FJALOR FILOZOFIK

GERMA I

IDE
1. Koncept që pasqyron në ndërgjegjen e njeriut
një send, një dukuri, një marrëdhënie a një tipar të përgjithshëm të
botës materiale, objektive dhe që përbën një shkallë të veçantë në
procesin e njohjes së realitetit. Ide e përpiktë (shkencore, e
gabuar). Ideja e së bukurës (e së mirës). Materia dhe ideja.
Shenja dhe ideja. Lidhje idesh.
2. Ide absolute, koncept themelor, antishkencor e teologjik i
filozofisë idealiste të Hegelit, sipas të cilit para natyrës, para njeriut
e pavarësisht prej tyre ka ekzistuar një «ide absolute», e
përjetshme, që gjoja krijon gjithçka.
IDEAL
Që ka të bëjë vetëm me idenë a me ndërgjegjen, që vetëm
përfytyrohet mendërisht; Përfytyrim ideal. Figurë ideale. Qenie ideale.
IDEALIST
Ai që ndjek dhe mbron pikëpamjet e filozofisë idealiste,
pasues i idealizmit;
IDEALIST
Që ka të bëjë me idealizmin si botëkuptim filozofik antishkencor; që
përputhet me parimet e idealizmit dhe mbështetet tek ato, që
përshkohet nga idealizmi; që përkrah dhe mbron parimet e
idealizmit, që mban qëndrim prej idealisti;
IDEALIZËM
1. Botëkuptim filozofik antishkencor që i kundërvihet materializmit, që
është i lidhur me fenë e me klasat shfrytëzuese dhe që, në kundërshtim
me materializmin, merr si parësore në natyrë idenë, ndërgjegjen, shpirtin,
kurse materien, qenien e quan dytësore, të varur nga ndërgjegjja, nga idetë;
Idealizmi objektiv idealizëm që merr si parësore një ndërgjegje mbinjerëzore,
të pavarur nga njeriu, të quajtur «ide absolute», «arsye botërore» etj. Idealizmi
subjektiv idealizëm që merr si parësore ndërgjegjen e njeriut ose elemente
të veçanta të saj (ndijimet, perceptimet, emocionet, vullnetin etj.). Përfaqësuesit
e idealizmit. Lufta e materializmit me idealizmin. Bie në idealizëm.
2. Idealet e larta, ndjenjat e synimet fisnike që e udhëheqin dikë në
jetë, qëllimet e larta për të cilat ai lufton deri në vetëmohim;
qëndrim e prirje prej idealisti
3. Prirje për t’i zbukuruar e për t’i idealizuar gjërat.
INDIVIDUALIZËM
Rrymë filozofike sipas së cilës individi nuk është i
detyruar të ketë ndonjë lidhje të domosdoshme me shoqërinë dhe
zhvillimi historik duhet të ketë si synim themelor zhvillimin e
gjithanshëm të individit.
IRRACIONAL
Që nuk mund të kapet e nuk mund të shpjegohet nga
arsyeja e nga logjika njerëzore, që nuk është racional.

FJALOR FILOZOFIK