FJALOR FILOZOFIK

GERMA J

JOLËNDOR
1. Që nuk është i përbërë nga ndonjë lëndë a substancë, që
s’është lëndor.
2. Që nuk ka të bëjë me lëndën, që nuk i përket ndonjë lënde.
3. Që është vetëm në ndërgjegje, që vetëm
përfytyrohet mendërisht, që s’është material a sendor, ideal.

GERMA K

KATEGORI

Nocion kryesor, shumë i përgjithshëm që pasqyron vetitë,
anët e lidhjet me thelbësore të dukurive të realitetit objektiv dhe që
është formuar gjatë procesit të ndërlikuar historik të njohjes në
bazë të praktikës shoqërore (p.sh. materia, lëvizja, koha etj.).
Kategori filozofike. Kategoria e kohës dhe e hapësirës (e cilësisë
dhe e sasisë, e shkakësisë, e domosdoshmërisë dhe e
rastësisë, e përmbajtjes dhe e formës, e thelbit dhe e shfaqjes).
KOHË
Formë objektive e ekzistencës së materies dhe
kusht themelor i lëvizjes së saj, që shpreh se sa zgjatin sendet,
dukuritë, ngjarjet ose proceset, se si vijnë këto njëra pas tjetrës.
Koha dhe hapësira. Nuk ka asgjë jashtë kohës dhe hapësirës.
KONTRADIKTË
Kategori e dialektikës, që shpreh lidhjen e luftën ndërmjet
anëve a prirjeve të kundërta në të gjitha sendet e dukuritë e
natyrës e të shoqërisë dhe që është burimi i brendshëm i lëvizjes e
i zhvillimit në natyrë, në shoqëri e në mendimin njerëzor.
Kontradikta të brendshme (të jashtme). Kontradikta kryesore
(jokryesore).
Kontradikta klasore. Kontradikta antagoniste kontradikta të
papajtueshme ndërmjet klasave a forcave shoqërore me interesa
themelore politike edhe ekonomike krejt të kundërta, që çojnë në
mënyrë të pashmangshme në revolucionin shoqëror. Kontradiktat
joantagoniste kontradikta ndërmjet klasave e forcave shoqërore
me interesa themelore politike e ekonomike të përbashkëta dhe
me interesa të pjesshme a të dorës së dytë të ndryshme që
zgjidhen brenda sistemit shoqëror socialist kryesisht me rrugën e
bindjes e të edukimit; kontradikta në gjirin e popullit. Ashpërsohen
(zgjidhen) kontradiktat.
KOZMOS
Tërësia e formave të materies që lëviz në kohë dhe në
hapësirë, gjithësia si një sistem i organizuar, bota.
KUNDËRT
Secila nga anët, vetitë a prirjet e kundërta të sendeve ose
të dukurive, që janë në kundërshtim ndërmjet tyre; kundërti. Lufta
e të kundërtave.

FJALOR FILOZOFIK