FJALOR FILOZOFIK

GERMA S

SASI
Kategori që shpreh përcaktimin e sendeve e të dukurive të njëllojta të botës
së jashtme ose të pjesëve të tyre, e madhësisë, numrit, e vëllimit, e peshës
dhe e shkallës së zhvillimit tyre. Sasia dhe cilësia. Ndryshime në sasi.
Kalimi i sasisë në cilësi.

SEND
Diçka lëndore ose dukuri e realitetit objektiv, që ekziston
pavarësisht nga ndërgjegjja. Nuk ka sende në vetvete.

SENSUALIZËM
Drejtim filozofik sipas të cilit ndijimet janë burimi i vetëm
dhe i mjaftueshëm i njohjes. Sensualizëm materialist. Trajtimi
idealist i sensualizmit.

SKEPTICIZËM
1. Rrymë filozofike idealiste që e vë në dyshim mundësinë e
njohjes së saktë të botës dhe të së vërtetës objektive nga ana e
njeriut.
2. Mosbesim ndaj dikujt a diçkaje; qëndrim me dyshim e mosbesim
për mundësinë e kryerjes së diçkaje ose për vërtetësinë e diçkaje.
E sheh me skepticizëm. Shpreh (shfaq) skepticizëm. Flet me
skepticizëm.

SKEPTIK
Që ka të bëjë me rrymën filozofike të skepticizmit, i
skepticizmit; që ndjek e përkrah skepticizmin. Shkolla (filozofia)
skeptike. Idealizmi skeptik. Filozofët skeptikë.

SODITJE
Shkalla e parë e njohjes së botës së jashtme, që mbështetet në të
dhënat e drejtpërdrejta të organeve të shqisave.Soditja e gjallë

STOICIZËM
Doktrinë filozofike e periudhës së lashtë greko-romake, që
pranonte botën e jashtme materiale, por predikonte etikën
idealiste si nënshtrim ndaj fatit dhe e kërkonte lumturinë te jetesa
në përputhje me natyrën e duke mposhtur ndjenjat.

STOIK
1. Ithtar i stoicizmit. Stoikët grekë (romakë).
2. Ai që u bën ballë me durim e me gjakftohtësi
fatkeqësive, sprovave dhe vështirësive të jetës. Durim prej stoiku.
Qëndroi si stoik para dhembjeve.
3. Që ka të bëjë me doktrinën e stoicizmit, i stoicizmit.
Filozofia stoike e Zenonit (e Senekës).

SUBJEKT
Njeriu si qenie e ndërgjegjshme, që ka aftësi të mendojë,
të njohë sendet e dukuritë e botës dhe të veprojë me vullnetin e tij
për të arritur qëllimet e dëshirat e veta (në kundërvënie me botën
e jashtme si objekt i njohjes); Subjekti dhe objekti i njohjes.
Objekti ekziston pavarësisht nga subjekti

SUBJEKTIVIST
Që ka të bëjë me idealizmin subjektiv, që lidhet me
subjektivizmin. Teoritë subjektiviste.

SUBJEKTIVIZËM
1. Vlerësimi i gjërave duke u nisur nga mendimet e dëshirat
vetjake të një njeriu dhe jo nga kushtet reale; qëndrim subjektivist,
mungesë e objektivizmit. Idealizmi subjektiv.
2. Rrymë e sociologjisë borgjeze, që përpiqet ta shpjegojë
zhvillimin e historisë vetëm me zbatimin e vullnetit të njerëzve të
shquar dhe që mohon rolin vendimtar të ligjeve objektive, të
masave popullore dhe të faktorëve ekonomikë. Subjektivizmi borgjez.

SUBSTANCË
Thelbi i përhershëm e i pandryshueshëm i gjithçkaje sipas
disa rrymave filozofike jomarksiste, që nuk njohin materien si
kategori për të shënuar botën objektive. Substancë lëndore.
Substancë shpirtërore.

SUPERSTRUKTURË
Tërësia e pikëpamjeve politike, juridike, filozofike, morale,
estetike, fetare të shoqërisë dhe institucionet politike, juridike etj.,
që u përgjigjen këtyre pikëpamjeve dhe që lindin mbi bazën e
rendit ekonomik, të marrëdhënieve në prodhim të një shoqërie të
caktuar. Baza dhe superstruktura e shoqërisë. Revolucionarizimi i
superstrukturës socialiste. Roli veprues (aktiv) i superstrukturës.

SUPERSTRUKTUROR
Që ka të bëjë me superstrukturën, që i përket superstrukturës; i
superstrukturës. Dukuritë superstrukturore.

FJALOR FILOZOFIK