FJALOR FILOZOFIK

GERMA Q

QENIE
Tërësia e sendeve dhe e dukurive, që ekzistojnë pavarësisht nga
ndërgjegjja, bota objektive që ekziston pavarësisht nga ndërgjegjja;
materia. Qenia dhe ndërgjegjja. Qenia është parësore, ndërgjegjja
është dytësore. Qenia shoqërore jeta materiale e shoqërisë, që
përmbledh prodhimin e të mirave materiale dhe marrëdhëniet materiale
ndërmjet njerëzve në procesin e prodhimit e në jetën praktike të shoqërisë,
të pavarura nga ndërgjegjja shoqërore.

GERMA R

RACIONAL
Që mbështetet në arsyen e shëndoshë, që është në përputhje
me logjikën e ngjarjeve e të rrethanave të jetës; që është peshuar
e llogaritur mirë ose që është organizuar me baza shkencore; i
arsyeshëm. Që bëhet me anë të arsyes. Njohja racionale.
RACIONALIST
1. Ithtar i rrymës filozofike të racionalizmit. Racionalistët e
shekullit të shtatëmbëdhjetë.
2. Ai që punon e vepron duke u nisur kryesisht nga kërkesat e
arsyes.
RACIONALIZËM
Rrymë e filozofisë idealiste, që pranon si burim të njohjes
së vërtetë vetëm arsyen dhe që nuk merr parasysh rolin e
praktikës shoqërore e përgjithësimet që dalin prej kësaj.
Përfaqësuesit e racionalizmit.
RASTËSI
Zhvillim i dukurive e i sendeve, që nuk është i lidhur me
shkaqe të brendshme, thelbësore, që nuk buron nga vetë natyra e
brendshme e tyre; ajo që në kushte të caktuara mund të ndodhë,
por mund edhe të mos ndodhë. Domosdoshmëria dhe rastësia.
RASTIT
1. Që ndodh ose që kryhet pa e pritur ose pa e parashikuar, që
bëhet rastësisht; që ndodhet diku rastësisht. Takim i rastit. Shi i
rastit. Përputhje të rastit. Njeri (shok) i rastit. U nis me makinë të
rastit.
2. që mbështetet në rastësinë. Dukuri e rastit. Sukses
i rastit. Fitore e rastit. Ngjarje e rastit. Ndryshime të rastit. Nuk
është e rastit.
RELATIV
Që merret a që vështrohet i lidhur dhe i krahasuar me diçka
tjetër, që vlerësohet a përcaktohet në marrëdhënie me diçka tjetër;
që varet a kushtëzohet nga diçka tjetër; E vërtetë relative.
REVOLUCION
1. Përmbysje me dhunë e një rendi shoqëror, politik dhe ekonomik
që i ka kaluar koha dhe vendosja e një rendi të ri shoqëror, që sjell
në fuqi një klasë të re, përparimtare e që zgjidh kontradiktën
ndërmjet forcave prodhuese e marrëdhënieve në prodhim.
2. Kalimi nga cilësia e vjetër në cilësinë e re, i cili bëhet në
mënyrë dialektike me hop; formë e zhvillimit dialektik, kur
ndryshimet sasiore kalojnë me hop në ndryshime cilësore;
ndryshim rrënjësor në një proces zhvillimi, që dallohet nga
evolucioni.

FJALOR FILOZOFIK