Fjalori i Gjuhesise

 

PACAKTUAR

1. I pakufishëm. Përemrat e pacaktuar.

2. I pashquar. Emër i pacaktuar.

PAKALUES

Jokalimtare. Folje pakaluese.

PAKRYER

Koha e pakryer. E pakryera e dëftores.

PAKRYER

1. Koha e pakryer, një nga kohët e shkuara të foljes, në të

cilën folja tregon një veprim a gjendje të zgjatur që është në

zhvillim e sipër në një çast të së shkuarës.

2. Aspekti i pakryer, kategori gramatikore e foljeve në disa gjuhë,

e cila e shpreh veprimin ose gjendjen të zgjatur a të përsëritur, pa

ndonjë kufizim a pa ndonjë cak kohor;

PAKUFISHËM

Që tregon qenie, sende a dukuri në mënyrë të

pacaktuar; që tregon sasi të pacaktuar ose të përafërt qeniesh,

sendesh a dukurish. Përemër i pakufishëm.

PAKUPTIMSHËM

Që nuk ka kuptim; që nuk ka kuptim leksikor të

mëvetësishëm. Njësi e pakuptimshme.

PALAKUESHËM

Që nuk ndryshon sipas trajtave në rasë, numër dhe gjini;

kund. i lakueshëm. Emër i palakueshëm. Pjesët e palakueshme

të ligjëratës.

PALIDHUR

Që qëndron me vete në fjali ose në togfjalësh dhe mund

të hiqet pa prishur kuptimet e fjalisë ose të togfjalëshit. Fjali

gramatikisht e palidhur.

PAMOTIVUESHËM

Që nuk mund t’i përcaktohet prejardhja kuptimore; që

nuk i dihet lidhja me kuptimin e parë. Fjalë (njësi frazeologjike) të

pamotivueshme. Kuptim i pamotivueshëm.

PANDRYSHUESHËM

Që nuk merr trajta të ndryshme gramatikore, që nuk

lakohet a nuk zgjedhohet; kund. i ndryshueshëm (për disa pjesë

të ligjëratës). Pjesët e pandryshueshme të ligjëratës.

PANYJSHËM

Që nuk ka nyjë të përparme

PAPLOTË

Fjalë e paplotë, fjali, së cilës i mungon njëra nga gjymtyrët kryesore

ose së cilës i mungojnë të dyja gjymtyrët.

PARADIGMË

Tërësia e trajtave gramatikore që merr një pjesë e ligjëratës gjatë

lakimit ose gjatë zgjedhimit dhe që shërben si model për një klasë

fjalësh. Paradigma e lakimit të parë. Paradigma e zgjedhimit të

dytë. Paradigma e emrit «mal». Paradigma e foljes «shkruaj».

PARAFJALË

Pjesë e pandryshueshme e ligjëratës, që përdoret si fjalë

shërbyese përpara një emri, një përemri a një numërori (në një

rasë të caktuar) ose përpara disa ndajfoljeve, për të shprehur

marrëdhëniet midis gjymtyrëve në një togfjalësh (p.sh. në, mbi,

me, pa, nga, për, prej, nëpër etj.). Parafjalë e thjeshtë (e

përbërë). Përdoret me (pa) parafjalë.

PARAFJALOR

1. Që ka vlerën e një parafjale, që kryen funksionet e një parafjale;

që ka në përbërje parafjalë. Shprehje (lokucione) parafjalore.

Pjesëz parafjalore. Togfjalësh parafjalor.

2. Rasa parafjalore rasa e gjashtë në gjuhët sllave në të cilën

emrat përdoren vetëm me parafjalë dhe i përgjigjen pyetjes «për

(mbi) kë, për (mbi) se».

PARAFUNDOR

Që gjendet para rrokjes së fundit të një fjale; që bie në

rrokjen e parafundit. Rrokja parafundore. Theks parafundor.

PARAGJUHOR

1. Që përftohet me anën e pjesës së përparme të gjuhës dhe të

majës së saj. Bashkëtingëllore paragjuhore.

2. Tingull paragjuhor. Paragjuhoret t, d, c etj.

PARALETRAR

1. Që ka të bëjë me kohën para se të shkruhej një gjuhë, që i

përket kësaj kohe, i kësaj kohe. Periudha paraletrare.

2. Që ka të bëjë me periudhën para formimit të gjuhës letrare të

një populli, që i përket kësaj periudhe, i kësaj periudhe.

PARASHTESË

Ndajshtesë që vihet para rrënjës a temës së një fjale për të

ndërtuar një fjalë të re me kuptim tjetër (në disa gjuhë edhe për

të ndërtuar një trajtë tjetër të së njëjtës fjalë). Parashtesat e

gjuhës shqipe.

PARASHTESIM

Mënyra e formimit të fjalëve të reja me anë të parashtesave.

Parashtesimi tek emrat (te ndajfoljet). Është formuar me anë të

parashtesimit.

PARASHTESOR

Që është ndërtuar me anë të një parashtese; që bëhet me anë të

parashtesave. Emër parashtesor. Folje parashtesore. Prejardhje

parashtesore. Fjalëformimi parashtesor. Mënyra parashtesore e

formimit të fjalëve.

PARATHEKSOR

Që gjendet para zanores a rrokjes së theksuar (në fjalë). Zanore

paratheksore. Rrokje paratheksore. E-ja paratheksore.

PARAVENDOSJE

Vendosja e një gjymtyre a e një fjalie të varur para një

tjetre që është kryesore; vendosja e fjalëve shërbyese para

fjalëve shënuese.

PARAVENDOSUR

Që ndodhet përpara një gjymtyre a një fjalie kryesore

ose përpara një fjale shënuese, që paravendoset. Gjymtyrë (fjali)

e paravendosur. Pjesëza të paravendosura.

PARMË

Që nuk është formuar nga një fjalë tjetër me anë

ndajshtesash a me mënyra të tjera, që nuk është i prejardhur a i

përbërë, i thjeshtë. Fjalë e parme.

PARREGULLT

Që i ndryshojnë trajtat jo sipas rregullave të caktuara; që

nuk është sipas një tipi të caktuar; kund. i rregullt. Folje e

parregullt. Trajtë e parregullt.

PASKAJORE

Një nga format e pashtjelluara të foljes, e cila shpreh një

veprim a një gjendje në mënyrë të përgjithshme, pa u lidhur me

një kohë a vetë të caktuar. Trajtat e paskajores. Paskajorja në

gjuhën shqipe. Mënyra paskajore.

PASTHEKSOR

Që gjendet pas zanores a rrokjes së theksuar (në një fjalë).

Zanore (rrokje) pastheksore. Ë-ja pastheksore.

PASTHIRRMË

Pjesë e pandryshueshme e ligjëratës që shërben për të

shprehur ndjenjat, dëshirën a vullnetin e folësit (p.sh ah! oh! bah!

shët! etj.). Pasthirrmë urdhërore.

PASTHIRRMOR

Që përdoret si pasthirrmë; që ka vlerën e një pasthirrme; që ka

në përbërjen e vet një pasthirrmë. Pjesëz pasthirrmore. Ndajfolje

pasthirrmore. Njësi frazeologjike pasthirrmore.

PASHPREHUR

Kryefjalë (gjymtyrë) e pashprehur, kryefjalë (gjymtyrë) që mungon a

që nuk është shprehur në fjali, por nënkuptohet.

PASHQUAR

Që është në trajtën morfologjike, e cila nuk e shënon sendin a

frymorin si të përcaktuar, si të dalluar nga klasa e sendeve a e

frymorëve të të njëjtit lloj ose si të njohur për dëgjuesin (për

emrat); Trajtë e pashquar trajtë e emrave të tillë.

Emër i pashquar.

PASHQUARSI

Kategori gramatikore, e cila tregon se sendi a frymori, që

shënohet prej emrit, mendohet si i papërcaktuar, nuk dallohet

nga klasa e sendeve a e frymorëve të të njëjtit lloj ose mendohet

si i panjohur për dëgjuesin; kund. shquarsi. Pashquarsia e emrit.

Kategoria e shquarsisë dhe e pashquarsisë. Kuptimi gramatikor

i pashquarsisë.

PASHTJELLUAR

Që nuk ndryshon sipas vetës e numrit (për disa forma të foljes);

Format e pashtjelluara të foljes. Formë e pashtjelluar mohore.

PATHEKSUAR

1. Që nuk është i theksuar, që nuk ka theks. Zanore (rrokje) e

patheksuar. Ë-ja e patheksuar.

2. Që nuk i vihet në dukje gjatë të folurit me anë të zërit më të

fortë ose të tonit me të ngritur rëndësia kuptimore etj. (për një

fjalë a për një pjesë të fjalisë). Fjalët (pjesët) e patheksuara në fjali.

PAVARËSI

Të qenët i pavarur gramatikisht.

PAVARUR

Fjali e pavarur, fjali që s’varet gramatikisht prej një fjalie tjetër dhe që

s’plotësohet nga një fjali tjetër.

PAZBËRTHYESHËM

Që ka trajtën e një njësie të vetme, e cila s’mund të

ndahet a të zbërthehet në pjesë përbërëse pa humbur

veçoritë sintaksore ose kuptimore. Shprehje e

pazbërthyeshme. Togfjalësh i pazbërthyeshëm. Fjali e

pazbërthyeshme.

PERIUDHË

Njësi e ligjërimit, e cila përbëhet nga dy a më shumë

fjalë që formojnë një tërësi të vetme nga ndërtimi gramatikor,

nga kuptimi dhe nga intonacioni; fjali e përbërë. Periudha me

fjali të varura kushtore (shkakore, kohore).

PËRBËRË

1. Që është formuar nga bashkimi i disa pjesëve

(fjalëve, fjalive etj.) të ndryshme, i pathjeshtë; kund. i thjeshtë.

Fjali e përbërë. Kallëzues i përbërë. Kohë e përbërë (e

foljes) kohë e formuar nga folja ndihmëse kam ose jam dhe

pjesorja e foljes që zgjedhohet.

2. Fjalë e përbërë, fjalë e formuar nga bashkimi i dy a më

shumë temave në një njësi të vetme fonetike, leksikore e

gramatikore; kompozitë e mirëfillt ë(p.sh. atdhedashuri,

besëlidhje, ballëhapët, gojëmjaltë, gurgdhendës, gushëkuq,

gushtovjeshtë, tejkaloj etj.).

PËRBUZËS

Që shpreh përbuzje, që jep ngjyrimin e përbuzjes. Me

kuptim (ngjyrim) përbuzës.

PËRCAKTOJ

Shënon një tipar, një cilësi a një veti të

një gjymtyre të fjalisë ose të një fjalie tjetër. Fjali e varur që

përcakton fjalinë kryesore.

PËRCAKTOR

Gjymtyrë e dytë e fjalisë, që lidhet drejtpërdrejt me një

gjymtyrë emërore, të cilën e përcakton, duke treguar një

karakteristikë të saj (p.sh. djalë i guximshëm, tokat e

kooperativës, arë për grurë, vendi ynë, koha për të punuar,

dhoma lart). Përcaktor me (pa) përshtatje.

PËRCAKTOR

1. Që ka të bëjë me përcaktorin; që shërben si përcaktor; që

përcakton. Marrëdhënie përcaktore.

2. Që lidhet me përemra a me ndajfolje lidhore dhe tregon në

përgjithësi një karakteristikë të një gjymtyre emërore. Fjali

përcaktore (p.sh.: Lavdëruan çetën që ishte dalluar në

ndeshjet me armikun).

PËRCAKTUAR

Që është gjymtyra kryesore a drejtuese në një fjalë të

përbërë dhe përcaktohet nga gjymtyra tjetër; kund.

përcaktues. Gjymtyra e përcaktuar.

PËRCAKTUES

Që është gjymtyrë e drejtuar në një fjalë të përbërë

dhe përcakton gjymtyrën tjetër. kund. i përcaktuar. Gjymtyra

përcaktuese.

PËRCJELLORE

1. Një nga trajtat e pashtjelluara të foljes, e cila formohet nga

pjesorja me pjesëzën duke dhe tregon rrethanat që

shoqërojnë veprimin e foljes drejtuese (p.sh. Erdhi duke

vrapuar. Duke e ditur se do të vinte, e priti deri vonë. E

përvetësoi lëndën shumë mirë duke mësuar çdo ditë me

këmbëngulje etj.).

2. Përd. mb. vjet. sipas kuptimit të emrit. Mënyra përcjellore.

PËREMËR

Pjesë e ligjëratës, zakonisht e ndryshueshme, e cila

zëvendëson një emër duke treguar në mënyrë të përgjithshme

një qenie, send a dukuri ose shoqëron një emër duke e

përcaktuar atë në mënyrë të përgjithshme dhe merr kuptim të

caktuar sipas përmbajtjes së ligjërimit. Përemrat vetorë unë, ti,

ai, ajo… Përemër dëftor (pronor, lidhor, i pakufishëm,

pyetës). Lakimi i përemrave. Trajtat e shkurtra të përemrave

në gjuhën shqipe.

PËREMËROR

Që ka të bëjë me përemrin, që i përket përemrit; që përdoret

si përemër; që rrjedh nga një përemër. Përdorim përemëror.

Ndajfolje përemërore.

PËRFORCOJ

E thekson a e vë më mirë në dukje

kuptimin e një fjale, ka vlerë përforcuese. Përforcon kuptimin

(ngjyrimin). Përforcon mohimin.

PËRFORCUES

Që shërben për të theksuar a për të vënë në dukje

më mirë një kuptim a një ngjyrim të një fjale. Pjesëz

(parashtesë) përforcuese. Me kuptim përforcues. Fjalë

përforcuese fjalë që ndihmon për të theksuar kuptimin e asaj

gjymtyre të fjalisë mbi të cilën bie theksi logjik (p.sh. «Punonin

me vrull të gjithë, edhe të moshuarit.»).

PËRGJITHSHËM

Që emërton një klasë të tërë qeniesh të gjalla,

sendesh a dukurish, sipas tipareve të tyre të përbashkëta;

kund. i përveçëm. Emër i përgjithshëm (p.sh. njeri, dele, ujk,

libër, shkollë, liri, lumturi etj.).

PËRKËDHELËS

Që ka një ngjyrim zbutës e mirëdashës; që me trajtën

e vet shpreh përkëdhelje a zbunim. Me ngjyrim përkëdhelës e

zvogëlues. Emër përkëdhelës. Fjalë përkëdhelëse.

Prapashtesë përkëdhelëse.

PËRKIM

Përshtatje. Përkimi i mbiemrit me emrin.

PËRKOJ

Përshtatet. Përkon në numër, gjini e

rasë me emrin me të cilin lidhet.

PËRMBLEDHËS

Që shënon një grup qeniesh a sendesh të një lloji, të

cilat paraqiten si një tërësi e vetme. Emër përmbledhës (p.sh.

djalëri, grari, fshatarësi etj.). Ka kuptim përmbledhës.

PËRMBYLLËS

1. Që lidh dy fjali të bashkërenditura, nga të cilat e dyta

shpreh një përfundim a pasojë të asaj që është thënë në

fjalinë e parë (për lidhëzat si andaj, ndaj, prandaj, pa). Lidhëz

përmbyllëse.

2. Që lidhet me lidhëza të tilla dhe shpreh një përfundim a

pasojë të asaj që është thënë në fjalinë me të cilën

bashkërenditet. Fjali përmbyllëse (p.sh. U dallua në punë,

prandaj mori fletë lavdërimi).

PËRNGJASHMIM

Kthimi i një tingulli, nën ndikimin e një tjetri, në një tingull të

njëjtë a të ngjashëm me të, asimilim.

PËRNGJIT

Formoj një fjalë të vetme duke bashkuar dy a më

shumë fjalë të veçanta, që përdoren për një kohë të gjatë

njëra pranë tjetrës.

PËRNGJITET

Bashkohen dy a më shumë fjalë të veçanta, që

përdoren për një kohë të gjatë njëra pranë tjetrës dhe

formojnë një fjalë të vetme.

PËRNGJITJE

Bashkimi i dy a më shumë fjalëve të veçanta dhe formimi i një

fjale të vetme, si rrjedhim i përdorimit të tyre të gjatë pranë

njëra-tjetrës; mënyrë fjalëformimi, me anë të së cilës formohen

fjalë të reja nga shkrirja në një njësi të vetme e dy a më

shumë fjalëve që përdoren gjatë pranë njëra-tjetrës; fjalë e

formuar me këtë mënyrë, fjalë e përngjitur (p.sh. ndonjëherë,

menjëherë, atëherë, dymbëdhjetë, tungjatjeta etj.). Përbërja

dhe përngjitja. Përngjitjet në gjuhën shqipe. Ndajfolja

«kurdoherë» është formuar nga përngjitja e fjalëve «kur»,

«do» dhe «herë».

PËRNGJITUR

I përbërë prej dy a në shumë fjalësh të bashkuara në një fjalë

të vetme, i formuar me anë të përngjitjes. Fjalë të përngjitura.

Ndajfolje (lidhëz) e përngjitur. Numëror i përngjitur.

PËRPARMË

1. Nyjë e përparme, nyjë që vihet përpara një emri për të

formuar trajtën e rasës gjinore; nyja që hyn në ndërtimin e një

tipi të pasur mbiemrash të shqipes, në ndërtimin e përemrave

dëftorë, lidhorë e të pakufishëm, në ndërtimin e numërorëve

rreshtorë e të disa emtave femërorë e asnjanës.

2. E ardhmja e përparme, kohë e mënyrës dëftore të foljes, e cila tregon

një veprim ose gjendje që pritet të kryhet ose të vijë në të

ardhmen para një veprimi ose një gjendjeje tjetër (p.sh. Ai do

të jetë kthyer nga puna kur të vini ju).

3. Zanore e përparme, zanore që nyjëtohet në pjesën e përparme të gojës.

PËRSHTATEM

Shkon në numër, gjini e rasë me emrin

me të cilin lidhet (për mbiemrin e përemrin, p.sh. shtëpi e re,

punëtorit të dalluar, kjo sulmuese, atyre punëtorëve); shkon

në numër e në vetë me fjalën me të cilën lidhet (për foljen,

p.sh. Ai punon. Nxënësit studiojnë.).

PËRSHTATJE

Përputhje në numër, në gjini e rasë (e një mbiemri a

përemri) me emrin me të cilin lidhet; përputhje në numër e në

vetë me fjalën me të cilën lidhet (për foljen). Lidhje

përshtatjeje (me përshtatje).

PËRVEÇËM

Që emërton një qenie a një send të veçantë, duke e

dalluar nga qeniet a nga sendet e të njëjtit lloj dhe pa

shprehur ndonjë lidhje ndërmjet qenies a sendit të veçantë e

kuptimit të përgjithshëm që ka a mund të ketë pasur fjala

emërtuese ose togfjalëshi emërtues; kund. i përgjithshëm

(p.sh. Agimi, Shqipëria, Tirana, Tomori, Australia, Deti i Kuq,

Saturni, Kashta e Kumtrit). Emër i përveçëm. Emër i

përveçëm i thjeshtë (i pathjeshtë).

PËSOJ

Është objekti i një veprimi të shprehur nga

folja. E pëson kryefjala.

PËSOR

Që tregon se veprimi që kryhet nga dikush a nga diçka

kthehet e bie mbi kryefjalën. Diateza pësore e foljes diateza e

një foljeje që shënon një veprim i cili kryhet nga dikush a nga

diçka dhe që e pëson kryefjala e fjalisë. Folje pësore folje që

kanë këtë diatezë. Kuptimi pësor kuptimi gramatikor i kësaj

diateze. Trajta pësore.

PËSORE

Diateza pësore e foljes. Veprorja dhe pësorja.

PIKË

Shenjë pikësimi (.) sa maja e lapsit, e stilografit etj.,

që vihet në fund të një fjalie për të shënuar një pushim të

gjatë, në fund të një fjale të shkurtuar, mbi disa shkronja etj.

Pika dhe presja. Dy pika dy shenja të tilla të vendosura njëra

mbi tjetrën, në një farë largësie (:), që përdoren në ligjëratën

e drejtë pas një fjalie lajmuese, përpara fjalive kur numërojmë,

kur sqarojmë një mendim etj. Pikat e heshtjes (pika pezullimi)

shumëpikëshi. I vuri pikën.

PIKËÇUDITJE

Shenjë pikësimi në trajtën e një vize pingule me një pikë

përposh (!), që vihet në fund të një fjalie ose të një fjale, kur

shprehet një urdhër ose një gjendje emocionale e folësit

(habi, frikë, dëshirë, urdhër etj.). Në fund të fjalisë urdhërore

vihet pikëçuditje.

PIKËPRESJE

Shenjë pikësimi, që përbëhet nga një pikë me një presje

përposh (;), që tregon një pushim më të gjatë se presja dhe

përdoret kryesisht në një periudhë për të veçuar ato pjesë të

saj të cilat qëndrojnë deri diku të pavarura.

PIKËPYETJE

henjë pikësimi, që përbëhet nga një vijë e

përdredhur si grep me një pikë përposh (?) dhe që vihet në

fund të një fjalie pyetëse ose të një ndajfoljeje përemërore

pyetëse.

PIKËSIM

Tërësia e rregullave të përdorimit të disa shenjave të

posaçme që shërbejnë për të ndarë pjesët përbërëse të një

shkrimi sipas kuptimit dhe intonacionit; tërësia e shenjave që

përdoren për këtë qëllim (presja, pikëpresja, pika, pikëpyetja,

pikëçuditja, dy pikat etj.). Rregullat e pikësimit. Shenjat e

pikësimit.

PIKTOGRAFI

Lloji më i vjetër i shkrimit që bëhej me vizatime të ndryshme.

PJESË

1. Pjesët e fjalisë, gjymtyrët e fjalisë.

2. Pjesët e ligjëratës, klasat kryesore, në të cilat ndahen fjalët

e një gjuhe, sipas kuptimit të përgjithshëm leksikor, veçorive

morfologjike e fjalëformuese dhe funksioneve sintaksore (p.sh.

emri, mbiemri, përemri, folja, ndajfolja, parafjala etj.).

PJESËZ

Pjesë e pandryshueshme e ligjëratës, që shërben për

të shprehur qëndrimin e folësit ndaj asaj që thuhet, duke i

dhënë një fjale a tërë fjalisë një ngjyrim plotësues ose për të

shprehur lloje të ndryshme të lidhjeve gramatikore (p.sh. ja, jo,

nuk, pa, pikërisht, po, sidomos, mbase etj.). Pjesëzat dëftuese

(përcaktuese, kufizuese, përforcuese, modale, pohuese,

mohuese, krahasuese, pyetëse, dyshuese, veçuese).

Klasifikimi i pjesëzave.

PJESORE

Një nga trajtat e pashtjelluara të foljes, që nga ana

kuptimore e gramatikore ka edhe karakteristikat e mbiemrit

dhe që merr pjesë në formimin e trajtave të kohëve të përbëra

të foljeve. Pjesore e shkuar (e tashme). Pjesore pësore

(veprore). Formimi i pjesores. Përdorimi i pjesores.

POHOR

1. Që pohon diçka. Fjali pohore. Trajtë (formë) pohore.

2. Shkalla pohore: trajtë e mbiemrave cilësorë dhe e

disa ndajfoljeve që tregon shkallën e parë, në të cilën tipari

cilësor shënohet pa e krahasuar me një tjetër.

POLISEMI

Aftësia e fjalëve për të pasur më shumë se një kuptim;

shumëkuptimësi. Polisemia në gjuhën shqipe.

POLISEMIK

I shumëkuptimshëm. Fjalë polisemike.

PRANËVENDOSJE

Pranëvënie.

PRANËVËNË

Që qëndron pranë me një tjetër; i përngjitur. Fjalë të

pranëvëna.

PRANËVËNIE

Mënyrë e formimit të fjalëve në gjuhën shqipe, të cilat gjatë

përdorimit të tyre pranë njëra-tjetrës përngjiten; përngjitje; të

qenët pranë njëra-tjetrës. Formim me pranëvënie. Ka

pranëvënie.

PRAPAGJUHOR

Që përftohet me anën e pjesës së prapme të shpinës së

gjuhës. Tingull prapagjuhor. Bashkëtingëllore prapagjuhore

PRAPASHTESË

Ndajshtesë që vihet pas rrënjës a pas temës së një

fjale për të ndërtuar një fjalë të re ose një trajtë të re të fjalës.

Prapashtesë fjalëformuese. Prapashtesë trajtëformuese

mbaresë. Prapashtesa foljore. Prapashtesë zvogëluese.

Prapashtesat e emrave të vepruesit. Prapashtesa -ar (-tar,

-or, – im ). Fjalë e formuar me prapashtesë.

PRAPASHTESIM

Mënyrë e formimit të fjalëve të reja me anë të prapashtesave,

prejardhje prapashtesore. Fjalë të formuara me prapashtesim.

PRAPASHTESOR

Që është formuar me prapashtesë. Emër (formim)

prapashtesor. Folje (fjalë) prapashtesore. Prejardhje

prapashtesore mënyrë e formimit të fjalëve të reja me anë

prapashtesash, prapashtesim.

PRAPAVENDOSJE

Vendosja e një nyje, e një fjale etj. prapa një pjese të caktuar

të ligjëratës. Prapavendosja e ndajshtimit.

PRAPAVENDOSUR

Që është vendosur prapa një pjese të caktuar të ligjëratës

(për nyjat, fjalët etj.).

PRAPMË

Zanore e prapme, zanore që përftohet në

pjesën e pasme të zgavrës së gojës.

PREDIKAT

Kallëzues. Predikat foljor (emëror).

PREJARDHJE

Mënyrë e formimit të fjalëve të reja me anë të

ndajshtesave fjalëformuese ose me kalimin nga një pjesë

ligjërate në një tjetër. Prejardhje parashtesore

(prapashtesore). Prejardhja në gjuhën shqipe.

PREJARDHUR

Që është formuar me anë ndajshtesash fjalëformuese

duke kaluar nga një pjesë ligjërate në një pjesë tjetër. Fjalë e

prejardhur. Emra (mbiemra) të prejardhur.

PREJEMËROR

Që është formuar nga një temë emërore. Folje prejemërore.

PREJFOLJOR

Që është formuar nga një temë foljore. Emër (mbiemër)

prejfoljor.

PREJPJESOR

Që është formuar nga një pjesore. Mbiemri prejpjesor.

PRESJE

Shenjë pikësimi (,) që tregon një pushim të shkurtër dhe ndan

një fjalë, një grup fjalësh ose një a më shumë fjali. Përdorimi i

presjes. Vë presjen.

PRODHIMTAR

Që shërben për të formuar shumë fjalë e trajta

fjalësh, prodhues. Prapashtesë prodhimtare.

PRODHUES

Që shërben për të formuar një fjalë të re a disa fjalë

të reja; prodhimtar. Tema prodhuese. Parashtesë

(prapashtesë) prodhuese. Model (tip) prodhues.

PROFESIONALIZËM

Fjalë a shprehje që njihet e

përdoret vetëm nga njerëzit e një profesioni të caktuar.

PROKLITIKË

Që është i patheksuar dhe qëndron përpara një fjale të

theksuar, që në shqiptim mbështetet te fjala e theksuar që

vjen pas. Fjalëz proklitike (p.sh. po shkon, më prit!, për nesër etj.).

PRONË

Plotësi i pronës, gjymtyrë e dytë e fjalisë e shprehur me

një emër, që tregon pronësi a përkatësi.

PRONËSOR

Që shënon një tipar a një send, i cili zotërohet nga

dikush a nga diçka ose dëshirohet të ketë dikush a diçka (për

fjalët e përbëra si zemërgur, shpatullgjerë, syzezë, ujëshumë

etj.). Kompozita pronësore.

PRONOR

Që tregon se sendi i përmendur i përket një vete të caktuar,

që shpreh përkatësinë ndaj dikujt a diçkaje (për përemrat si

imi, yni, yti, jotja, i tij, i saj, i tyre etj.). Përemrat pronorë.

PROVINCIAL

Dialektor; krahinor. Gjuhë provinciale. Fjalor provincial.

PYETËS

Që shërben për të pyetur; që përmban një pyetje.

Përemër pyetës. Ndajfolje pyetëse. Fjali pyetëse.