIDRAT
Hidroksid
HIDROGJEN
Elementi më i lehtë kimik, zakonisht në trajtën e një gazi pa ngjyrë, pa erë e pa shije, që, kur bashkohet me oksigjenin, formon ujin (simboli H). Hidrogjen i lëngët. Hidrogjen i rëndë. Atomi i hidrogjenit. Djegia e hidrogjenit. Vetitë fizike dhe kimike të hidrogjenit. Bombë me hidrogjen.
HIDROKARBUR
Bashkim kimik që përbëhet vetëm prej karbonit dhe hidrogjenit, karburi i hidrogjenit; vet. sh. klasa e bashkimeve të tilla kimike, ku bëjnë pjesë nafta, benzina, vajguri, bitumi, parafina, kauçuku etj. Hidrokarbur i thjeshtë (natyror). Hidrokarbur i ngopur (i pangopur). Përzierje hidrokarburesh.
HIDROKSID
Trup që del nga bashkimi kimik i oksidit të një metali me ujin. Hidroksidi i aluminit (i potasit, i natriumit, i magnezit, i kalciumit, i hekurit, i zinkut). Hidroksidet e metaleve.
HIDROLIZË
Zbërthimi i bashkimeve joorganike me anë të ujit ose i bashkimeve organike me anë të acideve a të alkaleve të holluara me ujë. Hidroliza e kripës (e celulozës, e amidonit). Metoda e hidrolizës. I bëj hidrolizën.
INORGANIK
Joorganik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
K
KADMIUM
Metal me ngjyrë të bardhë, i shkëlqyeshëm, i butë dhe i përkulshëm si kallaji (simboli Cd). Sulfur kadmiumi. Shufra kadmiumi.
KAFEINË
Lëndë e veçantë që gjendet në kokrrat e kafesë e në disa bimë të tjera dhe që ka veti nxitëse për sistemin nervor, për zemrën, për qarkullimin e gjakut etj. Përmban kafeinë. I hoqën kafeinën.
KALCIUM
Metal i butë me ngjyrë të bardhë në të verdhë dhe i shkëlqyeshëm si argjendi, që është përbërës i kryesor i gurëve gëlqerorë (simboli Ca). Kalcium radioaktiv. Kloruri i kalciumit. Sulfati i kalciumit. Nitrati i kalciumit. Oksidi i kalciumit. I mungon kalciumi.
KALIUM
Metal i butë si dylli, me ngjyrë të bardhë e me shkëlqim argjendi (simboli K). Kloruri i kaliumit pluhur i imët, i bardhë, i ngjashëm me kripën e gjellës, që tretet mirë në ujë dhe përdoret si pleh në bujqësi. Plehrat e kaliumit. Sulfati i kaliumit pluhur i imët, në ngjyrë hiri të çelur, që tretet mirë në ujë dhe përdoret si pleh në bujqësi. Oksidi i kaliumit.
KALLAJ
Metal i butë, me ngjyrë të bardhë në të argjendtë, që shkrin lehtë dhe që përdoret zakonisht për të kallajisur enët e për të ngjitur sende prej metali etj. (simboli Sn). Oksid kallaji. Lidhje kallaji. Fletë kallaji. Minierë kallaji. Ngjit (lyej) me kallaj.
KARBIT
Bashkim i karbonit me një metal, kryesisht me kalciumin. Karbit kokërr. Pluhur karbiti. Llambë me karbit.
KARBOHIDRAT
Bashkime organike të përbëra nga karboni, hidrogjeni e oksigjeni, që gjenden me shumicë në natyrë, sidomos në prodhimet bimore, dhe përbëjnë bazën e gjithë veprimtarisë jetësore të organizmit të njeriut, të kafshës e të bimëve. Grupi (lloji) i karbohidrateve. I pasur me karbohidrate.
KARBON
Element kimik, jometal, që gjendet në natyrë i lirë ose në të gjitha lëndët organike (simboli C). Karbon radioaktiv. Çelik me karbon. Oksid karboni gaz i përbërë nga karboni dhe oksigjeni, pa ngjyrë, pa shije, helmues, që digjet lehtë. Sulfuri i karbonit lëng pa ngjyrë, helmues, me erë si të vezës së prishur, që avullohet shpejt.
KARBONIK
I përbërë nga karboni dhe oksigjeni, që përmban dyoksid karboni. Gaz karbonik gaz pa ngjyrë, më i rëndë se ajri, i tretshëm në ujë dhe helmues; dyoksid karboni. Acid karbonik acid që formohet nga shkrirja e gazit karbonik në ujë, acid i përbërë nga karboni, hidrogjeni e oksigjeni. Ujëra karbonike. Çelik karbonik.
KARBUR
Trup i përbërë që përftohet nga bashkimi i karbonit me metale (me hekurin, me kalciumin etj.). Karbur alumini. Karbur kalciumi.
KATALIZATOR
Lëndë që përdoret për të shpejtuar, për të ngadalësuar ose për të ndryshuar rrjedhën e një reaksioni kimik, por që vetë nuk pëson asnjë ndryshim. Përdorimi i katalizatorëve. Vetitë e katalizatorit.
KAUSTIK
Që ka vetinë të gërryejë, të brejë, të djegë a të prishë indet e gjalla; që ka veti gërryese, që bren një lëndë tjetër. Lëndë kaustike. Veprim kaustik. Sodë kaustike. lëndë e ngurtë me ngjyrë të bardhë, e tretshme në ujë, që ka veti gërryese, thith lagështirën dhe përdoret në industri e në mjekësi.
KLOR
Element kimik, gaz mbytës më i rëndë se ajri, i tretshëm në ujë, me ngjyrë të verdhë në të blertë dhe me veti helmuese e dezinfektuese (simboli Cl).
KLORIK
Acid klorik: tretësirë e përbërë nga hidrogjeni, klori e oksigjeni.
KLORUR
Kripë që përftohet nga bashkimi i acidit klorhidrik me një bazë. Kloruri i natriumit (i potasit). Kloruri i hidrogjenit. Kloruri i zinkut.
KOMBINOJ
Bashkoj dy a më shumë trupa të thjeshtë në një përpjesëtim të caktuar për të përftuar një lëndë të re të përbërë.
KRIPË
Përbërje kimike, formuar nga zëvendësimi i plotë a i pjesshëm i hidrogjenit të një acidi me metal e me njëvlerës të tij. Kripëra organike (joorganike). Kripëra minerale. Kripa e potasit. Kripa e hekurit. Kripa e argjendit.
KROM
Metal i fortë me ngjyrë hiri në të bardhë e me shkëlqim si argjend, që nuk ndryshket në ajër dhe që përdoret zakonisht në industri për të veshur sendet prej metali (simboli Cr). Nxjerrja e kromit. Përpunimi i kromit. Lidhjet e kromit. Industria e kromit. Minierë kromi. Minerali i kromit.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
L
LEHTË
Elementet e lehta, elemente që kanë peshë atomike të vogël.
LIDH
Bashkoj grimcat e një elementi kimik me ato të një tjetri dhe i ndryshoj gjendjen e tij të lirë (në kiminë joorganike); bashkoj një element kimik me një tjetër (në kiminë organike). Lidh kimikisht.
LIDHEM
I bashkohen grimcat (një elementi kimik) me ato të një tjetri dhe ndryshon gjendja e tij e lirë. Lidhen kimikisht. Hidrogjeni lidhet me oksigjenin dhe jep ujin.
LIDHJE
Përzierje e ngurtë a e lëngët, që është fituar nga shkrirja e një metali me metale të tjera (ose me shtesa elementesh që nuk janë metale) dhe që ka veti të tjera fizike a kimike. Lidhje metalike. Lidhje shumë të forta (shumë të buta). Bronzi (tunxhi) është lidhje.
LIRË
Që nuk është në lidhje kimike me diçka tjetër; që është ndarë nga atomet duke u zhvendosur në hapësirën midis dy atomeve. Gaz (oksigjen, azot, squfur) i lirë. Elektron i lirë. fiz.
LIROHEM
Del jashtë, çlirohet. Lirohet nxehtësi (energji).
LIROJ
Lëshon diçka nga vetja, e nxjerr jashtë, çliron. Liron energji (nxehtësi).
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
M
MAGNEZ
Metal i butë e i lehtë, që ka ngjyrë të bardhë në të argjendtë dhe që digjet në ajër me një flakë verbuese (simboli Mg). Magnez i pastër. Oksid magnezi. Silikat magnezi.
MANGAN
Metal shumë i fortë me ngjyrë të bardhë në të hirtë, që gjendet në natyrë në trajtë oksidi, shkrin në temperaturë të lartë dhe përdoret kryesisht për prodhimin e çelikut e të gizës (simboli Mn). Mangan i shkrirë. Lidhje mangani.
MERKUR
Metal i lëngët në temperaturë të zakonshme, me ngjyrë të bardhë si të argjendit dhe me shkëlqim të fortë, që përdoret në mjekësi, në industri etj.; zhivë (simboli Hg). Oksidi i merkurit. Kripërat e merkurit. Llambë me merkur.
METAL
Trup i thjeshtë (si alumini, ari, bakri, hekuri, plumbi etj.) që është kryesisht në gjendje të ngurtë, i qëndrueshëm, i fortë e me shkëlqim të veçantë dhe që zakonisht petëzohet dhe e përcjell mirë nxehtësinë e elektricitetin. Metal i lehtë (i rëndë). Metal i pastër (i përzier). Metal i rrallë (i çmuar). Metal i petëzuar (i shkrirë). Metale të zeza hekuri, çeliku, giza, kromi etj. Metale me ngjyrë alumini, kallai, plumbi, zinku etj. Metale të çmueshme (fisnike) ari, argjendi, platini. Metal i bardhë. Industria e metaleve. Shufra metali. Punimi (përpunimi) i metaleve.
METALOID
Jometal.
METAN
Gaz natyror i thjeshtë, pa ngjyrë e pa erë, më i lehtë se ajri, që formohet nga shpërbërja e lëndëve organike nëpër këneta e në miniera qymyrgurore dhe që ndizet lehtë; gaz që formohet nga bashkimi i karbonit me hidrogjenin.
MIKROELEMENT
Element kimik (si bakri, bori, jodi, flori, magnezi, zinku etj.), që gjendet në trajtë gjurme në organizmat shtazore e bimore. Studimi (përdorimi) i mikroelementeve. Perimet përmbajnë mikroelemente shumë të dobishme për shëndetin e njeriut. Njeriu mikroelementet i merr me anën e ushqimeve.
MOLEKULAR
Që ka të bëjë me molekulën; që i përket molekulës, i molekulës. Pesha molekulare. Formula molekulare. Shtypja (tërheqja) molekulare. Fizika molekulare. Teoria molekulare.
MOLEKULË
Grimca më e imët e një lënde, që përbëhet nga atome dhe që mund të veçohet e të ruajë vetitë: kimike themelore të kësaj lënde. Molekula e hidrogjenit (e gazit karbonik). Molekula e një lënde të thjeshtë (e një lënde të përbërë). Lëvizja (shpejtësia) e molekulave.
MOLË
Bar mole, naftalinë
MOLIBDEN
Metal i rrallë dhe i rëndë, në ngjyrë të bardhë si të argjendit, që përdoret në mjaft lidhje metalike, sidomos në përgatitjen e çeliqeve me cilësi e me qëndrueshmëri të lartë. Mineral molibdeni. Çelik me molibden.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
N
NATRIUM
Metal i butë me ngjyrë të bardhë si të argjendit, që nuk gjendet i lirë në natyrë dhe që nxirret kryesisht nga kripa e gjellës (simboli Na). Kloruri i natriumit kripa e gjellës. Fosfati i natriumit.
NDAJTHITH
Thith (një trup i ngurtë) në sipërfaqen e vet pjesëza gazi, avujsh ose lëndësh të tretura. Ndajthith një gaz.
NEON
Element kimik, gaz i plogët, i rrallë, pa ngjyrë e pa erë, që përdoret zakonisht në llambat për ndriçim (simboli Ne). Llambë (gyp, tub) me neon. Reklama (shkronja) neoni.
NEUTRALIZIM
Asnjanësim. Reaksion neutralizimi.
NGIJ i shtie një lëngu ose tretësire sasinë më të madhe të një lënde tjetër që mund të shkrihet në të.NGOP
i shtie një lëngu ose një tretësire sasinë më të madhe të një lënde tjetër mund të shkrihet në të. Ngop një lëng.
NGOPUR
Që ka thithur aq sa nuk merr më; që përmban sasinë më të madhe të një lënde tjetër që mund të tretet në të. Tretësirë e ngopur. Hidrokarbure të ngopura.
NGULITËS
Lëndë që përdoret për t`i dhënë qëndrueshmëri bojës mbi fijet e ngjyera, fiksues. Ngulitës ngjyre.
NGJITSHMËRI
Veshtulli.
NIKEL
Metal i petëzueshëm me shkëlqim si të argjendit, që shkrin në temperaturë të lartë, i qëndron mirë ndryshkut dhe përdoret për të përgatitur çelik special, për të veshur sendet prej metal i etj. (simboli Ni). Mineral nikeli. Veshje me nikel.
NITRAT
Kripë e acidit nitrik. Nitrat argjendi. Nitrat natriumi. Nitrat amoni.
NITROGJEN
Azot (simboli N). Kripëra acide të nitrogjenit.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
NJ
NJËATOMËSH
Njëatomik.
NJËATOMIK
Që përbëhet vetëm prej një atomi (për molekulën e një trupi). Gazet e rralla janë njëatomike.
NJËBAZIK
Që ka vetëm një atom hidrogjen, i cili mund të zëvendësohet nga një atom i një metali (për acidet). Acid njëbazik.
NJËVALENT
Që e ka valencën 1. Element njëvalent. Hidrogjeni është njëvalent.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
O
OKSID
Bashkim kimik që del nga veprimi i oksigjenit mbi një metal a mbi një lëndë tjetër. Oksid i ngurti (i lëngët, i gaztë). Oksid alumini (bakri, hekurt, karboni, natriumi, plumbi, zinku). Shtresë oksidi.
OKSIDIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes oksidoj.
OKSIDOHET
Bëhet bashkimi kimik i një metali a i një lënde tjetër me oksigjenin dhe jep një oksid; kthehet në oksid; ndryshket. Oksidohet hekuri.
OKSIDOJ
Bëj të oksidohet; vepron mbi një metal a mbi një lëndë tjetër dhe e kthen në oksid; ndryshk; I oksidon metalet.
OKSIGJEN
Element kimik, gaz pa ngjyrë, pa erë e pa shije, i cili përbën rreth një të pestën e ajrit, është i domosdoshëm për frymëmarrjen e për djegien dhe, kur bashkohet me hidrogjenin, formon ujin (simboli O). Oksigjen i lirë. Oksigjen i lëngët. Oksigjeni i ajrit (i ujit). Drita (flaka) e oksigjenit. Atomet e oksigjenit. Ujë oksigjeni.
OKSIGJENUAR
Që ka në përbërjen e vet një sasi të rritur a të përqendruar të atomeve të oksigjenit; që është zbardhur ose është zverdhur me bashkime të tilla kimike, të cilat e kanë të rritur numrin e atomeve të oksigjenit. Bashkimet e oksigjenuara. Ujë i oksigjenuar. ujë që ka në përbërjen e vet një atom oksigjen më shumë se uji i zakonshëm. Flokë të oksigjenuar.
OZON
Gaz pa ngjyrë, me erë të fortë e të pakëndshme, i cili ka veti oksiduese dhe përdoret për të pastruar mirë plagët ose sendet e tjera. Ozon i gaztë (i lëngët) Shtresë ozoni.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
P
PANGOPUR
Që nuk ka thithur ujë aq sa duhet; që përmban sasi të pakët të një lënde tjetër të tretshme në të. Acide të pangopura. Avuj të pangopur. Hidrokarbure të pangopura
PARAFINË
1. Lëndë e ngurtë me ngjyrë të bardhë si të tejdukshme, e patretshme në ujë, që nxirret nga përpunimi i naftës, i torfës, i qymyrit etj., shkrin në temperaturë të ulët dhe përdoret për të bërë qirinj, në mjekësi, në teknikë etj. Qirinj parafine. Vaj parafine. Letër parafine letër e lyer me këtë lëndë që të mos përshkohet nga uji.
2. Bashkime organike, që përbëhen vetëm nga karboni e hidrogjeni, hidrokarbure të ngopura.
PAZBËRTHYESHËM
Që nuk mund të ndahet në përbërësit e vet me anë të një reaksioni kimik; që s’mund të shpërbëhet. Lëndë e pazbërthyeshme. Është i pazbërthyeshëm.
PERIODË
Rendi i elementeve kimike, që fillon me një metal alkalin e mbaron me një gaz të plogët.
PERIODIK
Ligji periodik kim. Ligji që shpreh vetitë e elementeve kimike dhe të përbërësve të tyre sipas strukturës së atomeve. Sistemi periodik (i elementeve) Klasifikimi natyror i elementeve që bazohet në ligjin periodik.
PËRBËRË
Trup i përbërë, trup i formuar nga disa elemente më të thjeshta. Substancë e përbërë, substancë e formuar nga disa lëndë
PËRQENDRIM
Sasia e një lënde të shkrirë në një vëllim të caktuar tretësire. Përqendrim normal (i lartë). Llojet e ndryshme të përqendrimit të tretësirave.
PIGMENT
Lëndë e posaçme ngjyruese, zakonisht në trajtën e një pluhuri të hollë. Pigment ngjyrues natyror (artificial). Pigment i kuq për bojëra.
PIPËZ
Gyp i vogël prej qelqi, që përdoret për të marrë pak lëng nga një enë, zakonisht duke e thithur. Pipëz e shkallëzuar.
PLATIN
Metal i çmuar e shumë i rëndë, i butë si ari, me ngjyrë hiri në të bardhë, që shkrin në temperaturë të lartë e nuk ndryshket dhe që përdoret për të bërë sende zbukurimi, enë kimike etj. (simboli Pt). Minierë platini. Fletë (shtresë) platini. Penë me majë platini.
PLUMB
Metal i butë e shumë i rëndë, me ngjyrë hiri në të kaltërreme, që përpunohet pa vështirësi dhe përdoret gjerësisht në industri e në teknikë, për të veshur enë e aparate kimike etj. (simboli Pb). Tel plumbi. Kube plumbi. Kripëra plumbi. Bojë (ngjyrë) plumbi. Minierë plumbi. Nxjerrja e plumbit. E veshën me plumb.
PLUTONIUM
Metal që nxirret në mënyrë artificiale nga mineralet e uraniumit, ka veti radioaktive dhe përdoret për të përftuar energji bërthamore (simboli Pu). Plutonium i pastër. Bombë me plutonium.
POTAS
Kalium. Kloruri i potasit. Sulfati i potasit.
POTASË
Lëndë e ngurtë kokrrizore, në ngjyrë të bardhë e me veti gërryese, që përftohet nga hiri i drurit ose nga kloruri i kaliumit dhe që përdoret për prodhimin e plehrave kimike, të sapunit etj.; secila nga kripërat e kaliumit që përdoret në industri për qëllime të ndryshme. Potasë kaustike pluhur në ngjyrë të bardhë ose të verdhë, shumë gërryes, që shkrihet me lehtësi në ujë dhe përdoret për prodhimin e sapunit.
POTASIK
Që ka të bëjë me potasin, që i përket potasit, i potasit; që përbëhet prej potasit. Plehrat potasike. Sulfat potasik. Sapun potasik. Plehërim potasik.
PRECIPITIM
Dukuri kimike kur një lëndë e patretshme kullon e bie në fund.
PRECIPITON
Bie në fund të një tretësire a të një ene (për thërrmija të patretshme në lëngje); kullon, fundërron.
PROVËZ
Enë qelqi në trajtën e një gypi, zakonisht të shkallëzuar, që përdoret për punë laboratorike; epruvetë. Provëz me tretësirë. Mbushi provëzën. Hodhi ujë në provëz.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
R
RADIUM
Metal shumë radioaktiv, me ngjyrë të bardhë të ndritshme, që nxirret nga disa minerale të uraniumit dhe që përdoret në mjekësi, për rrezatime etj. (simboli Ra).
REAGON
Hyn në veprim me një lëndë tjetër.
REAKSION
Bashkëveprim midis dy a më shumë lëndëve gjatë shndërrimeve kimike. Reaksion kimik. Reaksion shkëmbimi (zëvendësimi, zbërthimi). Reaksion acid Reaksion zinxhir, shndërrim kimik ose zbërthim i pandërprerë i elementeve dhe i lëndëve, gjatë të cilit produktet e zbërthimit marrin pjesë në procesin e mëtejshëm;
REAKTIV
Lëndë që merr pjesë në një reaksion kimik dhe që duke u bashkuar me një lëndë tjetër jep mundësinë të zbulohet prania dhe sasia e kësaj në një përbërje që analizohet. Reaktiv kimik. Shishet e reaktivëve. Përdorimi i reaktivëve.
REAKTIV
Që shërben si reaktiv gjatë analizave kimike për të përcaktuar praninë dhe sasinë e një lënde në një përzierje. Lëndë reaktive.
RËNDË
Elementet e rënda, elemente, që kanë peshë atomike të madhe.
RRËNJË
Grup me atome në molekulat e lëndëve kimike, që merr pjesë në reaksionet pa u ndryshuar. Rrënjë kimike. Rrënjë acide (bazike).
RRËNJOR
Grup atomesh të lidhura ndërmjet tyre brenda një molekule, të cilat e ruajnë këtë lidhje dhe vetitë e tyre gjatë ndryshimeve që pëson molekula në përbërje të ndryshme.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
S
SAPUN
1.Lëndë e prerë në kallëpe ose lëng i trashë a pluhur, që përftohet duke zier sodën me yndyrë, tretet lehtë në ujë dhe përdoret për të larë trupin, rrobat etj.; një kallëp prej kësaj lënde. Sapun i fort (i lëngshëm). Sapun rrobash (teshash). Sapun fytyre (tualeti). Sapun rroje. Sapun pluhur.
2.Kripëra të acideve yndyrore të larta.
SAPUNËZIM
Reaksion kimik, gjatë të cilit lëndët e yndyrshme shpërbëhen në glicerinë dhe në acide yndyrore.
SAPUNËZOHET
Shndërrohet në sapun një yndyrë, kur valohet me sodë kaustike a me lëndë alkaline.
SAPUNËZOJ
Shndërroj yndyrat në sapun, duke i valuar me sodë kaustike a me lëndë alkaline.
SAPUNËZUES
Që përdoret për të shndërruar yndyrat në sapun. Lëndë sapunëzuese.
SAPUNËZUESHËM
Që mund të shndërrohet në sapun. Yndyra të sapunëzueshme.
SASIOR
Analizë sasiore, studim i përbërjes së një lënde, duke përcaktuar sasinë e elementeve që përbëjnë.
SERI
Varg trupash të përbërë, me prejardhje njëri nga tjetri dhe me një formulë kimike bazë të përbashkët
SILIC
ometal që paraqitet si pluhur me ngjyrë hiri ose në trajtë kristalesh të forta, por të thërrmueshme dhe që është shumë i përhapur në tokë si përbërës kryesor i mineraleve dhe i shkëmbinjve. Kristale të silicit.
SINTETIZOHET
Përftohet me anë të sintezës kimike. Sintetizohet një lëndë në gjethet e bimës.
SINTEZË
rocesi me anën e të cilit prodhohen lëndë të ndryshme kimike nga bashkimi i elementeve ose i përbërësve të tyre më të thjeshtë. Sinteza e ujit. Përgatitja e një acidi me anën e sintezës.
SISTEM
Sistemi periodik i elementeve.
SODË
Sodë kaustike.
SOLUCION
Tretësirë. Solucion i holluar (i përqendruar). Përgatit një solucion. E zhyti në solucion.
SQUFUR
Element kimik, jometal, shumë i përhapur në natyrë, me ngjyrë të verdhë si të limonit, i thërrmueshëm, që ndizet lehtë e kur digjet lëshon erë të rëndë dhe që përdoret gjerësisht në industrinë kimike, në mjekësi etj. Squfur pluhur. Avuj squfuri. Lule squfuri squfur i bluar imët, që përdoret për të luftuar sëmundjet e hardhive. Spërkat me squfur.
SULFAT
Kripë e acidit sulfurik me një element tjetër. Sulfat bakri. Sulfati i amonit. Spërkatin bimët me sulfat. Plehërojnë tokën me sulfat potasi.
SULFUR
Mineral i përftuar nga bashkimi i squfurit me një metal ose me një element tjetër. Sulfuri i zinkut (i bakrit, i karbonit).
SULFURIK
Që ka në përbërjen e vet squfur dhe oksigjen në përpjesëtime të caktuara. Acid sulfurik lëng pa ngjyrë, si i yndyrshëm, që ka aftësi shumë të madhe gërryese dhe që përdoret për qëllime të ndryshme në industri.
SULFURIM
Veprimi sipas kuptimit të foljes sulfuroj.Sulfurimi i kauçukut. Sulfurimi i metalit për t`u shtuar qëndrueshmërinë veglave.
SULFUROJ
Përpunoj diçka me squfur; i shtoj squfur një lënde për t’i dhënë disa veti të tjera a për t’i ndryshuar vetitë. Sulfurojnë metalin. Sulfurojnë kauçukun.
SULFUROR
Që ka natyrën e squfurit, që ka të bëjë me squfurin. Avuj sulfurorë. Anhidrit sulfuror gaz pa ngjyrë, me erë të rëndë, që përdoret në industri, në përgatitjen e acidit sulfurik etj.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
SH
SHAP
Kripë minerale (sulfati i dyfishtë i aluminit e i kaliumit) që të rrudh gojën; gur i bardhë që përbëhet prej kristalesh të kësaj kripe minerale dhe që përdoret për të bërë të qëndrueshme ngjyrat e pëlhurave, për të regjur lëkurët, për të ndaluar gjakun kur pritemi pak etj.
SHEQERIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes sheqeroj.
SHEQERMBAJTËS
Që përmban sheqerna. Bimë sheqermbajtëse.
SHEQERNA
Lëndë organike që përmbajnë sheqer.
SHEQEROHET
Shndërrohet në sheqer; shtohet përqindja e sheqerit. Sheqerohet mushti (amidoni).
SHEQEROJ
Shndërroj në sheqer; shtoj përqindjen e sheqerit.
SHPEJTUES
Lëndë e posaçme që përdoret për të shtuar shpejtësinë e zhvillimit të një procesi. Shpejtues organik (inorganik). Shpejtues i shkrirjes (i vullkanizimit).
SHPËRBASHKIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes shpërbashkon.
SHPËRBASHKOHET
Shpërbëhet në grupe atomesh, në atome a në jone. Acidet shpërbashkohen në tretësirë ujore.
SHPËRBASHKON
Shpërbën një molekulë në grupe atomesh, në atome a në jone. Shpërbashkon molekulat.
SHPËRBËRË
Që është tjetërsuar kimikisht, i kalbur, i prishur (për lëndët organike). Lëndë e shpërbërë.
SHPËRTHITHJE
Largimi i lëndëve të ndajthithura nga një trup i ngurtë ose nxjerrja e avujve a e gazeve të tretura në një lëng.
SHUMATOMIK
1. Që përbëhet prej disa atomesh (për molekulën e një trupi). Molekulë shumatomike. Përbërje kimike shumatomike.
2. Që është i aftë të bashkohet me shumë trupa njëatomikë ose me shumë atome të të njëjtit trup. Alkoolet shumatomike.
SHUMËBAZIK
Që ka shumë funksione acide, d.m.th. që ka molekulë të aftë të çlirojë shumë jone hidrogjeni në një tretësirë uji. Acid shumëbazik.
SHUMËVALENT
Që ka shumë valenca dhe mund të bashkohet me të njëjtin element në përpjesëtime të ndryshme (për elementet kimike). Element shumëvalent. Hekuri është shumëvalent.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
T
TITAN
Metal i bardhë si argjendi, më i rëndë dhe më i fortë se alumini, që përdoret në industri, zakonisht i lidhur me metale të tjera, për të bërë vagonë, lokomotiva, automobila, traktorë etj. (Simboli Ti). Fletë titani. Lidhje titani.
TRITOL
Lëndë plasëse në trajtë kristalesh, në ngjyrë të verdhë, me fuqi shpërthyese shumë më të madhe sesa dinamiti, që përdoret për të mbushur predha, mina etj.
TROTIL
Tritol.
TRUP
Trup i përbërë, Trup i formuar nga disa elemente më të thjeshta. Trup i thjeshtë, element i kimik i thjeshtë.
TRUPËZOHET
Shkrihen e bashkohen në një trup të vetëm dy ose më shumë lëndë të ngurta, të lëngëta etj. Trupëzohen lëndët.
TRUPËZOJ
Shkrij e bashkoj në një trup të vetëm dy ose më shumë lëndë të ngurta, të lëngëta etj. Trupëzojnë metalet. Trupëzojnë vitaminat.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
TH
THARTË
Që përmban acid, që ka vetitë e acidit, thartor.
THARTI
Prania e një lënde; sasia e acidit që përmban diçka. Tharti e plotë.
THARTOHET
Kthehet në acid; i shtohet sasia e acidit, acidohet.
THARTOJ
E kthej në acid; i shtoj sasinë e acidit, acidoj.
THARTOR
Që përmban acid; që ka vetitë e acidit.
THARTUES
Që e kthen në acid diçka; që rrit sasinë e acidit në një lënde.
THËNGJILL
Karbon.
THËNGJILLOR
Karbonik. Acid (gaz) thëngjillor.
THJESHTË
I pa përzier me diçka të një natyre a të një lloji tjetër, i përbërë vetëm nga një lëndë, vetëm nga një gjë etj. me përbërje të njëjtë; i kulluar. Ar i thjeshtë. Lëndë të thjeshta. Trup i thjeshtë.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
U
UJË
Ujë i rëndë, lëngë me dendësi më të madhe se uji i zakonshëm, që del nga bashkimi kimik i izotopit të hidrogjenit me oksigjenin dhe që përdoret në industrinë bërthamore.
URANIUM
Metal shumë i rëndë, me ngjyrë të bardhë si të argjendit, që ka veti radioaktive dhe përdoret për të përftuar energji bërthamore (simboli U). Uranium natyrorURANOR
Që ka të bëjë me uraniumin; që përmban uranium. Rrezatim uranor.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
V
VALENCË
Vetia që ka atomi i një elementi kimik për t’u bashkuar me një numër të caktuar atomesh të elementeve të tjera; lidhja ndërmjet atomeve. Valencë pozitive (negative). Valenca e hidrogjenit. Valencat e oksigjenit. Element me dy valenca.
VOLFRAM
Metal i fortë, mjaft i rrallë, me ngjyrë hiri të mbyllët, që shkrin në temperaturë shumë të lartë dhe përdoret kryesisht për fijet e llambave elektrike (simboli W). Burime volframi. Tel volframi. Shkrij volframin.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
ZBËRTHIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes zbërthej. Reaksion zbërthimi.
ZINK
Metal me ngjyrë të bardhë në të kaltërreme, që nuk ndryshket, petëzohet lehtë dhe përdoret për veshjen e çelikut, për enë kuzhine, në industrinë elektrike etj, (simboli Zn). Oksid zinku. Kripërat e zinkut.
ZINXHIR
Reaksion zinxhir, reaksion i vijueshëm, ku elementet që dalin nga një zbërthim mund të hyjnë përsëri në veprim me elementet fillestare.
ZHDREJTË
Reaksion i zhdrejtë, reaksion, gjatë të cilit lënda e krijuar shpërbëhet përsëri në elementet e saj.
ZHIVË
1. Metal i lëngët me ngjyrë të bardhë e i shkëlqyeshëm si argjendi, merkur (simboli Hg). Zhiva e termometrit. Barometër me zhivë. Shtylla e zhivës. Avujt e zhivës. Oksid zhive. Kripërat e zhivës. 2. Zhivë e bardhë, kripë shumë e helmët e zhivës, që përdoret si lëndë dezinfektuese dhe në kozmetikë.
Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik
Fjalori i Fizikes
Lista e fjalëve të fjalorit sipas radhës:
AERODINAMIKË
Pjesë e fizikës, që studion ligjet e lëvizjes së ajrit e të
gazeve të tjera, si edhe veprimin e tyre mbi trupat e
ngurtë që lëvizin nëpër to. Ligjet e aerodinamikës.
AKUMULATOR
Aparat i posaçëm me pllakëza plumbi të zhytura në një
lëng me acid sulfurik, që shërben për grumbullimin dhe
për ruajtjen e energjisë elektrike. Akumulator elektrik.
Akumulatorë makinash. Bateri akumulatorësh. Acid
akumulatorësh.
AKUSTIKË
Pjesë e fizikës, që studion tingujt.
ALFA
Emri i shkronjës së parë të alfabetit grek;
përdoret si simbol (a) në matematikë, në astronomi e në
fizikë për të shënuar të parin kënd; të parin yll a të
parën pikë, një lloj rrezesh e grimcash etj. në vargun e
emërtimit të tyre.
AMPER
Njësi për të matur fuqinë e rrymës elektrike (shkurt. A).
AMPERMETËR
Aparat i posaçëm që shërben për të matur fuqinë e
rrymës elektrike.
ANION
Jon me ngarkesë negative
ANODË
Elektrodë e polit pozitiv në një burim rryme elektrike ose
e lidhur me polin pozitiv; kund. katodë. Pllaka e
anodës. Tensioni i anodës.
ANTIGRIMCË
Grimcë që ka ngarkesë të kundërt ose veti magnetite të
kundërta me një grimcë të dhënë elementare;
kundërgrimcë.
ANTILËNDË
Lëndë e përbërë nga antigrimcat, kundërlëndë.
ANTIMATERIE
Kundërlëndë
ANTITHËRRMIJË
Kundërgrimcë
ASNJANËS
Që nuk ka ngarkesë as pozitive, as negative.
Përcjellës asnjanës.
ATMOSFERË
Njësi matëse e trysnisë së
gazeve dhe të lëngjeve, e barabartë me trysninë e një
kilogrami në një sipërfaqe prej një centimetri katror.
ATRAKSION
Tërheqje. Ligji i atraksionit. Veprimi i atraksionit.
BAR
Njësi e matjes së shtypjes atmosferike.
BATERI
Grup pilash, akumulatorësh ose kondensatorësh,
që janë lidhur së bashku për të dhënë rrymë elektrike.
BETA
Emri i shkronjës së dytë të alfabetit grek; përdoret si
simbol (β) në matematikë, në astronomi e në fizikë për
të shënuar të dytin kënd, të dytin yll, një lloj rrezesh,
grimcash etj. në vargun e emërtimit të tyre. Rrezet beta.
BËRTHAMOR
Që ka të bëjë me bërthamën e atomit; që përdor a
shfrytëzon energjinë e çliruar nga zbërthimi i bërthamës
së atomit. Energji bërthamore. Rrezatim bërthamor.
Reaksion bërthamor. Fizikë bërthamore.
BOMBARDOJ
Godit me rreze atomet a qelizat e një trupi për t`u
ndryshuar ndërtimin ose për qëllime të tjera.
BYMEJ
Zmadhoj a rrit vëllimin e një trupi me anë të nxehtësisë,
të lagështisë etj. pa i ndryshuar natyrën, e fryj; kund.
tkurr. Bymej një trup. Nxehtësia bymen (trupat).
BYMYESHMËRI
Veti e një trupi që mund të bymehet
ÇLIROHEM
Del jashtë nga përbërja e një
trupi a e një organizmi gjatë një procesi. Çlirohet
hidrogjen (oksigjen). Çlirohet nxehtësia.
DENDËSI
Masa që gjendet në njësinë e vëllimit të një trupi
a të një lënde; raporti midis masës së një trupi të
shprehur në gramë dhe vëllimit të tij të shprehur në
centimetra kub. Dendësi absolute (relative). Dendësi
mesatare. Dendësia e një lënde. Dendësia e gazit.
DENSITET
Dendësi. Densitet i lartë. Densiteti i lëndës (i gazit).
Densiteti i rrymës elektrike.
DINË
Njësi bazë për matjen e forcës në mekanikë, e
barabartë me forcën që duhet për t’i dhënë një mase
prej një grami nxitimin një centimetër në sekondë në
katrorë. Forcë e barabartë me një dinë.
DIOPTRI
Njësi e matjes së fuqisë thyerëse të thjerrëzave.
DIVERGJENCË
Veçimi a largimi i diçkaje nga drejtimi kryesor,
nga prejardhja e përbashkët etj.; thellimi i dallimeve
ndërmjet dy a më shumë dukurive; prirje e ndryshme a
e kundërt. Divergjenca e rrezeve.
DRIDHJEMATËS
Aparat që mat dridhjet a lëkundjet mekanike të
makinave, të ndërtesave, të urave etj.
DRITË
Energji në trajtë valësh elektromagnetike me gjatësi të caktuara,
që kapen me anë të të parit.
DRITËSI
Raporti i dendësisë së dritës së një ylli me dendësinë e
dritës së Diellit.
EKUATORI MAGNETIK
vijë jo e rregullt që formohet rreth Tokës nga një varg pikash ku
pjerrësia e fushës magnetike është baras me zero.
ELEKTRICITET
Ngarkesat elektrike dhe fushat elektromagnetike të
lidhura me to; tërësia e dukurive që shkaktohen nga
prania e ngarkesave elektrike dhe nga bashkëveprimet
e tyre; degë e fizikës që studion këto dukuri. Elektricitet
pozitiv (negativ). Përcjellës i mirë (i keq) i elektricitetit.
ELEKTRIK
Që ka të bëjë me elektricitetin, që i përket
elektricitetit, i elektricitetit; që përmban elektricitet.
ELEKTRIZOJ
I jap diçkaje ngarkesë elektrike, bëj që të ketë
elektricitet pozitiv ose negativ. Elektrizon atmosferën
(një trup). Elektrizon pozitivisht (negativisht).
ELEKTRODË
Pjesa e një përcjellësi nga hyn ose del rryma
elektrike me ngarkesë pozitive a negative në një pile;
secili nga dy përcjellësit prej grafiti a prej metali, që
zhyten në banjën e elektrolizës. Elektrodë pozitive
anodë. Elektrodë negative katodë.
ELEKTROLIZË
Zbërthimi i disa lëndëve a trupave në pjesët e tyre
përbërëse me anë të rrymës elektrike. Elektrolizë e
thatë. Elektroliza e ujit (e bakrit).
ELEKTROMAGNETIK
Që lidhet me dukuritë magnetike, të cilat shkaktohen
nga rryma elektrike. Fushë elektromagnetike. Valë
elektromagnetike. Lëkundje elektromagnetike.
ELEKTRON
Çdonjëra prej grimcave shumë të vogla elementare me
ngarkesë elektrike negative, që sillen rreth bërthamës
së atomit (të përbërë nga protonet e neutronet), e cila
ka ngarkesë pozitive. Elektron i lirë. Lëvizja e
elektroneve.
ELEMENT
Mekanizëm i posaçëm që prodhon rrymë të dobët
elektrike duke shfrytëzuar energjinë kimike.
EMISION
Tërësi valësh, drite, sinjalesh etj. që nxirren
jashtë a që çlirohen nga një trup dhe përhapen. Emision
drite (energjie). Emision elektronesh.
ENERGJI
Aftësia që ka një trup a një lëndë për të bërë një
punë të caktuar ose për të qenë burim i një force që vë
në lëvizje a në veprim diçka; vetë kjo forcë e aftësi e
përdorur për qëllime të ndryshme praktike. Energji
elektrike. Energji mekanike (kinetike, termike, kimike).
Energji bërthamore. Energji diellore (ujore). Energji e
çliruar. Burim energjie. Ligji i ruajtjes dhe i shndërrimit
të energjisë.
ERG
Njësi e punës që kryen forca prej një dine kur
zhvendoset në drejtimin e vet në një rrugë prej një
centimetri.
ETER
Lëndë që sipas parafytyrimeve të kohës së lashtë
ishte e pakapshme e lëvizte lirisht. dhe zinte gjithë
hapësirën mbi atmosferë një lëndë e tillë, pa peshë që
mendohej se mbushte hapësirat ndërmjet grimcave dhe
ishte përçues i dritës dhe elektricitetit.
FËRKIM
Forca që pengon lëvizjen e një trupi në një
sipërfaqe. Fërkim i brendshëm. Fërkim rrëshqitës.
Fërkim i thatë. Fërkimi i rrokullisjes.
FORCË
Energjia që harxhohet ose që çlirohet në një njësi
kohe për të bërë një punë; fuqia që ushtrohet mbi një
trup dhe që ndryshon gjendjen e tij të qetësisë ose të
lëvizjes; madhësi fizike që karakterizon bashkëveprimin
(tërheqjen, shtytjen etj.) ndërmjet grimcave, trupave e
fushave. Forcë elektrike (mekanike). Forca tërheqëse
(shtytëse). Forcë magnetike. Forcë ngritëse. Forca
molekulare (bërthamore). Forca e rëndesës. Forca e
fërkimit. Forca e plogëtisë. Forca e ujit. Forca e
motorit. Madhësia e forcës.
FOTON
Grimcë elementare e dritës.
FUQI
Energjia që çlirohet a që harxhohet në një njësi
kohe për të bërë një punë ose për të vënë në lëvizje
diçka; energjia që ushtrohet mbi një trup, e cila bëhet
shkak për të prishur gjendjen e tij të qetësisë ose të
lëvizjes. Fuqia elektrike. Fuqi kalorifike. Fuqia e
makinës (e motorit). Fuqia e rrymës. Fuqia e ujit.
FUSHË
Një nga trajtat kryesore të qenies së
materies në hapësirë ose në një pjesë të saj, që nuk ka
masë prehjeje dhe që shfaqet në tipe të ndryshme.
Fusha elektromagnetike. Fusha bërthamore. Fusha e
gravitacionit. Fusha e bashkëveprimeve të dobëta.
Lënda dhe fusha.
GALVANOMETËR
Aparat që shërben për të matur fuqinë e rrymave të
dobëta elektrike. Galvanometër shkollor. Galvanometër
me pasqyrë.
GAMA
Emri i shkronjës së tretë të alfabetit grek (përdoret në
matematikë, në fizikë e në astronomi për të shënuar
pikën e tretë, këndin e tretë etj.). rreze që dalin si valë
elektromagnetike më të shkurtra se ato të rrezeve iks
gjatë shndërrimit radioaktiv të bërthamave të atomit dhe
që kanë aftësi shumë të madhe depërtuese. Rrezatimi gama.
GRAVITET
Rëndesë
GJENDJE
Mënyrë të qeni e një lënde ose e një trupi, që
përcaktohet nga shkalla më e madhe ose më e vogël e
lidhjes dhe e lëvizjes së molekulave. Gjendja fizike e
materies (e lëndës). Në gjendje të ngurtë (të lëngët, të
gaztë). Kalon nga një gjendje në tjetrën. Gjendja
kritike e lëndës.
GJURMUES
Që përdoret për të ndjekur rrugën e lëvizjes së
lëndëve e të elementeve në një organizëm, në një
proces etj. Atome gjurmuese.
GJYSMËPËRCJELLËS
Gjysmëpërçues
GJYSMËPËRÇUES
Lëndë me përçueshmëri elektrike të dobët ndërmjet
përcjellësve dhe izoluesve; përçues prej kësaj lënde që
përdoret në aparate të ndryshme.
Aparat me gjysmëpërçues. Radio me gjysmëpërçues.
Përdorimi i gjysmëpërçuesve.
HARK ELEKTRIK
Dy shufra karboni të lidhura me burimin e rrymës elektrike,
të cilat, kur afrohen, lëshojnë shkëndija me dritë verbuese.
HEQJE
Rëndesë. Qendra e heqjes.
HERC
Njësi e dendurisë së dridhjeve, që është e barabartë me
një lëkundje në një sekondë (shkurt. Hz).
IMPULS
Sasia e lëvizjes së një trupi, e barabartë me
prodhimin që del nga shumëzimi i masës së këtij trupi
me shpejtësinë e tij. Ligji i ruajtjes së impulsit. Llogarit
impulset.
INTENSITET
Sasia e ngarkesës elektrike që kalon nëpër qark
në një njësi kohe, forca e rrymës elektrike; forca e
fushës elektrike ose e fushës magnetike. Intensitet
elektrik (magnetik). Intensiteti i fushës elektrike (i
fushës magnetike). Rritet (bie) intensiteti. Mat
intensitetin.
INTERVAL
Ndryshimi i një tingulli nga një tjetër që
është më i lartë a më i ulët. Interval prej një toni (prej
një gjysmëtoni). Interval oktave intervali i dy notave të
njëjta në dy oktava që ndjekin njëra-tjetrën.
IZOLANT
Lëndë që nuk e përcjell rrymën elektrike, nxehtësinë,
lagështinë ose zërin dhe që përdoret për izolim ose për
të bërë pajisje izoluese; pajisje e bërë me këtë lëndë.
Mbështjell (vesh) me izolant.
IZOLATOR
Izolant
KALË-FUQI
Njësi matjeje e fuqisë së një motori, e barabartë me 75
kilogram metra në sekondë.
KALORI
Njësia e matjes së nxehtësisë, e barabartë me sasinë e
nxehtësisë që nevojitet për të ngritur në një gradë
temperaturën e një grami uji të pastër; sasia e kalorive
që jep një ushqim. Kalori mesatare. Kalori e madhe
sasia e ngrohtësisë që nevojitet për të ngritur ose për të
ulur në një gradë temperaturën e një kilogrami (a të një
litri) uji të pastër. Sasia e kalorive. Jep (prodhon)
kalori. Shprehet në kalori.
KATION
Jon me ngarkesë pozitive
KATODË
Elektrodë e polit negativ në një burim rryme ose
elektrodë e lidhur me polin negativ të një burimi të
rrymës elektrike, elektrodë negative
KOHERENT
Që i ka të bashkuara fort a të lidhura ngushtë
elementet përbërëse; që ka koherencë. Trup koherent.
Valë koherente valë që kanë dritë të njëjtë e të
vijueshme në të gjitha fazat. Lëkundje koherente.
KOHEZION
Forca që mban të bashkuara fort molekulat e një
trupi. Kohezioni molekular. Kohezioni midis shtresave.
Forca e kohezionit
KRITIK
Që lidhet me procese të rëndësishme fizike ose
kimike, që ka të bëjë me ndryshimin e cilësisë ose të
vetive të qenësishme të një trupi a të një lënde.
Gjendja (pika) kritike e lëndës. Temperatura kritike e
gazit (e një lënde). Masa kritike.
KUANT
Sasia më e vogël e energjisë që mund të emetohet ose
të përthithet nga lënda. Teoria e kuanteve. Mekanika e kuanteve.
KUMBIM
Rezonancë.
KUNDËRGRIMCË
Grimcë simetrike me një grimcë elementare të atomit, që
ka ngarkesë të kundërt me të, antigrimcë.
LAVJERRËS
Trup i varur në një shtizë në pjesën e poshtme të
orës së murit, i cili luhatet pa pushim; trup i tillë, i varur
në disa aparate. Luhatjet e lavjerrësit.
LEVË
Shufër e fortë dhe e gjatë, që ka një pikëmbështetje
dhe shërben për të ngritur më lehtë a për të lëvizur nga
vendi trupa të rëndë; ngritës, lloz.
LËNDË
Materia e prekshme, ajo prej së cilës përbëhen trupat
fizikë në natyrë; thelbi cilësor i materies, substancë
LËNG
Lëndë që nuk ka formë të përcaktuar, sepse ka
veti të rrjedhë e të marrë formën e enës ku ndodhet dhe
që përfaqëson një nga tri gjendjet kryesore të trupave
(duke u dalluar nga trupat e ngurtë e të gaztë). Lëngjet
dhe gazet. Uji është një lëng pa ngjyrë.
LËVIZJE
Vetia e trupave, e sendeve ose e pjesëve të tyre,
të cilët gjatë qenies në kohë e ndryshojnë
vendndodhjen në hapësirë; gjendja e trupave ose e
sendeve, që nuk janë në qetësi
LIDHUR
Që i ka të mbërthyera a të bashkuara pjesët
ose detalet; i mbyllur, i kyçur. Qark i lidhur.
LIGJ
Përgjithësim që nxirret duke vëzhguar e studiuar dukuritë e
natyrës e të shoqërisë dhe duke zbuluar në to atë që është
e përbashkët, e rregullsishme dhe qenësore.
LINEAR
Shpejtësi lineare. shpejtësia e lëvizjes së pikave, e
cila përcaktohet sipas gjatësisë së rrugës që bëhet
brenda një njësie kohe.
LIRË
1. Energji e lirë. Elektron i lirë.
2. Trup i lirë. trup që lëviz në hapësirë kur vepron një forcë mbi të.
Rënia e lirë e trupit. rënia e një trupi nën veprimin e forcës tërheqëse
të Tokës ose nën ndikimin e forcës së rëndesës.
3. Që nuk është në lidhje kimike me diçka
tjetër; që është ndarë nga atomet duke u zhvendosur
në hapësirën midis dy atomeve.
LLOZ
Levë
MAKARA
Mekanizëm i thjeshtë, që shërben për të
lehtësuar ngritjen e peshave të rënda dhe që përbëhet
prej një rrote të vogël me ulluk, nëpër të cilin kalon një
zinxhir, rrip a litar. Makara e ngulur (e lëvizshme, e
palëvizshme). Makara prej metali (prej druri). Boshti i
makarasë.
MANOMETËR
Aparat që shërben për të matur presionin e gazeve a të
lëngjeve që ndodhen në një enë ose në një hapësirë të
mbyllur. Manometër metalik (termik).
Manometër regjistrues. Manometër me lëng (me
zhivë). Manometër vaji. Shigjeta e manometrit.
MBLEDHËS
Që i mbledh rrezet në një pikë. Thjerrëz (pasqyrë) mbledhëse.
MEMBRANË
Fletë e hollë, zakonisht prej gome a prej
metali, që vesh aparate, mekanizma të ndryshëm etj.
ose që është pjesë e tyre; mbulesë e hollë. Membranë
e valëzuar. Membrana e pompës. Membrana e
telefonit. Membrana e altoparlantit.
MOMENT
Çast.
1. Momenti elektrik. madhësia që del nga prodhimi i
ngarkesës elektrike me largësinë e saj nga një pikë e dhënë.
2. Momenti magnetik. madhësia që del nga prodhimi i intensitetit të
frymës elektrike me sipërfaqen që rrethohet nga një lak me rrymë.
3. Momenti ( rrotullues) i forcës fiz. madhësia që del nga shumëzimi i
forcës me krahun e saj.
NEGATIV
Që ka elektricitet të përbërë nga një rrymë
elektronesh, që ka elektricitet si ai që formohet duke
fërkuar ebanitin me një rrobë të leshtë; kund. pozitiv.
Ngarkesë negative. Elektricitet negativ. Tension negativ. Pol negativ.
NEGATIVISHT
Me ngarkesë negative. I ngarkuar negativisht.
Trup i elektrizuar negativisht.
NGARKESË
Forcë e jashtme që vepron mbi një trup, duke
ushtruar një shtypje a peshë mbi të. Ngarkesë statike
(dinamike, elastike). Ngarkesë kritike. Ngarkesë e lëvizshme.
NGOPJE
Ngopje magnetike. shkalla më e lartë e magnetizimit të hekurit.
NGRIRJE
Pika e ngrirjes. pika që shënon në shkallën e termometrit temperaturën
në të cilën një lëng ngurtësohet duke u ftohur.
NGRITËS
Levë
NGROHTËSI
Afsh i ngrohtë, që vjen nga një send; gjendja e
ngrohtë e një sendi, Nxehtësi
NGURTË
Që ruan të pandryshueshme trajtën dhe
përmasat për shkak të lidhjes së ngushtë midis
molekulave të veta dhe që nuk merr trajtën e enës ku
shtihet si lëngjet, as nuk shpërndahet si gazet. Trup i
ngurtë. Lëndë të ngurta. Në gjendje të ngurtë.
NUMËR
Numri atomik. vendi që zë një element në sistemin periodik.
NXEHTËSI
1. Formë e lëvizjes së materies, energjia që del nga
lëvizja e grimcave të trupave dhe që shfaqet si
temperaturë e tyre. Nxehtësia diellore. Nxehtësi e
rrezatuar.
2. Nxehtësia specifike. nxehtësia që nevojitet për të ngritur një
gradë më lart temperaturën e një grami të një lënde. Burim
nxehtësie. Përcjellës i mirë i nxehtësisë.
NXITIM
Përshpejtim
NXITUAR
Që ka pësuar një shtim në shpejtësi, i përshpejtuar.
NJËSI
Madhësi që merret si bazë për të numëruar ose për
të matur madhësi të tjera të një fare. Njësi themelore
(bazë). Njësi elektrike (magnetike). Njësitë e masës
(e peshës). Njësia e kohës.
NJËTRAJTËSISHT
Në mënyrë të njëtrajtshme, në mënyrë të njëllojtë a të
njëjtë gjatë gjithë kohës; në mënyrë të
pandryshueshme. Përhapet (shpërndahet)
njëtrajtësisht. Ngrihet njëtrajtësisht. Ngjyroset
njëtrajtësisht. Lëvizje njëtrajtësisht e ndryshuar (e
përshpejtuar, e ngadalësuar). lëvizje në të cilën
shpejtësia ndryshon (zmadhohet, zvogëlohet) në
madhësi të barabarta a në pjesë kohe të barabarta.
NJËTRAJTSHMËRI
Të qenët njëlloj a me të njëjtat veti në të gjitha pjesët
përbërëse, të qenët i njëtrajtshëm; të qenët pa
ndryshime. Njëtrajtshmëria e tokës. Njëtrajtshmëria e
shtresës. Njëtrajtshmëria e ngarkesës. Njëtrajtshmëria
e lëvizjes.
NJËVLERËS
Diçka që ka të njëjtën vlerë, sasi a cilësi me një gjë
tjetër, diçka e njëvlershme me një gjë tjetër; diçka, e cila
mund të zëvendësojë plotësisht një gjë tjetër.
Njëvlerës mekanik i dritës. Njëvlerës mekanik i ngrohtësisë.
Njëvlerës termik.
NJUTON
Njësia e forcës, e barabartë me forcën që i jep masës
prej një kilogrami një nxitim
OM
Njësia bazë për matjen e rezistencës elektrike
OSMOZË
Thithja e një lënde nga një tretësirë, nëpërmjet një cipe
me vrima shumë të vogla.
PAQËNDRUESHËM
Që nuk qëndron fort në vendin a në gjendjen e vet;
që nuk mbahet mirë, që nuk është i qëndrueshëm; që
dëmtohet a prishet lehtë; jo i shëndoshë, jo i fortë.
Baraspeshë e paqëndrueshme.
PANGOPUR
Që nuk ka thithur ujë aq sa duhet; që përmban
sasi të pakët të një lënde tjetër të tretshme në të.
Acide të pangopura. Avuj të pangopur.
PARAMETËR
Tregues i njërës prej vetive a karakteristikave themelore të
një sendi, të një makine, të një sistemi a të një dukurie, të
cilat përcaktojnë natyrën, gjendjen, regjimin e punës etj.
Parametër teknik (fizik). Ruajtja e parametrave. Përcakton
(zbaton, kontrollon) parametrat.
PASQYROHET
Kthehet në drejtim të kundërt duke ndeshur në një sipërfaqe të
ndritshme e të lëmuar. Rrezet e diellit pasqyrohen në ujë.
PAVAZHDIMËSI
Mungesa ose ndërprerja e vazhdimësisë. Pavazhdimësi
e fushës mbi përcjellësin.
PERIFERIK
Që është larg qendrës së diçkaje; që vepron në anën e jashtme të
diçkaje; që përbën pjesën anësore të diçkaje.
PERIODË
Koha, gjatë së cilës kryhet një lëkundje e plotë
ose cikli i një dukurie. Perioda e lëkundjeve të
lavjerrësit. Numri i periodave.
PESHË
1. Rëndimi i një trupi në krahasim me të tjerë, që matet
me një njësi të caktuar; sa rëndon një trup a një send.
2. Pesha specifike. pesha e një trupi ose e
një lënde, e krahasuar me peshën e një vëllimi të
barabartë uji të pastër në temperaturën 4 shkallë
celsius.
3. Pesha atomike. pesha e atomit të një
elementi e krahasuar me atë të atomit të hidrogjenit që
merret si bazë.
4. Pesha molekulare. shuma e peshave atomike të elementeve
që përbëjnë molekulën e një trupi.
PËRBËRËS
Që merr pjesë në formimin e një të tëre; që hyn në
përbërjen e diçkaje; që është pjesë e pandarë ose e
domosdoshme e diçkaje.
Forcë përbërëse. secila nga forcat që, duke u
gërshetuar, japin një forcë të vetme.
PËRCJELL
Është përçues i mirë i rrymës
elektrike, i nxehtësisë etj.
PËRCJELLËS
Trup që lejon kalimin e nxehtësisë, të
elektricitetit, të tingujve etj., fill i metaltë me trashësi të
ndryshme, nëpër të cilin kalon rryma elektrike, përçues i
rrymës elektrike. Përcjellës i mirë (i keq, i dobët) i
nxehtësisë (i elektricitetit). Përcjellës i veshur (i
zhveshur). Përcjellës prej bakri (prej alumini).
Përcjellës për linjat elektrike (telefonike).
PËRCJELLSHMËRI
Të qenët përcjellës, vetia e një trupi për të përçuar
elektricitetin, nxehtësinë etj., përçueshmëri.
Përcjellshmëria e lartë e bakrit.
PËRÇUES
Trup që është përcjellës i rrymës
elektrike, i nxehtësisë etj.; fill metali që përdoret për të
shpënë në largësi energjinë elektrike; përcjellës.
Përçues i mirë (i keq) i rrymës. Përçues prej bakri
(prej alumini).
PËRÇUESHMËRI
Të qenët përçues, vetia e një trupi për të përcjellë
elektricitetin, nxehtësinë etj., përcjellshmëri.
Përçueshmëria e lartë e bakrit. Përçueshmëria e keqe
(e dobët) e hekurit.
PËRFORCOJ
E bëj më të ndjeshëm, më të dukshëm a
më të kapshëm një sinjal etj., duke përdorur një vegël të
posaçme; bëj që t’i shtohet fuqia një rryme elektrike a
një dukurie fizike në përgjithësi; i shtoj shkallën e
intensitetit. Ia përforcoi sinjalet (zërin). E përforcoi
rrymën. E përforcoj dritën. Ia përforcoi ngjyrën.
PËRFORCUES
Mjet i posaçëm që shërben për ta bërë më të ndjeshëm,
më të dukshëm a më të kapshëm një sinjal etj., për t’i
rritur fuqinë një rryme elektrike a një dukurie fizike në
përgjithësi. Përforcues magnetik. Përforcuesi i sinjaleve
të zërit (të figurës). Përforcuesi i dendurisë së ulët.
PËRFTUES
Lëndë, send, mjet a organ që
krijon a prodhon diçka të re. Përftues energjie.
PËRSHPEJTIM
Madhësia që tregon ndryshimin e shpejtësisë në
njësinë e kohës. Përshpejtim i njëtrajtshëm.
PËRSHPEJTOJ
Ia shtoj shpejtësinë e lëvizjes diçkaje, bëj që të
përshpejtohet. Përshpejtojnë elektronet (grimcat e dritës).
PËRSHPEJTUES
Aparat ose mjet i posaçëm që përdoret për t’u shtuar
shpejtësinë e lëvizjes grimcave të ndryshme të materies.
Përshpejtues i fuqishëm. Përshpejtues i elektroneve.
PËRTHYEJ
Ia ndërron drejtimin një rrezeje drite
etj., e thyen. Përthyen rrezet e diellit (prizmi, pika e ujit).
PËRTHYERJE
Shmangia që pëson një rreze drite, një valë zëri
etj., kur kalon nga një mjedis a nga një trup në një tjetër
me përbërje ose me dendësi të ndryshme. Përthyerja e
rrezes së dritës (e vijave të forcës, e valëve elektronike).
PËRTHYES
Aparat i posaçëm që shërben për t’u ndërruar drejtimin
rrezeve të dritës.
PËRTHYESHMËRI
Të qenët i përthyeshëm; vetia e diçkaje që është e
përthyeshme. Përthyeshmëria e rrezeve të dritës në ujë.
PËRTHYHET
Ndërron drejtimin një rreze drite, një valë zëri etj.,
kur kalon nga një mjedis a nga një trup te një tjetër me
përbërje ose me dendësi të ndryshme. Përthyhet drita në ujë.
PIKË
Kufiri i temperaturës, ku fillon ndryshimi i
gjendjes së një trupi. Pika e ngrirjes (e shkrirjes). Pika e valimit.
Pikë e vdekur. a) pika ku një trup është në qetësi, nuk lëviz pa një
shtytje të re; b) pikë ku zëri dëgjohet shumë pak ose nuk dëgjohet fare.
PILË
Aparat që shndërron një reaksion kimik, një reaksion
bërthamor ose nxehtësinë në energji elektrike; mjet që
shërben si burim i energjisë elektrike. Pilë elektrike.
Pilë atomike. Pila e Voltës pilë e përbërë prej disa
pllakëzash zinku, të ndara nga disa rrathë cohe të
ngopur me acid sulfurik. Pilë e thatë bateri.
PLOGËTI
Vetia që ka një trup të ruajë gjendjen e qetësisë
ose të lëvizjes drejtvizore të njëtrajtshme derisa të
veprojë mbi të një forcë e jashtme e ta detyrojë të
ndryshojë këtë gjendje.
POL
Secili nga dy skajet e kundërta të një qarku
elektrik, që kanë rrymë me shenjë të kundërt; secili nga
fundet e një magneti, të një elektromagneti ose të
gjilpërës magnetike. Pol pozitiv (negativ). Polet e
burimit pika ku burimi lidhet me qarkun e jashtëm. Polet
e magnetit.
POLAR
Që ka elektricitet edhe pozitiv edhe negativ;
magnetik. Bashkime polare.
POLARIZIM
Ndryshimi i drejtimit të lëkundjeve në valën e
dritës a në valët elektromagnetike gjatë pasqyrimit dhe
përthyerjes ose kur burimi i valëve futet në fushë
magnetike. Polarizimi i dritës.
POLARIZOJ
Bëj polarizimin e rrezeve të dritës a të
valëve elektromagnetike ose të elektrodave. Polarizon
elektrodat. Polarizon pilën.
POTENCIAL
Fuqi
POZITIV
Që ka elektricitet të përbërë nga një rrymë
protonesh, si ai që formohet duke fërkuar ebanitin me
një rrobë të leshtë;
POZITIVISHT
Me ngarkesë pozitive
PROTON
Secila prej grimcave të vogla që kanë ngarkesë
elektrike pozitive të barabartë me ato të elektroneve
dhe që përbëjnë së bashku me to bërthamën e atomit.
Ngarkesa e protonit. Bërthama e atomit të hidrogjenit
ka vetëm një proton.
PUNË
Rezultati i veprimit të një forcë mbi një trup, e cila
e zhvendos trupin në një drejtim të caktuar dhe
shoqërohet me harxhim energjie. Punë mekanike.
Njësitë e punës. Formula e punës. Treguesit e punës.
QARK
Varg përcjellësish të lidhur me pjesë a me pajisje
të ndryshme elektrike, nëpër të cilin kalon rryma
elektrike nga njëra anë e burimit dhe kthehet në tjetrën.
Qark elektrik. Qark i brendshëm. Qark i hapur. Qark i
shkurtër shkurtim i parregullt i rrugës së rrymës
elektrike në një varg përcjellësish e pajisjesh a pjesësh
elektrike, që sjell dëmtimin e tyre ose të burimit të
rrymës; lidhje e shkurtër. Hap (ndërpres) qarkun. Mbyll qarkun.
QENDËR
Pikë e baraslarguar nga të gjitha pikat e një
vije të lakuar a të një sipërfaqeje të përkulur; pikë e një
figure që ndan në dy pjesë të barabarta çdo vijë që
kalon nëpër të.
QËNDRESË
Vetia e një trupi për të përballuar një forcë a
një veprim që ushtrohet mbi të pa iu prishur forma ose
ndërtimi i brendshëm; qëndrueshmëri. Qëndresë e
madhe (e ulët).Qëndresë mekanike. Qëndresa në
shtypje (në përdredhje, në tërheqje). Qëndresa e
materialeve. Qëndresa e metalit (e drurit, e gurit, e betonit).
QËNDRUESHMËRI
Vetia e një trupi për të përballuar një forcë a
një ndikim që ushtrohet mbi të; qëndresë.
Qëndrueshmëri e madhe (e ulët). Qëndrueshmëri
mekanike (fizike, kimike). Qëndrueshmëria e metalit (e
drurit, e betonit). Humb qëndrueshmërinë.
QIRI
Njësia e matjes për forcën e dritës. Llambë 75 qirinjsh.
RADIOAKTIV
Që ka radioaktivitet; që ka të bëjë me radioaktivitetin
ose që shkaktohet nga radioaktiviteti. Elementet
radioaktive. Lëndë radioaktive. Pluhur (shi) radioaktiv.
Rrezatim radioaktiv. Rreze (rrymë) radioaktive. Zbërthim radioaktiv.
RADIOAKTIVITET
Veti që kanë disa elemente kimike (si radiumi, uraniumi
etj.) për të lëshuar rreze të padukshme gjatë zbërthimit
të vetvetishëm ose artificial të bërthamave të atomeve.
Radioaktivitet natyror (artificial). Radioaktiviteti i
uraniumit. Radioaktiviteti i tokës (i atmosferës).
REAKSION
Reaksion bërthamor. zbërthimi i bërthamave të
atomeve të një elementi, si pasojë e të cilit ai
shndërrohet në një element tjetër, duke lëshuar energji të madhe.
Reaksion zinxhir
a) shndërrim kimik ose zbërthim i pandërprerë
i elementeve dhe i lëndëve, gjatë të cilit produktet e
zbërthimit marrin pjesë në procesin e mëtejshëm;
b) varg veprimesh ose rrjedhimesh, që lidhen njëri
me tjetrin dhe që nisin nga një shkak i vetëm fillestar.
REFLEKTIM
Pasqyrim; Reflektim i dritës (i tingullit, i valëve). Reflektimi i botës së
jashtme (i sendeve, i jetës). Reflektimi i ndryshimeve. Këndi i reflektimit.
RELATIVITET
Teoria e relativitetit. teori mbi lidhjet
materiale të sendeve e të dukurive, sipas së cilës
ligjësoritë e hapësirës dhe të kohës varen nga lëvizja e
materies, duke e marrë lëvizjen brenda një sistemi të caktuar.
REZISTENCË
Qëndrueshmëria e një trupi për të
përballuar një forcë që ushtrohet mbi të. Rezistencë e
madhe (e ulët). Rezistencë mekanike (fizike, kimike).
Rezistenca e betonit (e gëlqerorëve, e rërës).
Rezistenca në shtypje (në përdredhje). Kufiri i
rezistencës. Rezistenca e materialeve shkenca që
studion qëndrueshmërinë dhe shtrembërimet që
pësojnë lëndët e pjesët e ndërtimit të makinave, të
ndërtesave etj.
REZONANCË
Rikumbim.
RËNDESË
Forca që i tërheq gjithë trupat drejt qendrës së
Tokës; gravitet. Forca e rëndesës. Fusha (qendra) e
rëndesës. Ligji i rëndesës.
RËNTGEN
1. Njësi për matjen e rrezeve rëntgen ose të rrezatimit
jonizues në përgjithësi.
2. Aparat që punon me rreze rëntgen dhe që
shërben për të parë ndërtimin e brendshëm të trupave.
RIKUMBIM
1. Dukuri e rritjes së gjerësisë së lëkundjeve të
tingujve ose të valëve të tjera, që ndodh nga ndikimi i
lëkundjeve të jashtme me të njëjtën denduri, rezonancë.
Rikumbim tingullor (elektrik, mekanik). Rikumbim i
zërit. Kutia e rikumbimit. Hyn në rikumbim. Është në
rikumbim me…
2. Veti e një salle ose e një hapësire të mbyllur, që e
përforcon një tingull kur përplaset në faqet e saj të
brendshme. Rikumbimi i sallës (i lokalit).
RRAVGIM
Prishje ose paqartësi e shëmbëllimeve të
sendeve, që vjen nga të metat e mjeteve optike.
Rravgim ngjyrash. Rravgim sferik.
RRAVGOJ
Prishet a bëhet i paqartë (për
shëmbëllimet e sendeve). Rravgojnë ngjyrat (rrezet).
RREGULL
Parim i nxjerrë nga lidhjet ligjësore të dukurive, i cili
shërben si mbështetje e si drejtim për ecurinë a për
zhvillimin e diçkaje ose për punën në një fushë,
rregullsi; normë a parim në sjelljen e në marrëdhëniet e njerëzve.
Rregulla e artë e mekanikës
RREZATUES
Që lind nga një rrezatim; që ka të bëjë me
rrezatimin, i rrezatimit. Energjia rrezatuese. Sipërfaqja
rrezatuese.
RREZE
1. Fill i hollë e i drejtë drite, që del nga një burim ose
nga një send tjetër i ndritshëm. Rreze të arta. Rrezet e
diellit (e hënës). Rrezet e dritës. Tufë rrezesh.
Pasqyrimi i rrezeve. Lëshon (nxjerr) rreze. Ra një
rreze. Përhapen (thyhen, përthyhen) rrezet.
2. Tufë grimcash ose valësh
elektromagnetike që dalin nga një trup e përhapen në
një drejtim të caktuar; rrezatim. Rreze të padukshme.
Rreze ultravjollcë. Rreze rëntgen (rreze X). Rreze
radioaktive (alfa, beta, gama). Rreze kozmike.
RRITËS
Që vjen duke u ngritur
SASI
Numri i sendeve, i dukurive a i qenieve të
bashkuara në një grumbull ose i anëve e i vetive të tyre,
kur numërohen a kur u matet pesha, vëllimi, masa etj.;
vetia e diçkaje që numërohet, matet, peshohet etj.
SIPËRVENDOSJE
Prania e disa forcave të ndryshme fizike të
ndërthurura në një pikë të vetme të hapësirës.
Sipërvendosja e shumë fushave magnetike.
Sipërvendosja e gjendjeve të baraspeshës.
Sipërvendosje e lëvizjeve të vogla.
SPECIFIK
Që ka të bëjë me njësitë e matjes së trupave e
të dukurive duke i krahasuar me diçka që merret si e
qëndrueshme.
Nxehtësia specifike. sasia e nxehtësisë që duhet
për të ngritur një gradë një gram të një lënde
SPEKTËR
1. Brez me ngjyrat e ylberit që përftohet nga kalimi i
rrezeve të dritës nëpër një prizëm ose nëpër një lëndë
tjetër e cila i thyen rrezet. Spektër i vazhdueshëm.
Spektri i dritës. Spektri shtatëngjyrësh. Spektri diellor.
2. Brez me vija e me rripa me ngjyra të ndryshme
karakteristike, që përftohet nga rrezatimi i një trupi ose i
një lënde të nxehur tepër dhe që përdoret për të
përcaktuar përbërjen kimike të trupave. Spektri i bakrit (i hidrogjenit).
3. Shkallëzimi i vlerave që mund të marrë një
madhësi e caktuar. Spektri i lëkundjeve. Spektri i
tingullit. Spektri magnetik mënyra e shpërndarjes së
vijave të forcës në një fushë magnetike.
STATIK
Që ka të bëjë me statikën; që lidhet me statikën, i
statikës. Problem statik.
STATIKË
Degë e mekanikës që merret me studimin e gjendjes së
trupave në baraspeshë dhe me ndryshimet nën
veprimin e forcave që nuk sjellin lëvizje. Statika e
trupave të ngurtë (e lëngjeve, e gazeve).
STUHI
Stuhi magnetike. trazim i papritur i fushës magnetike të Tokës që
shkakton lëvizje të parregullta të gjilpërës magnetike dhe çrregullime
në radiondërlidhje.
SHKËLQIM
Madhësi që karakterizon rrezatimin e një burimi
drite në një drejtim të caktuar.
SHMANGIE
Largimi i gjilpërës magnetike të busullës nga
meridiani magnetik për shkak të tërheqjes që ushtron
një vendburim hekuri; këndi që formohet midis drejtimit
të gjilpërës magnetike dhe meridianit (gjeografik) për
shkak të mospërputhjes së poleve gjeografike me polet
magnetike. Shmangie magnetike.
SHPEJTËSI
Raporti ndërmjet një largësie dhe kohës që duhet
për ta përshkuar atë me lëvizje të njëtrajtshme.
Shpejtësia mesatare. Shpejtësia fillestare. Shpejtësia e
parë e dytë dhe e tretë kozmike shpejtësia e
barabartë përkatësisht me 7,9, me 11,2 dhe me 16,7
kilometra në sekondë. Shpejtësia e dritës (e zërit, e
tingullit). Shpejtësia e predhës (e raketës). Shpejtësia
e përhapjes së valës. Shpejtësia e elektroneve. Mat (gjej) shpejtësinë.
SHPËRHAPJE
1. Depërtimi i dyanshëm i molekulave a i atomeve të një
trupi midis molekulave a atomeve të një trupi tjetër, me
të cilin është në kontakt. Shpërhapja e lëngjeve (e
gazeve). Koeficienti i shpërhapjes.
2. Përhapja e rrezeve të dritës, që kalojnë nëpër një
trup të tejdukshëm ose që bien në një sipërfaqe
jopasqyruese, në të gjitha drejtimet.
SHPËRNDARJE
Zbërthimi i një rrezeje drite të bardhë në rreze me
ngjyra të ndryshme, duke kaluar nëpër një prizëm qelqi.
Shpërndarja e dritës.
SHPOLARIZOHET
Dobësohet ose zhduket polarizimi i një tufë rrezesh drite
SHTYLLË
Lëndë e lëngët a e gaztë që lëviz lart e poshtë në
një gyp të vendosur pingul. Shtylla e zhivës (e termometrit). Shtyllë uji.
TEMPERATURË
1. Shkalla e nxehtësisë që ka një trup ose një lëndë në
një kohë të caktuar; shkalla e nxehtësisë së atmosferës
në një vend dhe në një kohë të caktuar; nxehtësia a
ftohtësia që kanë trupat si veti të tyre.
2. Temperatura absolute. shkallë nxehtësie, që merr
si fillim a si zero temperaturën —273°C.
TEJPËRCJELLSHMËRI
Humbja e plotë ose e pjesshme e qëndresës së disa
metaleve në temperatura të caktuara shumë të ulëta.
Tejpërcjellshmëria e metaleve.
TENSION
Shtypje ose tendosje në një trup a në një lëndë
për shkak të një force të jashtme, të nxehtësisë etj.; të
qenët e një trupi a të një lënde në gjendje shtypjeje ose
tendosjeje; forca a madhësia e kësaj shtypjeje ose
tendosjeje. Tension sipërfaqësor. Tension i madh (i
vogël). Tensioni i avullit (i gazit) forcë që ushtron avulli
(a gazi) mbi të gjitha pikat e enës ku ndodhet, forca që
ushtron ai mbi sipërfaqen e enës. Forca të tensionit.
Është në gjendje tensioni.
TERMODINAMIKË
Degë e fizikës që studion ligjet e shndërrimit të
nxehtësisë në forma të tjera të energjisë, si edhe
dukuritë që lidhen me ndikimin e saj në vetitë fizike të
trupave. Ligjet e termodinamikës.
TËRHEQJE
Rëndesë forca tërheqëse e një trupi a grimce.
Tërheqja molekulare. Ligji i tërheqjes. Forca tërheqjeje.
Fusha e tërheqjes. Qendra e tërheqjes.
TKURRËS
Që bën të zvogëlohet vëllimi i një trupi pa i ndryshuar
natyrën, që tkurr; kund. bymyes. Veprim tkurrës. Forcë
tkurrëse.
TKURRSHMËRI
Vetia e një trupi që mund të tkurret, të qenët i
tkurrshëm; kund. bymyeshmëri. Tkurrshmëria e trupave.
TOKËZOJ
Lidh një makinë elektrike, një aparat, një tel,
rrufepritësin etj. me tokën me anë të një përcjellësi për
të shkarkuar rrymën e tepërt elektrike; lidh me tokën
radion për të forcuar marrjen. Tokëzoj antenën. Tokëzoj
makinën larëse (frigoriferin, aparatin).
TRAJEKTORE
Vija që përshkon një pikë lëndore kur lëvizë në
hapësirë. Trajektore e lakuar (e përkulur). Trajektore
drejtvizore
TRANSISTOR
Pajisje elektronike me përmasa të vogla,
që përbëhet nga tri pjesë gjysmëpërçuese dhe që
përdoret për të përforcuar rrymën elektrike, për të
përftuar lëkundje elektrike dhe për qëllime të tjera.
Aparat me transistorë.
TRUP
Çdo qenie, send, lëndë a pjesë e saj, me tipare e
me veti të ndryshme dhe në trajta të ndryshme, që zë
një vend të caktuar në hapësirë; send lëndor. Trup i
ngurtë (i lëngët, i gaztë). Trup i thjeshtë (i përbërë).
Trup i lehtë (i rëndë). Trupat qiellorë planetët, yjet.
Trupat organikë (joorganikë). Trup elastik (plastik).
Trup i metaltë. Trup i huaj diçka e jashtme që na hyn në
sy, në vesh a në organizëm. Trup i lirë trup që lëviz në
hapësirë kur nuk vepron asnjë forcë mbi të. Lëvizja e
trupave. Pesha e trupave. Vetitë e trupave.
TRYS
Shtyp një trup të ngurtë, të lëngët ose të gaztë, e ngjesh
duke i zvogëluar vëllimin. Trys lëngjet. Trys avujt (ajrin, gazin).
TRYSNI
Forca e shtypjes që ushtron një trup i ngurtë, i
lëngët a i gaztë me peshën, ose me forcën e tij mbi një
trup tjetër; shtypje, presion. Trysnia e trupit (e ujit, e
gazit). Trysnia e ajrit. Forca e shtypjes prej një kilogrami
në çdo centimetër katror që ushtron ajri mbi sipërfaqen
e tokës. Trysnia e gjakut.
TUFË
Grumbull drejtëzash ose rrezesh që dalin
nga një pikë a nga një burim dhe që zgjaten në një
drejtim të caktuar. Tufë drejtëzash. Tufë drite. Tufë rrezesh.
THJERRË
rup i tejdukshëm, me dy faqe të përkulura (nga
jashtë ose nga brenda), që ka vetinë të përthyejë në
mënyrë të rregullt rrezet e dritës; xham i trashë në këtë
trajtë që ka vetinë të zmadhojë objektet që vështrojmë;
thjerrëz. Thjerrë e trash ë(e hollë, e lugët). Thjerrë
zmadhuese. Thjerrat e dylbive. Vatra e thjerrës.
THYEJ
I kthen drejtimin dritës, rrezes etj., e bën të
ndërrojë drejtimin, e përthyen.
Prizmi e thyen dritën. I thyen rrezet.
UJË
Ujë i rëndë. lëngë me dendësi më të madhe se
uji i zakonshëm, që del nga bashkimi kimik i izotopit të
hidrogjenit me oksigjenin dhe që përdoret në industrinë bërthamore.
ULTRATINGULL
Tingull që krijohet nga lëkundje me denduri shumë të
lartë dhe që nuk kapet dot nga veshi i njeriut. Valët e
ultratingujve. Aparat me ultratinguj. Përdorimi i
ultratingujve. Mjekim me ultratinguj. Nxjerr (lëshon) ultratinguj.
ULTRAVJOLLCË
Rreze ultravjollcë. rreze të padukshme, që kanë
gjatësi vale më të shkurtër se rrezet vjollcë dhe që
shtrihen përtej tyre në pjesën e padukshme të spektrit
të dritës.
VAT
Njësi e matjes së fuqisë, që i përgjigjet një pune prej një
xhauli të kryer në një sekondë (shkurt. W). Rrymë me
fuqi pesë vat.
VATËR
Pika ku kryqëzohen a priten rrezet e një tufe
drite, pasi kjo të ketë përshkuar një thjerrzë ose të jetë
kthyer nga një pasqyrë e përkulur. Vatër shembëllimi.
Vatra e pasqyrës (e thjerrzës). Vatra e xhamit zmadhues.
VEÇOR
Veçues,
Pajisje e posaçme e bërë me lëndë jopërçuese, që
përdoret zakonisht në shtyllat ose në nënstacionet
elektrike për të lidhur dhe për të veçuar përcjellësit e
rrymës elektrike, izolator. Veçor mbajtës (mbështetës).
Veçor i tensionit të lartë. Vunë veçorët në shtyllë.
VEÇUES
Lëndë që nuk e përcjell rrymën elektrike, nxehtësinë,
lagështirën ose zërin dhe që përdoret për të veçuar
diçka si edhe për të bërë pajisje të posaçme për veçim;
pajisje që bëhet me këtë lëndë, izolant. Veçues i mirë (i keq).
VEKTOR
Segment që ka një drejtim dhe kah të caktuar; madhësi,
që përveç vlerës numerike, ka edhe një drejtim dhe kah
të caktuar në hapësirë. Vektorë paralelë. Vektori i
shpejtësisë. Kahu i vektorit. Koordinatat e vektorit.
VETËSHUARJE
Shuarje që bëhet vetiu a në mënyrë automatike.
Vetëshuarja e harkut elektrik.
VËLLIM
Shkalla e lartësisë a e intensitetit të tingullit, fuqia e zërit.
VIJËLAKUAR
Që është si vijë e latuar, vijëpërkulur. Lëvizje vijëlakuar.
VIJËPËRKULUR
Që është si vijë e përkulur, vijëlakuar.
VLERË
Masë e një sasie a e një madhësie të
ndryshueshme. Vlerë e njehsuar. Vlerë e përafërt.
Vlerë absolute. Vlera mesatare. Vlerë numerike. Vlera
e shprehjes. Vlera e forcës.
VOLT
Njësia bazë për matjen e tensionit të rrymës elektrike. Tension prej dyqind e njëzet voltësh.
VOLTAZH
Sasia e voltëve që nevojitet për të vënë në punë një aparat elektrik; tensioni i qarkut elektrik i shprehur në volt. Voltazh i ulët (i lartë). Ndryshoj voltazhin.
VOLTMATËS
Aparat që shërben për të matur tensionin e rrymës elektrike. Voltmatës elektromagnetik (elektronik). Voltmatës i rrymës së ndryshueshme.
XHAUL
Njësi për matjen e punës, të energjisë ose të sasisë së nxehtësisë, që është e barabartë me punën e bërë për të zhvendosur një metër një trup, kur mbi të ushtrohet një forcë prej një njutoni, në drejtim të lëvizjes (shkurt. J).
ZBRAZËTI
Hapësirë pa ajër a pa ndonjë gaz tjetër. Zbrazëti e plotë. Lëvizja në zbrazëti.
ZERO
Zero absolute. temperatura — 273,16°C, në të cilën vëllimi i një gazi do të ishte i barabartë me zero.