Fjalori i Gjuhësisë

 

IDIOMË

Shprehje me ndërtim të veçantë, tërësisht a pjesërisht të

ngurosur, që përdoret në një gjuhë prej kohësh me kuptim të

njësishëm (i cili nuk del drejtpërdrejt nga shuma e kuptimeve të

fjalëve përbërëse) dhe që nuk mund të përkthehet fjalë për fjalë

në gjuhë të tjera; përngjitje frazeologjike; njësi frazeologjike (p.sh.

bëj pallë; i ra bretku; i bie më qafë; vret rëndë; e fjeti mendjen; rri

mbi gjemba; mori flakë; daulle e shpuar; dushk për gogla; fill e

për pe; sy ndër sy; pikë e gjak; për dhjamë qeni etj.); fjalë e

veçantë që përdoret në kuptim të figurshëm vetëm në një gjuhë e

që nuk mund të përkthehet drejtpërdrejt në gjuhë të tjera p.sh.

pikë në kuptimin «mes»: në pikë të verës (të dimrit, të natës…);

buzëdele, një bimë barishtore; gojëlidhuri, ujku etj.

INDOEVROPIAN

Që bën pjesë në familjen e madhe të disa gjuhëve të afërta, ku

përfshihen shqipja, indishtja, iranishtja, armenishtja, greqishtja,

latinishtja e gjuhët romane, gjuhët gjermanike, gjuhët sllave,

gjuhët baltike, kelte etj.; që ka të bëjë me këto gjuhë, që është

veçori e këtyre gjuhëve; që studion këto gjuhë. Gjuhët (e gjalla,

e vdekura) indoevropiane. Shtresa indoevropiane e leksikut.

Sistemi fonetik indoevropian.

Familja e gjuhëve indoevropiane. Me prejardhje indoevropiane.

Gjuhësia indoevropiane.

INTONACION

Ndryshimi i zërit në melodi dhe në ritëm gjatë të folurit,

melodia dhe ritmi si organizues të fjalisë; mënyra e shqiptimit që

është karakteristike për një gjuhë. Intonacion pyetës (përmbyllës,

tregues). Intonacioni i fjalisë. Intonacion në gjuhën shqipe.