Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik

A


ACETIK
Që ka të bëjë me acidin e uthullës ose me prodhimin e tij, uthullor. Acid acetik acidi i uthullës.

ACETILEN
Gaz pa ngjyrë i përbërë nga karboni e hidrogjeni, që digjet me një dritë të bardhë të fortë e që përdoret për ngjitje, për ndriçim etj. Llambë me acetilen. Ngjitje me acetilen.

ACETON
Lëng i pangjyrë e i avullueshëm, me erë të fortë si të eterit, që përdoret për prodhimin e lëndëve shpërthyese, të mëndafshit artificial etj. dhe si tretës për ngjitjet. Ngjit (tret) me aceton. Pastroj me aceton.

ACID
Bashkim kimik, zakonisht i lëngshëm, me shije të thartë e me veti gërryese, që përmban hidrogjen dhe që me metalet jep kripëra; thartor. Acid sulfurik (borik, acetik…). Acid yndyror (organik …). Acid i fortë (i holluar). Acid akumulatorësh.

ACID
Që përmban acid; që ka vetitë e acidit; thartor. Kripëra acide. Toka acide. Shkëmb acid.

ACIDIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes acidoj Acidimi i tokave. Ruajtja me acidim.

ACIDOHET
Kthehet në acid.

ACIDOJ
Kthej në acid; thartoj; përpunoj me acid. Acidoj pëlhurat.

AKRILIK
1. Acid akrilik: acidi i pangopur më i thjeshtë, i lëngshëm, pa ngjyrë dhe me erë të fortë si të uthullës.
2. Që përmban acid akrilik; që prodhohet ose që përpunohet me acid akrilik. Rrëshirat akrilike. Lesh akrilik. Fije akrilike.

ALKAL
Lëndë e tretshme në ujë, me veti të ngjashme me ato të sodës a të potasit, që del nga bashkimi i kripës me acid dhe që gjendet edhe në hirin e bimëve të djegura. Alkal i lirë. Alkal mineral potas. Alkal i zi.

ALKOOL
Bashkime organike, që dalin nga hidrokarburet duke zëvendësuar një a disa atome të hidrogjenit me grupin prej një atomi oksigjeni e një hidrogjeni. Alkool parësor (dytësor). Alkool druri.

ALUMIN
Metal i bardhë si argjendi, i lehtë e i butë, që përdoret në industri, për tela, për enë, për ndërtimin e aeroplanëve etj. (simboli Al). Enë (lugë) alumini. Tel (fletë) alumini. Uzinë alumini.

AMALGAMË
Lidhje e zhivës me një metal tjetër; përzierje e disa metaleve të shkrira në zhivë. Amalgamë plumbi (argjendi, kallaji).

AMIDON
Lëndë në trajtë kokrrizash, që grumbullohet në farat e drithërave e të bishtajoreve, në patatet etj. dhe nxirret prej tyre si niseshte.

AMON
Grup i përbërë nga azoti dhe hidrogjeni, që nuk gjendet i lirë, por hyn në përbërjen e shumë kripërave, të cilat përdoren gjerësisht në teknikë e në bujqësi. Nitrat amoni. Sulfat amoni.

AMONIAK
Gaz pa ngjyrë, me erë të keqe e të fortë, i cili del nga bashkimi i azotit me hidrogjenin; tretësira e këtij gazi në ujë. Tretësirë amoniaku. Era e amoniakut. Thith amoniak.

AMONIAKOR
Që përmban amoniak; që prodhohet me anën e amoniakut. Ujë (gaz) amoniakor. Plehra amoniakore.

ANHIDRID
Oksid, i cili kur bashkohet me ujë jep një acid. Anhidrid karbonik (sulfurik).

ANILINË
Lëng i helmet i pangjyrë dhe me erë të keqe, që nxirret nga katrani dhe që përdoret për përgatitjen e bojërave, të barnave etj. Bojë aniline.

ANTIMON
Metal i brishtë me ngjyrë si të argjendit, që përdoret në teknikë dhe në mjekësi, zakonisht në lidhje me metale të tjera (simboli Sb).

AR
Metal i rrallë e i çmuar, me ngjyrë të verdhë, që është i butë e punohet mirë dhe që përdoret për të bërë sende zbukurimi, monedha etj. ose si masë e vlerave; flori (simboli Au). Ar i pastër (i kulluar). Shufër ari. Monedhë ari. Medalje (unazë, kupë… ) ari. Fill ari. Minierë ari. Ngjyrë ari. I larë me ar.

ARGON
Element kimik, gaz i plogët, i rrallë, pa ngjyrë e pa erë, që gjendet në ajrin e atmosferës dhe që përdoret zakonisht për mbushjen e llambave elektrike (simboli A). Llamba me argon.

ARGJEND
Metal i rrallë e i çmuar, me ngjyrë të bardhë të shkëlqyer, që punohet lehtë dhe që përdoret për të bërë sende zbukurimi, monedha, enë etj. (simboli Ag). Argjend i pastër. Kupë (lugë) argjendi. Monedhë argjendi. Medalje argjendi. Fill argjendi. Punime argjendi. I larë me argjend. Ngjyrë argjendi.

ARSENIK
1. Element kimik i fortë, me ngjyrë të përhimët e meshkëlqim metalik dhe me veti helmuese, që gjendet nënatyrë në shumë minerale (simboli As).
2. Lëndë shumë e helmet, e përbërë nga ky trup i thjeshtë dhe nga oksigjeni, që përdoret në bujqësi, në industri, në mjekësi etj.; bar minjsh. Arseniku i plumbit.

ASNJANËS
Që nuk jep as reaksion acid, as reaksion bazik. Kripë asnjanëse. Tretësirë asnjanëse.

ASNJANËSIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes asnjanës. Asnjanësimi i acidit me një bazë.

ASNJANËSOJ
heq vetitë acide me anë të reaksionit me një bazë ose anasjelltas. Asnjanësoj një tretësirë

AZOT
Element kimik, gaz pa ngjyrë e pa erë, që përbën pjesën më të madhe të ajrit; nitrogjen (simboli N). Azot i lëngshëm. Azoti i ajrit. Përbërjet e azotit.

AZOTIK
Që përmban azot, që ka në përbërje azot. Pleh azotik. Lëndë azotike. Acid azotik.

Fjalori i Kimise – Fjalor Kimik